هنگام مواجهه با مسموم دارویی چکار کنیم؟!

دارو یک نوع «سم» است، در مقادیر مورد نیاز شفا بخش و در مقادیر زیاد کشنده است. هر دارویی در بدن اگر به میزان مناسب استفاده شود نقش درمانی را ایفا می کند ولی اگر در دوزهای بالا استفاده شود آسیب زننده و در برخی از حالات کشنده هم است. مسمومیت دارویی، یکی از شایع ترین و ناگوارترین مسمومیت هایی است که بنا به دلایل متعددی، از مصرف بیش از حد داروهای تجویز شده گرفته تا تداخلات دارویی، بروز می کند و بیش از همه کودکان را گرفتار می سازد که اغلب برای پاسخ به حس کنجکاوی خود از طعم و مزه ی داروها به سراغ آنها می روند.

دکتر کاوه سالارمند، داروساز در گفت و گو با جام جم آنلاین بیان کرد: بسیاری از افراد تصور می کنند مصرف داروهایی چون استامینوفن که همیشه در خانه وجود داشته نمی تواند مشکلی ایجاد کند ولی مسمومیت این دارو نیز کم نیست و مشکلات زیادی در اثر استفاده نابه جا از همین دارو نیز ایجاد شده است.

در رابطه با علائم مسمومیت های دارویی می توان گفت ، علائم زیادی این عارضه با خود به همراه دارد البته علائم بستگی به این دارد که مسمومیت با چه دارویی صورت گرفته باشد اما علائمی که در اکثر مسمومیت های دارویی شایع است تغییرات علائم حیاتی بدن است مانند افزایش یا کاهش تنفس ، فشار خون ، ضربان قلب ، تغییرات بینایی (تنگی یا گشادی مردمک چشم ،تاری دید) و تغییراتی پوستی .قابل ذکر است یکسری از علائم ، علائم داخلی محسوب می شوند و فقط با آزمایش قابل تشخیص و بررسی هستند مانند مشکلات ریوی ، کلیوی ، کبدی و...

وی در ادامه افزود: چند نکته اساسی در اینجا وجود دارد ، اطرافیان فرد مسموم وظیفه مهمی را بر عهده دارند و باید به چند نکته دقت کنند مهم تر از همه خونسردی خود را حفظ کنند و اطلاعات درست در اختیار اورژانس قرار دهند اطلاعاتی که در اینجا بسیار حائز اهمیت است این موارد است که بیمار چه زمانی دارو را مصرف کرده ؟ فرد مسموم چه نوع ماده و دارویی را مصرف کرده؟ چه میزان دارو استفاده کرده است؟

معمولا خیلی از افراد معتفدند که فردی که به اشتباه دارو یا ماده شیمیایی را مصرف می کند در صورتی که استفراغ کند برایش خوب است و ماده شیمیایی از بدنش خارج می شود در صورتی که این کار بسیار اشتباه است و در برخی موارد ممکن است خود آسیب جدی به بیمار وارد کند مخصوصا در مواردی که فرد بیمارهوشیاری عادی ندارد. نکته دیگری که وجود دارد این است که نباید به فردی که دچار مسمومیت شده مایعات بدهیم چرا که اگر مایعات درست مصرف نشوند ممکن است باعث جذب بیشتر دارو یا ماده شیمیایی گردد و منجربه تشدید مسمومیت شوند.

این دارو ساز در رابطه با شایع ترین مسمومیت های دارویی در کشور گفت: معمولا داروهای اعصاب و داروهای خواب آور بالاترین درصد مسمومیت را دارند به علاوه یکسری از داروهای ضد افسردگی، داروهایی برای کنترل عدم تعادل مغز استفاده می شود مثل دارویی که برای جلوگیری از توهم استفاده می شود بیشترین موارد مسمومیت دارویی در کشور هستند.

وی درخصوص پیشگیری از این عارضه متذکر شد: معمولا کودکان و حتی در برخی موارد بزرگسالان و افراد کهنسال بیشتر قربانی این نوع از مسمومیت هستند. پیشگری در 2 دسته از افراد بسیار حائز اهمیت است کودکان و سالمندان 2 گروه از افرادی هستند که نسبت به بقیه باید دقت بیشتری روی آن ها داشت .والدین به خاطر داشته باشند داروهایی که به کودکشان می دهند با دوز بزرگسال نباشد مخصوصا کودکان زیر 5سال. داروهای مصرفی افراد خانواده را دور از دسترس کودکان نگهدارید.

همچنین، داروهای خود را در مقابل چشم کودکان نخورید، چرا که کودکان از رفتار بزرگسالان تقلید می کنند و ممکن است دور از چشم والدین داروها را به دهان ببرند.اگر به کودک خود دارو می دهید به او تفهیم کنید که این دارو است و از کلماتی مثل آبنبات، شکلات و یا خوراکی استفاده نکنید.

در خصوص کهنسالان، مسمومیت دارویی بسیار شایع و البته خطرناک است. مثلا فردی به دکتر مراجعه می‌کند و باید یک قرص را در هفته دو یا سه بار مصرف کند اما به طور اشتباهی روزی سه عدد قرص می‌خورد و بعد از چند روز دچار مسمومیت می‌شود. بهتر است داروهای بیمار افسرده و یا بیمارانی که تعادل رفتاری ندارند و یا افرادی که سابقه اقدام به خودکشی دارند را دور از دسترس ایشان قرار دهید و مراقبت دقیقی در خصوص میزان داروی مصرفی ایشان به عمل آورید.

سالارمند در پایان بیان کرد: مسمومیت هایی که از طریق آمپول بوجود می آید بسیار خطرناک و در برخی موارد کشنده است چرا که فرآورده های تزریقی وارد خون می شود و دسترسی برای حذف آنها وجود ندارد و از همین رو، مسمومیت بر اثر آمپول خطرناک تر از قرص و شربت و... است.