از آن ساعت كه على ضربت خورد تا آن ساعت كه جان به جان آفرين تسليم كرد،كمتر از چهل و هشت سال طول كشيد، اما على اين فرصت را از دست نداد، دقيقهاى از پند و نصيحت و راهنمايى خوددارى نكرد؛ وصيتى در بيست ماده به اين شرح تقرير كرد و نوشته شد:
«بسم اللَّه الرحمن الرحيم. اين آن چيزى است كه على پسر ابوطالب وصيت می كند. على به وحدانيت و يگانگى خدا گواهى مىدهد، و اقرار مىكند كه محمد بنده و پيغمبر خداست؛ خدا او را فرستاده تا دين خود را بر دينهاى ديگر غالب گرداند. همانا نماز و عبادت و حيات و ممات من از آن خدا و براى خداست.
شريكى براى او نيست. من به اين امر شدهام و از تسليم شدگان خدايم.«فرزندم حسن! تو و همه فرزندان و اهل بيتم و هركس را كه اين نوشته من به او برسد، به امور ذيل توصيه و سفارش مىكنم:
1. تقواى الهى را هرگز از ياد نبريد، كوشش كنيد تا دم مرگ بر دين خدا باقى بمانيد.
2. همه با هم به ريسمان خدا چنگ بزنيد، و بر مبناى ايمان و خدا شناسى متفق و متحد باشيد، و از تفرقه بپرهيزيد. پيغمبر فرمود: اصلاح ميان مردم از نماز و روزه دائم افضل است و چيزى كه دين را محو مىكند فساد و اختلاف است.
3. ارحام و خويشاوندان را از ياد نبريد، صله رحم كنيد كه صله رحم حساب انسان را نزد خدا آسان مىكند.
4. خدا را! خدا را! درباره يتيمان، مبادا گرسنه و بىسرپرست بمانند.
5. خدارا! خدا را! درباره همسايگان. پيغمبر آنقدر سفارش همسايگان را كرد كه ما گمان كرديم مىخواهد آنها را در ارث شريك كند.
6. خدا را! خدا را! درباره قرآن. مبادا ديگران در عمل به قرآن بر شما پيشى گيرند.
7. خدا را! خدا را! درباره نماز. نماز پايه دين شماست.
8. خدا را! خدا را! درباره كعبه خانه خدا. مبادا حج تعطيل شود كه اگر حج متروك بماند مهلت داده نخواهيد شد و ديگران شما را طعمه خود خواهند كرد.
9. خدا را! خدا را! درباره جهاد در راه خدا. از مال و جان خود در اين راه مضايقه نكنيد.
10. خدا را! خدا را! درباره زكات. زكات آتش خشم الهى را خاموش مىكند
11. خدا را! خدا را! درباره ذريه پيغمبرتان، مبادا مورد ستم قرار بگيرند.
12. خدا را! خدا را! درباره صحابه و ياران پيغمبر. رسول خدا درباره آنها سفارش كرده است.
13. خدا را! خدا را! درباره فقرا و تهيدستان. آنها را در زندگى شريك خود سازيد.
14. خدا را! خدا را! درباره بردگان، كه آخرين سفارش پيغمبر درباره اينها بود.
15. كارى كه رضاى خدا در آن است در انجام آن بكوشيد و به سخن مردم ترتيب اثر ندهيد.
16. با مردم به خوشى و نيكى رفتار كنيد، چنانكه قرآن دستور داده است.
17. امر به معروف و نهى از منكر را ترك نكنيد. نتيجه ترك آن اين است كه بدان و ناپاكان بر شما مسلط خواهند شد و به شما ستم خواهند كرد، آنگاه هرچه نيكان شما دعا كنند دعاى آنها مستجاب نخواهد شد.
18. بر شما باد كه بر روابط دوستانه ميان خود بيفزاييد، به يكديگر نيكى كنيد، از كناره گيرى از يكديگر و قطع ارتباط و تفرقه و تشتت بپرهيزيد.
19. كارهاى خير را به مدد يكديگر و اجتماعا انجام دهيد، و از همكارى در مورد گناهان و چيزهايى كه موجب كدورت و دشمنى مىشود بپرهيزيد.
20. از خدا بترسيد كه كيفر خدا شديد است.
«خداوند همه شما را در كنف حمايت خود محفوظ بدارد، و به امت پيغمبر توفيق دهد كه احترام شما و احترام پيغمبر خود را حفظ كنند. همه شما را به خدا مىسپارم.سلام و درود حق بر همه شما.».
پس از اين وصيت، ديگر سخنى جز «لااله الااللَّه» از على شنيده نشد تا جان به جان آفرين تسليم كرد
مجموعه آثاراستادشهيدمطهرى، ج18، ص: 461
