رویارویی طالبان و داعش؟

رد و بدل هشدارها بین طالبان و گروه داعش از اختلاف و رویارویی دو طرف پرده برمی‌دارد.

اوایل سال جاری میلادی داعش تشکیل "ولایت خراسان" را اعلام کرد. منطقه گسترده ای که شامل افغانستان، پاکستان و بخش های از ایران و آسیای میانه می شود. والی خراسان و معاون او فعالیت شان را در منطقه‌ای آغاز کردند که تحت نفوذ طالبان است. جلب و جذب و فعالیت این گروه تازه طالبان را نگران کرده‌است.

داعش با اشاره به طالبان اخیرا گفته این گروه عامل دستگاه اطلاعاتی پاکستان است و از در دشمنی با گروهی که چهارده سال است علیه دولت افغانستان و ناتو می‌جنگد، پیش آمده‌است.

پیش‌تر از آن، طالبان در نامه‌ای به داعش هشدار داده بودند که امیر آنها ملا محمد عمر است، خلافت ابوبکر بغدادی را نمی‌پذیرند، "به جبهه دیگری در افغانستان نیاز نیست" و کاری به کار آنها نداشته باشند.

وضعیت جنگ افغانستان امسال دگرگون شده‌است. منابع رسمی می‌گویند هزاران جنگجو خارجی در نبرد فعلی در این کشور سلاح برداشته اند که برخی وابسته به داعش اند.

اگر دو طرف گام دیگری بردارند و مذاکرات رسمی صلح شروع شود، فعالیت داعش تهدید بزرگی به تقاضاهای طالبان خواهد بود. بدون شک طالبان هر قدر که در میدان نبرد قوی ظاهر شود، پشت میز مذاکره ادعاهای بیشتری خواهد داشت. داعش می تواند مانعی بر سر راه آنها باشد.

آنهم علاوه بر صدها اسلامگرای افراطی داخلی که باورهای سلفی دارند و در مناطق شرقی کنر، نورستان و ننگرهار زندگی می‌کنند. کسانی که از عدم پیشرفت طالبان در این جنگ درازمدت، سرخورده شده و به داعش گرایش پیدا کرده اند.

ظاهر طنین، نماینده افغانستان در سازمان ملل متحد در نشست سه روز پیش شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت که هجوم جنگجویان خارجی به افغانستان بعد از حملات پاکستان در وزیرستان شمالی صورت گرفته: "تخمین ما این است که اکنون بیش از هفت هزار جنگجوی خارجی تروریست در افغانستان وجود دارند. از جمله چچن، ازبیک، تاجیک و پاکستانی."

این رقم در مقایسه به کل تعداد طالبان که منابع ناتو و داخلی چیزی حدود ۳۵ هزار برآورد می‌کنند، کم نیست.

پررنگ شدن حضور داعش در افغانستان زودتر از دولت، تهدیدی را متوجه طالبان می‌کند که بدنه اصلی شورش مسلحانه علیه دولت است.

طالبان در پی جنگ‌های خونین میان گروهی مجاهدین ظهور کردند و توانستند اغلب خاک افغانستان را تصرف کنند و سرانجام در پی حملات هوایی آمریکا از قدرت کنار زده شدند، بعد از جنگهای نفسگیر این چهارده سال، این گروه حالا به گفتگوهای صلح تمایل نشان داده است.

در شش ماه گذشته موجی از دید و بازدیدها بین طالبان و هیات‌هایی از افغانستان در نقاط مختلف جهان انجام شده که غیررسمی بوده است.

اگر دو طرف گام دیگری بردارند و مذاکرات رسمی صلح شروع شود، فعالیت داعش تهدید بزرگی به تقاضاهای طالبان خواهد بود. بدون شک طالبان هر قدر که در میدان نبرد قوی ظاهر شود، پشت میز مذاکره ادعاهای بیشتری خواهد داشت. داعش می تواند مانعی بر سر راه آنها باشد.

برهان عثمان، کارشناس شبکه تحلیلگران افغانستان می‌گوید: "نامه طالبان نشان می‌دهد که به ستوه آمده اند. آنها قبلا هم پیام‌هایی به رقه فرستاده بودند. اما بعد از کشته شدن والی طالبان در پیشاور که به احتمال قوی کار داعش است، طالبان حس کردند که پیش از شروع جنگ با آنها، اتمام حجت کنند. کسانی هستند که جنگ طالبان را تمویل کنند و در مجموع هوادار گروه های جهادی هستند، پیش از هر نوع حرکت طالبان باید دلیلی برای حرکت ضد داعشی داشته باشند. نشانه های از شروع درگیری بین دو گروه در شیرزاد و خوگیانی دیده شده."

گزارش‌ها می رساند که درگیری میان گروه طالبان و داعش مدتی است شروع شده است.

همین سه هفته پیش از آچین ننگرهار گزارش شد که افراد منسوب به گروه داعش ده عضو طالبان را گردن زدند.

مولوی عبدالرحیم مسلم‌دوست، زندانی پیشین گوانتانامو، از نخستین کسانی است که با ابوبکر بغدادی بیعت کرد.

او می‌گوید که در گذشته روابط نزدیکی با گروه طالبان داشته، اما حالا با تایید درگیری با طالبان به بی‌بی‌سی گفت که این گروه "به نام اسلام و جهاد، به آزار و اذیت مردم افغانستان پرداختند."

برای برهان عثمان که افراطگرایی اسلامی در افغانستان را از نزدیک دنبال می‌کند، داعش پدیده‌ای نیست که بتواند جایگزین طالبان شود: "به هیچ صورت نمی توان گفت که داعش تهدید بزرگتر از طالبان برای دولت افغانستان خواهد شد. طالبان حرکت نسبتا بومی و میراث جهاد افغانستان علیه شوروی است و حمایت‌های محلی هم دارد. داعشی‌ها جای قوی بین مردم پیدا نمی‌کنند. درست است که بیکاری زیاد است، عقدمندی وجود دارد و عده ای به افراطیت رو آورده، داعش از اینها استفاده جویی می‌کند. اما بطور نمونه هرگز نمی توان تصور کرد که مردم یک قوم، مثلاً در ننگرهار، با داعش دست یکی کند."

به‌رغم آن، رهبران افغانستان داعش را گروه آشتی‌ناپذیر و یک تهدید بزرگ به امنیت ملی کشور می‌دانند؛ گروهی که برخلاف طالبان دنبال سهم گرفتن در قدرت نیست و می‌گوید آمده‌است تا شرک را نابود کند.

حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی چندی پیش در مجلس گفت: "داعش سازمان تروریستی منطقه‌ای و جهانی شده و به افغانستان علاقه‌مندی خاص دارد. نیتش تنها در مورد افغانستان نیست، بلکه در مورد تمام منطقه است."

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه هم از حضور گسترده داعش در افغانستان نگران است و جود آنها را خطر جدی برای منطقه دانسته است.