یادداشت دریافتی- محمد خانه زر*؛ تا قبل از روی کار آمدن دولت روحانی در سال 1392 نوع رابطه ایران با جهان رابطه‌ای از نوع تخاصم و تقابل بوده است. دولت احمدی‌نژاد در طی هشت عملاً نشان داد که در چارچوب قواعد و نهادهای بین‌المللی، دولتی مسئولیت‌پذیر نبوده است و با تنظیم سیاست خارجی بر مبنای آرمان‌گرایی محض و اتخاذ دیپلماسی تهاجمی، وضعیت تقابل و تنش را با جهان را در پیش گرفته بود.
مذاکرات بی‌نتیجه هسته‌ای میان ایران و 1+5 ، ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت و صدور شش قطعنامه از سوی این شورا علیه ایران و به تبع آن وضع تحریم‌های ظالمانه، نتیجه عدم درک صحیح و محاسبات دور از عقلانیت دولت احمدی‌نژاد در عرصه سیاست خارجی بوده که موجب به هدر رفتن منابع مادی و معنوی و بیشتر امنیتی شدن فضای منطقه شده بود.
دولت روحانی در همان ابتدا با واقع‌بینی و درک صحیح از شرایط داخلی و بین‌المللی تلاش جدی و اساسی را برای تغییر وضعیت به وجود آمده توسط دولت قبلی را به عمل آورد تا وضعیت تنش و تقابل در روابط ایران با جهان را به سمت‌وسوی تعامل و تفاهم سوق دهد.
دولت تدبیر و امید با در پیش گرفتن گفتمان اعتدال توأم با عقلانیت در عرصه داخلی و خارجی، عملاً نشان داد که آمادگی لازم را برای تعامل و آشتی و رقابت سازنده بر مبنای احترام متقابل را به‌جای رویکرد تقابل و دشمنی با جهان را دارد. تلاش گسترده دولت روحانی برای حل‌وفصل پرونده هسته‌ای که مشکلات عدیده‌ای را برای ایران در سطح داخلی و بین‌المللی ایجاد کرده بود، گواه روشنی از تمایل این دولت برای حرکت به سمت‌وسوی تعامل و آشتی و رقابت سازنده با جهان است.
با این اوصاف و بر اساس مدل امر سیاسی شانتال موفه، نوع رویکرد دولت‌های احمدی‌نژاد و روحانی در عرصه سیاست خارجی را به ترتیب روابطی از نوع تخاصم کامل(آنتاگونیسم) و سیاست رقابتی(آگونیسم) می‌توان در نظر گرفت.
مدل امر سیاسی موفه که در آن از رابطه آنتاگونیسم و آگونیسم بحث می‌کند، نوع رابطه و رویکرد این دو دولت با جهان را به خوبی می‌تواند تبیین کند. بنابراین اتخاذ رویکرد تخاصم و تنش با جهان از سوی دولت احمدی‌نژاد رابطه‌ای از نوع آنتاگونیسم و اتخاذ رویکرد تعامل و آشتی و رقابت سازنده دولت روحانی رابطه‌ای از نوع دوم یعنی آگونیستی است.
دولت روحانی توانست تا با اتخاذ سیاست رقابتی یا آگونیستی ضمن حل‌وفصل پرونده هسته‌ای از حجم تهدیدها و تنش‌های میان ایران و قدرت‌های بزرگ بکاهد و زمینه را برای تعامل و رقابت سازنده فراهم نماید و از سوی دیگر یک آرامش روانی را در درون کشور و ثبات امنیتی در سطح منطقه‌ای را برای ایران به وجود آورد. اتخاذ سیاست آگونیستی دولت روحانی رویکردی مبتنی بر عقلانیت می‌باشد که ضمن کسب حداکثری منافع ملی خواهد توانست دستاوردهای مثبت و ثمربخش دیگری را برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشته باشد.
*کارشناس ارشد علوم سیاسی
