سه‌شنبه‌شب گذشته «علی لاریجانی» رئیس اسبق صداوسیما و رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی در برنامه «گفت‌وگوی ویژه خبری» حاضر شد. گرچه این گفت‌وگو به مناسبت آغاز‌به‌کار مجلس دهم بود، ولی قسمتی از آن به مسائل صداوسيما در گذشته كشيد؛ انتقاد از مدیریت این سازمان.
هرچند «لاریجانی» در سخنانش نامی از شخص خاصی نیاورد، ولی «عزت‌الله ضرغامی» این انتقادات را به خود گرفت و در کانال تلگرامی‌اش به رئیس سابق خود پاسخ داد تا از ١٠ سال مدیریت خود دفاع کرده باشد؛ پاسخی با پنج بند که در پایان آن نوشته شده: «بندهای دیگر این نامه به دلیل امکان سوءاستفاده مخالفین، عنداللزوم به صورت مستقیم ارائه خواهد شد». علي لاریجانی سال ١٣٨٣ ریاست سازمان را به «عزت‌الله ضرغامی» تحویل داد و ضرغامی هم سال ١٣٩٣ جای خود را به «محمد سرافراز» داد که او هم ماه گذشته از این سازمان رفت.
«ضرغامی» در دوره ریاست «لاریجانی» بر صداوسیما، معاون امور مجلس و استان‌های این سازمان و در دوره‌ای هم به عنوان نماینده قوه قضائیه در شورای نظارت بر سازمان صداوسیما مشغول فعالیت بوده است. در واقع سازمان صداوسيما براي دو دهه توسط اين دو نفر مديريت شده است. رئیس مجلس دهم در پاسخ به اینکه «مجلس برای تولیدات فرهنگی چه کمکی کرده است؟»، سفره دلش را پهن کرد؛ به‌طوری‌که مجری برنامه خطاب به لاریجانی گفت: «انگار شما دلتان از صداوسیما خیلی پر است؛ برگردیم به اقتصاد مقاومتی...».
حقوق‌های صداوسیما ناگهان افزایش یافت
«لاریجانی» با بیان اینکه «کمک‌کردن به بخش‌های فرهنگی در مجلس، کم نبوده است»، گفت: «فرضا به رادیو تلویزیون کم کمک مالی نشد ولی اینکه درست مصرف شود، هم مهم است». او با اشاره به اینکه «حقوق‌ها در رادیو تلویزیون ناگهان افزایش یافت»، افزود: «فکر می‌کنم مدیریت متناسب با جاهای دیگر صورت نگرفت. یکی از بحران‌های صداوسیما الان بحران مالی است. منبع برای تولید برنامه کم شد». او ادامه داد: «مدیریت رادیو و تلویزیون باید تلاش کند برای بخش‌های مختلف پول درست کند ولی همه به حقوق و مزایا می‌رود». «ضرغامی» در پاسخ به این قسمت از سخنان لاریجانی نوشته: «اصلاح پایه حقوق کارمندان بر اساس ضوابط و مقررات قانونی و از محل اعتبار اضافه‌‌کار و رشد سالانه ضریب حقوق کارکنان دولت و عادلانه‌شدن دریافتی بدنه کارکنان به‌ویژه در استان‌ها و بازنشستگان عزیز سازمان، اقدام به‌تأخیرافتاده و لازمی بود که با مطالعه و مقایسه با سایر دستگاه‌ها انجام گرفت».
به گزارش «الف» او ادامه داد: «از شما انتظار می‌رفت با شناختی که از سازمان صداوسیما دارید؛ پشتیبان کارمندان سازمان باشید و از حقوق حقه آنان دفاع کنید. با توجه به اینکه بخش اعظم تولید سازمان، مستقیما توسط بدنه کارکنان انجام می‌گیرد؛ هنوز جای توجه بیشتری به این موضوع وجود دارد».
تعداد کارکنان سازمان ناگهان ٣٦ هزار نفر شد
لاریجانی با اشاره به اینکه «گسترش نیروی انسانی نیز موضوع مهمی است»، گفت: «اینکه می‌شد با ١٢،١٠ هزار نفر کار کرد ولی ناگهان تعداد کارکنان این سازمان به ٣٦ هزار نفر رسید، مهم است». رئیس مجلس ادامه داد: « عارضه مهمی در کشور داریم که بزرگ‌شدن دولت است. اینکه منابع را خرج امور جاری کنیم، فضای تنفس برای کارهای دیگر نمی‌ماند». «ضرغامی» در پاسخ به این سخن لاریجانی نوشته: «سازمان ایده‌آلی که به اعتقاد شما باید ١٠، ١٢ هزار کارمند اداره شود، با ۲۸ هزار کارمند در سال ۸۳ تحویل شد (به اعتقاد برخی مدیران ۳۰ هزار نفر)؛ امروز تعداد کارمندان سازمان ٣٣هزارو ٦٠٠ نفر است». رئیس اسبق صداوسیما آورده: «اگر منظور شما تعداد کارمندان رسمی است؛ لازم است اشاره شود که این رقم در سال ۸۳ (اتمام مدیریت جناب‌عالی) ۱۴.۴۰۰نفر بود که در سال ۹۳ به ۱۳.۶۴۰نفر کاهش یافت».
باید نظارت‌ها قوی شود
رئیس مجلس، در ادامه کنایه‌ای هم به بودجه‌های فرهنگی زد و گفت: «کل بودجه کشور بیش از ٢٠٠ هزار میلیارد تومان بود ولی ١٠ درصد آن عمرانی بود. این عارضه در فرهنگ هم بود. با توجه به منابع موجود، سهم فرهنگ کم نیست. درست‌مصرف‌کردن مهم است. باید کشور را با هزینه زیاد اداره نکنیم. این موضوع در آموزش‌وپرورش و دانشگاه‌ها هم هست. همه مسئله البته این نیست. نظارت‌ها خیلی مهم است. یکی از مناقشات بین مجلس و بخش‌های فرهنگی این است که چرا تولیدات فرهنگی قوی نیست؟ باید نظارت‌ها را قوی‌تر کرد تا کارهای تولیدی در قالب متناسب با فرهنگ به وجود بیاید».ضرغامی بند پنجم از پاسخ به رئیس سابق خود را این‌گونه نوشت: «براساس نامه رسمی جناب آقای تاجگردون رئیس محترم کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در سال ۹۳؛ حداقل اعتبار موردنیاز رسانه ملی برای انجام فعالیت‌های ابلاغی سه‌هزار و ٢٦٠ میلیارد تومان و ۱۶۲ میلیون یورو است. متأسفانه با احتساب درآمدهای سازمان فقط نیمی از این اعتبار تأیید‌شده، محقق شده است». رئیس اسبق صداوسیما نوشته: «انتظار می‌رود با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب در مورد اهمیت فرهنگ، مجلس دهم بتواند جبران مافات مجالس هشتم و نهم را در مورد بودجه صداوسیما انجام دهد».
صداوسیما به روایت بودجه؛ ٨٣ تا ٩٥
در این قسمت از پاسخ ضرغامی به لاریجانی، نکته قابل‌تأملی نوشته شده؛ «جبران مافات مجالس هشتم و نهم در مورد بودجه صداوسیما»؛ مجالسی که ریاست آنها بر عهده «علی لاریجانی» بوده است. بودجه سال - نخستین سال ریاست ضرغامی بر صداوسیما - از فیلتر مجلس ششم گذشته و سه سال بعدش یعنی ٨٣ تا ٨٧ توسط مجلس هفتم بررسی شده است. بودجه سال‌های ٨٨ تا ٩٣ نیز در مجالس هشتم و نهم تصویب شد. طبق جداول قوانین بودجه که در کتابخانه سازمان برنامه و بودجه کشور موجود است، بودجه صداوسیما مانند سایر دستگاه‌ها، از دو بخش «هزینه‌ای» و «تملک دارایی‌های سرمایه‌ای» تشکیل شده است. در سال‌های ریاست «حدادعادل» بر صداوسیما، یعنی سال‌های ٨٤، ٨٥، ٨٦ و ٨٧ بودجه اختصاص‌یافته برای بخش هزینه‌ای این سازمان، از ٢٢٤ میلیارد و ١٢٥ میلیون تومان، به ٤٠٦میلیارد و ٤٨٨میلیون‌و ٤٠٠ هزار تومان افزایش یافته است. یعنی اعتبارات هزینه‌ای این سازمان با افزایش ٣٣٦ میلیاردتومانی حدود دوبرابر شد. در بین سال‌های ٨٨ تا ٩١ که بودجه باید به تأیید مجلس هشتم به ریاست «علی لاریجانی» می‌رسید، بودجه بخش هزینه‌ای صداوسیما از ٤٥٠ میلیارد تومان، به ٨٤٠ میلیارد تومان افزایش یافت.
در این سال‌ها که تنش هسته‌ای بین ایران و غرب در حال اوج‌گیری و به‌دنبال آن، تحریم‌های غرب علیه ایران در حال افزایش بود، با وجود این بودجه بخش هزینه‌ای این سازمان هم ٣٩٠ میلیارد تومان افزایش داشت؛ یعنی در شرایطی که کشور از یک طرف به لحاظ میزان فروش نفت و ازطرف‌دیگر به لحاظ ورود پول فروش نفت محدود شده بود، بودجه هزینه‌ای صداوسیما، نزدیک دوبرابر شد. شاید عملکرد مجلس نهم در اختصاص بودجه برای سال ١٣٩٢، محل انتقاد «ضرغامی» از «لاریجانی» باشد. درحالی‌که بودجه هزینه‌ای صداوسیما، در سال ١٣٩١، ٨٤٠ میلیارد تومان بوده؛ در دولت «احمدی‌نژاد» و مجلس نهم، بودجه هزینه‌ای این سازمان برای سال ٩٢ با کاهش ٤٨ میلیاردی، به بیش از ٧٩٢ میلیارد تومان رسید. این درحالی بود که معمولا برای سال‌های انتخابات ریاست‌جمهوری، نسبتا بودجه بیشتری برای سازمان در نظر گرفته می‌شد. برای مثال بودجه بخش هزینه‌ای برای سال ٨٤، از ١٧٠ میلیارد تومان در سال ٨٣، به بیش از ٢٢٤ میلیارد تومان افزایش یافته بود؛ حدود ٤٠ درصد افزایش. یا برای انتخابات ١٣٨٨، بودجه هزینه‌ای ٤٤ میلیارد افزایش و بودجه «تملک دارایی‌های سرمایه‌ای» هم ٤٥ میلیارد تومان افزایش یافت؛ اما برای سال ١٣٩٢ بودجه کاهش یافت که البته می‌توان آن را به بسته‌بودن دست دولت به سبب تحریم‌های گسترده علیه ایران مرتبط دانست.
اما با روی‌کارآمدن دولت «حسن روحانی» و توقف تحریم‌های غرب و بین‌المللی علیه ایران و همچنین مذاکرات مثبت بین ایران و شش قدرت جهانی، بودجه صداوسیما هم افزایش داشت. در قانون بودجه ١٣٩٣ که توسط دولت ارائه و در مجلس تصویب شد، بودجه «هزینه‌ای» این سازمان افزایش یافت. برای سال ٩٣، بودجه هزینه‌ای این سازمان با افزایش ٨٠میلیاردتومانی به بیش از ٨٧٢ میلیارد تومان رسید. اما بودجه هزینه‌ای برای سال ١٣٩٤، با افزایش چشمگیری روبه‌رو شد؛ از ٨٧٢ میلیارد تومان به هزار و دو میلیارد تومان رسید؛ یعنی افزایشی حدود ١٤ درصد.در سال ١٣٩٤ با حصول برجام، تحریم‌ها کم‌کم در حال رفع‌شدن است. اما سازمان صداوسیما که بیشترین انتقاد را از برجام داشت، درعین‌حال بیشترین نفع را از حصول برجام برد؛ یعنی با رفع تحریم‌ها و ورود پول به کشور، بودجه هزینه‌ای صداوسیما رسانه اصلی منتقدان برجام، از هزار و دومیلیارد در سال ٩٤ به بیش از هزار و ٢٣٥ میلیارد تومان رسید؛ افزایشی حدود ٢٥ درصد نسبت به ٩٤.
مخاطبان افزایش می‌یابد؟
«ضرغامی» در حالی نسبت به آنچه «جبران مافات» نامیده، سخن گفته که عملکرد او در دوران ریاستش محل انتقادات زیادی بوده؛ به‌خصوص پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ١٣٨٨. عملکردی که باعث روی‌آوردن مخاطبان به شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان شد تا سازمانی که لقب «رسانه ملی» را بر خود دارد، از اعتماد کمتر مخاطبان برخوردار باشد. طبق آنچه سال ١٣٨٩ «پایگاه اطلاع‌رسانی اداره‌کل روابط‌عمومی صداوسیما» در سال ١٣٩١ منتشر کرد مخاطبان صداوسیما در تهران، در سال ١٣٨٩ نسبت به ١٣٨٨، ١٠ درصد ریزش داشته و به همان نسبت مخاطبان شبکه‌های ماهواره‌ای با افزایش مخاطب روبه‌رو بوده. طبق این گزارش «نظرسنجی صداوسیما در سال ۱۳۸۹ نشان می‌دهد که مخاطبان ماهواره در تهران، نسبت به یک سال گذشته افزایش معناداری پیدا کرده است.
در سال ۸۹، ٤٥,٤ درصد از مردم تهران بیننده ماهواره بودند که نسبت به سال قبل از آن ۱۰ درصد رشد پیدا کرده است. از این مقدار ٤٠.٩ درصد بیننده شبکه‌های فارسی‌زبان بوده‌اند و ۱۴ درصد فقط شبکه‌های خارجی را تماشا می‌کنند. با وجود این ٥٠.٦ درصد از پرسش‌شوندگان گفته بودند که ماهواره با فرهنگ ما سازگاری ندارد و ٣٤.٨ درصد مخالفت کردند و معتقد بودند که ماهواره منطبق با فرهنگ جامعه است».حالا چند ماهی است که دومین رئیس سازمان هم بعد از ضرغامی مشغول به کار شده؛ «علی‌عسگری» در جلسه معارفه‌اش از آمادگی برای تعامل با سه قوه صحبت کرد و مخاطبان همچنان منتظرند تا با گذشت زمان، عملکرد او را با دوران «سرافراز» و «ضرغامی» و البته «لاریجانی» مقایسه کنند؛ مقایسه‌ای که اگر نتیجه آن مثبت باشد، می‌تواند جبران سال‌های گذشته باشد و اعتماد مخاطبان به «جام‌جم» بازگردد.
