فرارو- یک استاد دانشگاه درباره کارنامه برجام در یک سال اخیر گفت: «اگر بخواهم به برجام نمره دهم نه نمره ردی و نه نمره 20 می دهم. نمره من به برجام بیشتر از 13 یا 14 نخواهد بود اگرچه در عین حال از برجام کاملا راضی هستم.»
روز بیست سوم تیرماه 94 برجام به امضاء رسید و اکنون یک سال از آن تاریخ گذشته است. اگرچه از اجرای برجام حدود 7 ماه می گذرد اما می توان یک ارزیابی از کارنامه یک ساله برجام بدست داد. در این یک سال برجام با چه مشکلاتی روبرو شد؟ چه آینده ای برای برجام می توان انتظار داشت؟ نمره برجام در یک سال گذشته چند بوده است؟
دکتر صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفتگو با فرارو گفت: «یک سالی که از امضای برجام گذشت سالی دشوار برای برجام بود که این دشواری از سه موضوع نشات می گیرد.»
وی ادامه داد: «موضوع اول مربوط به متن برجام است که متنی فنی، تکنیکی، حقوقی و بسیار پیچیده است که طرفین باید وقتی اختلافی پیش می آید به طور منظم به آن رجوع کنند. به طور مثال یکی از مهم ترین اختلاف ها درباره برنامه موشکی ایران بود. ایران معتقد است برنامه موشکی آن هیچ ارتباطی با برجام و توافق هسته ای ندارد و لذا از همان ابتدا چند آزمایش موشکی انجام داد و دلمان خواست که روی موشک ها هم بنویسیم فلان کشور باید نابود شود. اما برداشت طرف مقابل متفاوت از برداشت ایران است و عنوان می کنند ایران نمی تواند درباره برنامه موشکی هر کاری که می خواهد انجام دهد.»
وی افزود: «مثال دوم درباره استفاده ایران از سیستم بانکی بین المللی است. آمریکا عنوان می کند مانعی برای استفاده ایران از سیستم بانکی بین المللی ایجاد نکرده است و بانک ها خود به دلایلی، نوعی محافظه کاری و نگرانی درباره همکاری با ایران دارند. حتی جان کری صریحا از بانک ها خواست که با ایران همکاری کنند و مشکلی از این بابت وجود ندارد اما بازهم بانک ها حاضر نشدند به همین راحتی با ایران همکاری کنند. این در حالی است که در ایران عده ای معتقدند این از حقه بازی آمریکا است که در ظاهر به بانکها عنوان می کند برای همکاری با ایران آزاد هستند اما در عمل خط و نشان هایی برای آنها کشیده شده است و در واقع با دست پس می زنند و با پا پیش می کشند.»
زیباکلام اظهار کرد: «اما برجام با دو حوزه مشکل دیگر روبرو بوده که حوزه دوم رادیکال های مخالف برجام در آمریکا و حوزه سوم تندروهای مخالف برجام در داخل ایران است.»
وی ادامه داد: «در آمریکا دونالد ترامپ نامزد جمهوری خواه به صورت رسمی عنوان کرده هیچ تعهدی به برجام ندارد و از ساعتی که وارد کاخ سفید شود برجام را باید کان لم یکن تلقی کرد. خانم کلینتون نیز اگرچه به این صراحت برجام را رد نکرده است اما ایشان نیز اما و اگرهای خیلی زیادی درباره برجام مطرح کرده است. همچنین کنگره آمریکا نیز تاکنون مخالفت ها و سنگ اندازی های مختلفی در اجرای برجام داشته است.»
وی افزود: «اما مشکل سوم برجام مخالفین آن در ایران است که کماکان کارد خود را تیز می کنند تا گلوی برجام را پاره کنند. آنها همچنان خطاب به آقای روحانی و ظریف عنوان می کنند ببینید که برجام کاغذپاره ای بیشتر نبود و هیچ تعهدی برای طرف آمریکایی بوجود نیاورد. لذا در یک سال گذشته این سه حوزه یعنی متن برجام، مخالفین برجام در آمریکا و مخالفین برجام در ایران هیچ فرصتی را برای سنگ اندازی در اجرای برجام از دست ندادند.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اما در خصوص نکات مثبت برجام باید گفت در یک سال گذشته یک موضوع مشخص شده و آن اینکه ایران در انجام تعهدات هسته ای خود صادق است و آژانس بین المللی هسته ای نیز به عنوان داور اقدامات ایران را تایید کرده است.»
وی ادامه داد: «قوت قلب دیگر برجام که خیلی مهم است اتحادیه اروپا است. علی رغم مخالفت ها در واشنگتن، باید گفت فرانسه، آلمان، انگلستان و ایتالیا با اصرار و آغوش باز در بخش هایی همچون انرژی و صنعت خودرو به سمت و سوی ایران آمده اند و در حال سرمایه گذاری هستند.»
وی افزود: «لذا در مجموع من معتقدم افکار عمومی در آمریکا علی رغم برخی موضع گیری هایی که در ایران شده همچنان به نفع برجام است و نه خانم کلینتون و نه آقای ترامپ به این سادگی نمی توانند زیر برجام بزنند چراکه آن وقت صرفا با ایران روبرو نیستند، بلکه با اتحادیه اروپا طرف خواهند بود و خیلی بعید به نظر می رسد که واشنگتن بتواند اجماعی که در سالهای 90 تا 92 علیه ایران ایجاد کرده بود را دوباره تکرار کند.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «بنابراین من معتقدم مشکلات همچنان باقی خواهد ماند با این حال و علی رغم سنگ اندازی های مخالفان برجام در ایران و آمریکا ارزیابی من از برجام کاملا مثبت است و در مجموع بسیار بسیار به آینده خوش بین هستم.»
زیباکلام در پاسخ به این سوال که چه میزان از تصوراتی که در روز 23 تیرماه 94 و بعد از امضای برجام درباره آینده در ذهن شما نقش بست امروز به واقعیت تبدیل شده است؟، گفت: «اگر بخواهم به برجام نمره دهم نه نمره ردی و نه نمره 20 می دهم. نمره من به برجام بیشتر از 13 یا 14 نخواهد بود اگرچه در عین حال از برجام کاملا راضی هستم.»
