فرارو- یک کارشناس مسائل روسیه گفت: «اولویت دولت آقای روحانی توسعه اقتصادی است. اولویت دولت آقای روحانی موقعیت بین المللی ایران در مجامع جهانی و ساختار نظام بین الملل است. لذا به نظر می رسد مجموعه اینها روابط ایران و روسیه را به همکاری در مقابله با ترویسم و برهم خوردن امنیت منطقه ای محدود می کند.»
ولادیمیر پوتین که برای شرکت در اجلاس گازی به تهران سفر کرده بود در بدو ورود به دیدار رهبر انقلاب رفت و در سخنانی جمهوری اسلامی را کشوری مستقل، استوار و با دورنمایی بسیار خوب ارزیابی کرد و گفت: شما را متحدی مطمئن و قابل تکیه در منطقه و جهان می‌دانیم.
رئیس‌جمهور روسیه گفت: ما متعهدیم که بر خلاف برخی‌ها به شرکایمان از پشت خنجر نزنیم و هیچ‌وقت در پشت پرده اقدامی بر ضد دوستانمان انجام ندهیم و اگر اختلافی هم داشته باشیم، با صحبت به تفاهم برسیم. تا پیش از این ائتلاف ایران و روسیه (به همراه سوریه، عراق و حزب الله لبنان) در موضوع بحران سوریه بر کسی پوشیده نبود؛ اما اکنون با سخنان رئیس جمهور روسیه برخی تحلیل گران از امکان شکل گیری نوعی اتحاد میان ایران و روسیه خبر می دهند.
آیا امکان شکل گیری چنین اتحادی میان ایران و روسیه وجود دارد؟
دکتر جهانگیر کرمی استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و کارشناس مسائل روسیه در گفتگو با فرارو گفت: «ایران و روسیه در سه دهه گذشته در موضوعات مختلفی با همدیگر همکاری های جدی امنیتی داشته اند که می توان این همکاری ها را در بحران تاجیکستان در مقابله با طالبان و نیز بحران سوریه دید.»
وی ادامه داد: «اگرچه این همکاری ها بسیار جدی و مهم بوده اما در عین حال همیشه مقطعی بوده و بعد از حل بحران موردنظر، ایران و روسیه هرکدام مسیر خود را رفته و این همکاری ها به سطح بین المللی سرایت نکرده است.»
وی افزود: «از مصادیق این ادعا می توان به تصویب قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران اشاره کرد که تجربه همکاری های مهم ایران و روسیه هیچگاه نتوانست روسیه را از تصویب این قطعنامه ها علیه ایران باز دارد.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اما اینکه آیا بحران سوریه و شرایط جدید در منطقه و از همه مهم تر اراده آقای پوتین برای همکاری با ایران از آن میزان جدیت برخوردار است که همکاری های موردی و مقطعی امنیتی ایران و روسیه را به همکاری های بلند مدت امینتی و یا به عبارتی اتحادی امنیتی در سطح منطقه تبدیل کند موضوعی است که باید منتظر زمان ماند.»
وی ادامه داد: «صحبت هایی که دیروز آقای پوتین با مقام معظم رهبری داشتند و اطمینانی که دادند مبنی بر اینکه روسیه به دوستان و متحدان خود از پشت خنجر نمی زند و به آنها خیانت نمی کند نیازمند این است که در عرصه عمل آزمایش شود.»
وی افزود: «شاید خیلی زود و سخت باشد که بتوان گفت بر حسب شرایطی که اکنون در منطقه خاورمیانه بین ایران و روسیه می گذرد و از همه مهمتر مشکلاتی که غرب و روسیه درباره بحران سوریه پیدا کرده اند، لزوما این فضا را به گونه ای ترسیم کند که ایران و روسیه به اتحادی امنیتی برسند؛ چون اتحاد امنیتی مستلزم چیزی فراتر از تهدیدی مشترک و همکاری در موضوعی مشخص است.»
کرمی گفت: «با این حال به نظر می رسد موضوع سوریه و همکاری های امنیتی ایران و روسیه می تواند زمینه و بستری باشد تا اتحاد گفته شده را تا حدی به واقعیت نزدیک کند؛ هرچند که همیشه بر سر راه چنین اتحادی موانعی وجود دارد که یکی از آنها به سیاست مستقل ایران باز می گردد که همکارهای امنیتی را می پذیرد اما به اتحاد و ائتلاف بین المللی خیلی نزدیک نمی شود.»
وی افزود: «به عبارتی این موضوع را نباید فقط از نگاه روسیه دید؛ بلکه باید به سیاستهای مستقل ایران هم توجه داشت که عضو جنبش عدم تعهد است. لذا می توان گفت اگر همکاری های امنیتی ایران و روسیه با هدف ثبات امنیت منطقه باشد، احتمال بیشتری برای شکل گیری دارد و با موضع عدم تعهد ایران نیز در تعارض نخواهد بود.»
کرمی در پاسخ به این سوال که آیا تقابل روسیه با غرب در موضوعات اکراین و سوریه از یکسو و واهمه روسیه از همکاری های بیشتر ایران با غرب به خصوص در موضوعات اقتصادی بعد از پایان مناقشه هسته ای، زمینه را برای اتحاد روسیه با ایران فراهم نمی کند؟، گفت: «این موضوعات کاملا مهم هستند اما مسئله اینجاست که اگرچه ایران و روسیه در مسائل مختلف منطقه از افغانستان و آسیای مرکزی تا حوزه خزر و قفقاز و خاورمیانه و در آنچه که مربوط به ایجاد ثبات در منطقه و مقابله با تروریسم و به نوعی حفظ وضع موجود و ساختارهای دولتی و مرزهای منطقه ای می شود هم داستان هستند؛ اما طبیعتا دو کشور در موضوعات دیگر اختلافاتی دارند.»
وی ادامه داد: «از سوی دیگر سیاست خارجی دولت آقای روحانی سیاست چندجانبه گرا و به نوعی موازنه گرا در سطح بین المللی است و در کنار توجه به روسیه، همزمان به روابط با کشورهای منطقه ای و قدرتهای غربی هم توجه دارد.»
وی افزود: «لذا این نگاه متعادل ایران به قدرت های بزرگ و منطقه ای، امکان اینکه روابط ایران و روسیه را از سطحی فراتر ببرد، محدود می کند؛ چون مسائلی که ایران با محیط بین المللی دارد صرفا مربوط به تروریسم و ناامنی منطقه ای نیست.»
کرمی گفت: «اولویت دولت آقای روحانی توسعه اقتصادی است. اولویت دولت آقای روحانی موقعیت بین المللی ایران در مجامع جهانی و ساختار نظام بین الملل است. لذا به نظر می رسد مجموعه اینها روابط ایران و روسیه را به همکاری در مقابله با ترویسم و برهم خوردن امنیت منطقه ای محدود می کند.»
وی افزود: «بنابراین همچنان که دولت باید از همکاری های موردی و مقطعی با روسیه در سه دهه گذشته عبور کند و روابط خود را با این کشور ارتقا دهد؛ اما طبیعتا روابط با روسیه نباید بر کلیت سیاست خارجی و روابط منطقه ای و بین المللی ایران سایه افکند؛ بلکه باید بخش در خور توجهی و البته در موضوعات مربوط به خود باشد.»
