سفر به محرمانه‌ترین اتاق دنیا

 
به گزارش فرادید به نقل از بی‌بی‌سی انگلیسی، اعضای اتاق کنترل تمام تلاششان را می‌کنند که ایمنی و انضباط فضانوردان به بهترین شکل حفظ شود. البته کار اصلی آن‌ها این است که با چالش‌های روزمره جمع‌آوری اطلاعات از فضا دست و پنجه نرم کنند.
 
در اتاقی تاریک در دل پایگاه نظامی فوق امنیتیِ «رد استون آرسنال» در آلابامای ایالات متحده، هشت زن و مرد پشت انبوهی از مانیتورها نشسته‌اند و داده‌های اطلاعاتی از مقابل چشمانشان به سرعت عبور می‌کند. یکی از زن‌ها گاهی اوقات از طریق میکروفن هدست حرف می‌زند، اما آن‌قدر آرام زمزمه می‌کند که شاید بتوان تنها چند کلمه از حرف‌هایش را تشخیص داد.
 
در مقابل آن‌ها دیواری وجود دارد که تقریبا همه جای آن با نمایشگرهای بزرگ پوشانده شده است. این نمایشگرها تصاویر زمین و آمار مرتبط با آن را به زمین مخابره می‌کنند. همین حالا که من دارم به نمایشگرها نگاه می‌کنم، یکی از فضانوردان را دیدم که در فاصله 400 کیلومتری از زمین داشت از یک دریچه بیرون می‌آمد.

 
در اینجا کارکنان به صورت شبانه‌روزی فعال هستند، زیرا این مرکز قطب اصلی کنترل تمامی آزمایش‌های علمی در ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) است. در اینجا تک تک دقایق زندگی فضانوردان رصد و در صورت نیاز کنترل می‌شود. مرکز فضایی ناسا در «هیوستون» ایالت تگزاس آمریکا به دلیل اینکه مرکز کنترل ماموریتهای ناسا است، از شهرت فراوانی برخوردار است. اما این اتاق کنترل که بخشی از «مرکز پروازهای فضایی مارشال» محسوب می‌شود، قلب پژوهش‌های مربوط به ایستگاه فضایی است.
 
سم شاین، مدیر ارتباطی مجموعه می‌گوید: «ما درست در وسط قرار داریم. در حقیقت رابط بین دانشمندان و فضانوردان حاضر در ایستگاه فضایی هستیم.»
 
خیلی حساس!
سم شاین جزو معدود افرادی در زمین است که می‌تواند مستقیم با فضانوردان ایستگاه فضایی صحبت کند. البته مجموعه «کپ کام» در هیوستن نیز از چنین امتیازی برخوردار هستند. فضانوردان به کارهای روزانه خود مشغول هستند و شاین نیز از زمین مراقب آن‌ها است. سم شاین می‌گوید: «خیلی کار حساسی است. مشکلات زبانی کم نیستند. اختلاف ساعت نیز مشکلی جدی است. گاهی اوقات باید با یک ایتالیایی صحبت کنیم تا به اطلاعات مورد نیاز برسیم. اما ممکن است که این شخص نیز اطلاعات مورد نیاز را از یک فرد آلمانی بگیرد.»
 
ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) در سال 2011 تکمیل شد و 100 میلیارد دلار برای آن هزینه شد. این ایستگاه کاملا برای اهداف علمی به کار گرفته می‌شود و بیش از 15 کشور در ساخت آن مشارکت داشته‌اند. دیوارها، سقف و کف این ایستگاه فضایی مملو از تجهیزات آزمایشگاهی ایالات متحده، روسیه، اروپا و ژاپن است و فضانوردان تقریبا تمامی ساعات را به تحقیق و توسعه علمی مشغول هستند.
 

شاین می‌گوید: «اسم هر رشته علمی که می‌خواهید را بیاورید، ما به احتمال فراوان در حال انجام آزمایش‌های مربوط به آن در فضا هستیم.» بازه مطالعات در این آزمایشگاهِ مخصوص با نیروش گرانشی ناچیز، همه چیز را در برمی‌گیرد: بررسی چگونگی رشد گیاهان در فضا و پژوهش در مورد خاصیت‌های فلزهای مایع در این شرایط از جمله آزمایش‌های انجام شده در این ایستگاه فضایی است.
 
بخش اعظم بررسی‌های انجام شده در اتاق کنترل پایگاه آلاباما مربوط به تاثیرات فضا بر روی خود فضانوردان است. برای نمونه، تاثیر شرایط فضا بر استخوان و ماهیچه همواره کنترل می‌شود. این مسئله اساسی برای زمانی که انسان بخواهد برای مدت طولانی زندگی کند، بسیار ضروری است.
 
دانشمندان همچنین بر روی چالش‌های روانیِ پیش روی فضانوردان مطالعاتی را انجام داده‌اند، چرا که فضانوردان مجبورند برای مدتی به تنهایی دور از خانه و در یک اتاق فلزی زندگی کنند. البته این تمام ماجرا نیست. فضانوردان باید غذاهای از پیش تهیه شده بخورند و گاهی اوقات از ادرار بازیافت شده‌ی خود بنوشند و در تمام مدت فقط یک همکار در کنار آن‌ها حضور دارد.
 
یکی از جالب‌ترین آزمایش‌ها توسط پژوهشگر تغذیه‌ی دانشگاه مینه‌سوتا طراحی شده است. مهم‌ترین بُعد این پژوهش بر این مسئله تمرکز دارد که غذا تا چه میزان استرس را کم می‌کند. به عبارت بهتر، آیا غذای خانگی و محلی در مدتی که در فضا زندگی می‌کنید، برای شما خوب است؟
 
شاین می‌گوید: «ممکن است از یک فضانورد بخواهیم که برخلاف میلش کاری را انجام دهد، مانند تمیز کردن ایستگاه فضایی. بعد از آن از او می‌پرسیم که تا چه حد نسبت به انجام آن کار راضی است. سپس کمی غذای خانگی مورد علاقه‌اش را به او می‌دهیم و یک بار دیگر از او نظرسنجی می‌کنیم.
 

او در ادامه می‌گوید: «فضانوردان حالا دیگر مدت بیشتری را در فضا هستند و ما بیشتر از احساسات فضانوردان در مدت حضورشان در فضا اطلاع داریم.»
 
در مطالعه‌ای دیگر از فضانوردان خواسته شده تا در مدت حضورشان در فضا دفترچه خاطرات خود را حتما بنویسند و از احساساتی مانند استرس، تنش، دل‌تنگی و غیره به هیچ وجه چشم‌پوشی نکنند، زیرا قرار است فقط همان پژوهشگر این مطالب را بخواند. این پژوهشگر امیدوار است که فضانوردان در ثبت خاطرات خود صادقانه عمل کنند.
 
شاین می‌گوید: «یکی از یافته‌های جالب این است که فضانوردان در چهارمین ماه حضورشان در فضا تمایل زیادی به بازگشت به خانه دارند. فضانوردان در ماه چهارم حضورشان از حضور در ایستگاه فضایی خسته می‌شوند.» در حال حاضر، اکثر ماموریت‌های ناسا به ایستگاه فضایی بین شش ماه تا یک سال است. بنابراین شاید لازم باشد ناسا به میزان بیشتری پودینگ شکلاتی به ایستگاه فضایی ارسال کند.
 
سرگردان در فضا
زندگی روزمره در فضا خسته‌کننده است و ممکن است برخی از فضانوردان وسایل را سر جای اولیه خود نگذارند. مسئولیت این کار اما به عهده اتاق کنترل آلاباما است. یک افسر بارچینی در این تیم حضور دارد که تمامی موارد در ایستگاه فضایی را با دقت بررسی می‌کند. شاین می‌گوید: «این کار یکی از سخت‌ترین کارهای برنامه فضایی است. گاهی اوقات پیش می‌آید که فضانوردان وسایل را سر جای خود نمی‌گذارند، درست مانند ما بر روی زمین. آن‌‎ها از فضا با ما تماس می‌گیرند و می‌گویند که دنبال یک آچار خاص هستند ولی نمی‌توانند آن را پیدا کنند. بنابراین این وظیفه افسر بارچینی است که تاریخچه آخرین استفاده آن آچار را نگاه کند تا ببیند آخرین بار در کجا دیده شده است و سپس مکان آن را به فضانوردان بگوید.»
 
این اتفاق درست مانند این است که شما کلیدتان را گم کرده باشید و سعی کنید آخرین بار استفاده‌ی آن را به یاد بیاورید. اما در فضا مشکل اینجا است که ممکن است شما وسیله‌ای را در یک نقطه گم کنید، ولی آن وسیله به خاطر نبود جاذبه به نقطه‌ای دیگر حرکت کرده باشد.
 
شاین می‌گوید: «ما اطراف فضانوردان را نگاه می‌کنیم و اگر احیانا وسیله‌ای بر روی هوا معلق مانده بود، فورا به آن‌ها اطلاع می‌دهیم. اکثر اوقات، ما یک وسیله را در دریچه‌های هوا پیدا می‌کنیم.»
 
در حالت عادی چند هزار نفر (اگر نگوییم ده‌ها هزار نفر) از کارکنان ناسا وضعیت یک فضانورد را رصد می‌کنند. امروز اما شرایط کمی تغییر کرده است، چرا که مدت حضور فضانوردان در فضا بیشتر و بیشتر شده است. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده حضور یک متخصص تغذیه فضانوردان مانند یک پژوهشگر پرتاب راکت ضروری باشد.