یادداشت دریافتی- علی باقریان؛ با قدری مسامحه می‌توان گفت در سه دورۀ هفتم و هشتم و نهم مجلس، در مشهد، همیشه اصول‌گرایان مطلقاً پیروز بوده‌اند. در اکثر موارد کار در همان دور اول تمام شده است. این اتفاق در انتخابات اخیر نیز تکرار شد. می‌توان دو دسته از عوامل را در این مسئله دخیل دانست: «عوامل پایدار» و «عوامل متغیر».
دستۀ اول عواملی هستند که حداقل در سه چهار دههٔ اخیر همواره در فضای مشهد مؤثر واقع شده‌اند. دستۀ دوم عواملی هستند که ناشی از شرایط زمانه‌اند:
۱- عوامل پایدارالف- مشهد شهری مذهبی است. این‌طور به‌نظر می‌رسد که مذهبی‌ها نوعاً با تفکر اصلاح‌طلبی مخالف‌اند. دلیلش هم دقیقاً در تفسیر ایشان از «اصلاح‌طلبی» مستتر است.
اصلاح‌طلبی در تفکر این گروه کمابیش معادل است با «بدعت‌گزاری»، آن هم در معنایی کاملاً منفی. دلیل یا دلایل رواج چنین تفسیری فعلاً اهمیت ندارد. قطعاً، تبلیغات منفی بر ضد اصلاح‌طلبان در این امر نقش مؤثری داشته است.
گویا اصلاح‌طلبان هرگز نتوانسته‌اند چنان‌که باید توده‌ها، به‌ویژه توده‌های مذهبی، را جذب کنند. شعارهای نخبه‌گرایانه، در برابر مواضع پوپولیستی رقیبان - «پوپولیسم» به معنای دقیق کلمه، نه در معنای منفی آن، همیشه موجب دوری اصلاح‌طلبان از عامۀ مردم بوده است.
ممکن است مخاطب شهرهای مذهبی دیگری را مثال بزند که در آنها اصلاح‌طلبان حائز بیشینۀ آرا شده‌اند. پاسخ این اشکال در نکتۀ دوم آمده است و به تفاوت روحیۀ مذهبی مشهدی‌ها با اهالی دیگر شهر‌ها مربوط می‌شود.
ب- مذهبی بودن مشهدی‌ها قدری با مذهبی بودن شهرهای دیگر متفاوت است. چنان‌که می‌دانیم حوزۀ علمیۀ مشهد در اختیار هواداران «مکتب تفکیک» است. قائلان به این مکتب یا جریان روش عقل و عرفان را مردود می‌شمارند و روش قرآن را اصل می‌دانند. در حقیقت، نوعی بنیادگرایی مطلوب اینان است که وجه دیگری از اصول‌گرایی است، اما در زمینه‌ای دیگر. پس حوزۀ مشهد هم خواه‌ناخواه از اصول‌گرایی حمایت می‌کند. مذهبی‌های مشهد هم نوعاً از این روش تفکر تبعیت می‌کنند.
۲- عوامل متغیرالف- در مشهد، کنترل همۀ نهادهای مهم قدرت در دست اصول‌گرایان یا مخالفان سرسخت اصلاح‌طلبان است. امامت جمعه، تولیت آستان مقدس رضوی، استان‌داری، شهرداری و شورای شهر، همگی، در اختیار اصول‌گرایان است. نهادهای عریض و طویل و مؤثرِ متبوعِ هریک از این نهاد‌ها، نظیر «روزنامۀ قدس» و «روزنامۀ شهرآرا»، را هم بر این‌ها بیفزایید. این افراد و نهاد‌ها در جهت‌دهی به افکار عمومی نقش مؤثری دارند.
ب- ارائۀ فهرستی ضعیف از سوی اصلاح‌طلبان تیر خلاص بود، گرچه کمتر از عوامل دیگر در این امر تأثیر داشت. صرف‌نظر از مسئلۀ ردصلاحیت‌ها که ناگزیر بود، پنج نفری که نامشان در فهرست اصلاح‌طلبان مشهد آمده بود هیچ‌یک به‌قدر کافی سر‌شناس نبودند، یا به این دلیل که سمت اجرایی چندان مهمی در کارنامه‌شان نبود و یا به این دلیل که سال‌ها از مناصب اجرایی به‌دور بودند.
در طرف مقابل، اعضای فهرست رقیب، جز یک نفر، همه، حداقل یک دوره نمایندۀ مجلس و شناخته‌شده بودند. همین عوامل متغیر در انتخابات دورۀ ششم مجلس به نفع اصلاح‌طلبان بود و باعث شد همۀ نمایندگان از میان اصلاح‌طلبان انتخاب شوند.
