ایکنا نوشت:
سیدحسین نصر فیلسوف تاثیرگذار جهان اسلام است. او ۸۴ سال پیش در تهران به دنیا آمده است و تحصیلات خود را در رشته فیزیک، فلسفه و تاریخ علم در موسسه فناوری ماساچوست و هاروارد ادامه داده و اکنون استاد دانشگاه جورج واشنگتن آمریکاست. اعظم پویا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در فرصت مطالعاتی خود در آمریکا گفت‌وگویی با نصر انجام داده است که آن را در اختیار ایکنا قرار داده است. نصر در این گفت‌وگو چکیده‌ای از زندگی دانشگاهی خود ارائه می‌دهد. مشروح این گفت‌وگو را در پی می‌خوانید.
پویا: مایل بودم در سه حوزه با شما گفت‌وگو کنم، اول در خصوص فعالیت‌های علمی و آکادمیک خودتان، دوم در حوزه فعالیت علمی مسلمانان در آمریکا و بخشی از سوالات هم در حوزه اسلام‌شناسی و مطالعات قرآن در غرب است.
نصر: رابطه من با حیات فرهنگی و آموزشی آمریکا سه مرحله دارد؛ مرحله اول مرحله‌ای است که خودم دانش‌آموز و دانشجو بودم و این از دهه چهل میلادی تا ۱۹۵۸میلادی که دکترایم را از دانشگاه هاروارد گرفتم ادامه داشت. در بیست سال بعد،استاد دانشگاه تهران و آریامهر (صنعتی شریف) بودم، سفرهای متناوبی به آمریکا داشتم و دوبار به عنوان استاد مدعو در دانشگاه هاروارد بودم، سخنرانی‌هایی در این کشور داشتم و روابط علمی‌ام با افراد قطع نشده بود. مرحله سوم بعد از ۱۳۵۷ تاکنون را شامل می‌شود که به آمریکا آمدم و هنوز در حال تدریس هستم.
در همان دوران اول، رییس انجمن اسلامی دانشگاه هاروارد بودم و در واقع بنده اولین انجمن اسلامی را در آمریکا تاسیس کردم، هر چند امروز همه دانشگاه‌ها انجمن اسلامی دارند. در آن دوره هم کمک‌معلم یا معلم‌یار استادان مختلف اسلامی و تاریخ اسلام و علوم در دانشگاه هاروارد بودم. اولین تجربه تدریس من هم در همان زمان بود و در آن زمان هم بر روی یکی دو نفر از همفکران و هم‌سن‌های خودم تاثیری داشتم که به رشته‌های اسلام‌شناسی جذب شده و دانشمندان به نامی شدند، اما بیشتر اثر ناچیز بنده به دو دوران بعدی بر می‌گردد.
بنده زمانی که در ایران بودم، دانشجویان بسیار برجسته ایرانی و غیر ایرانی را تربیت کردم. صد‌ها نفر دکترایشان را با بنده گذرانده بودند و برخی افراد معروف مانند حداد عادل، پورجوادی، مجتبوی و پورحسینی از شاگردان رشته فلسفه دوره دکتری بودند. علاوه بر این برخی از دانشجویان خارجی نیز به ایران آمده و با بنده درس داشتند که معروف‌ترین‌شان ویلیام چیتیک است و جیمز مارس که هر دو از استادان برجسته اسلام‌شناسی در آمریکا هستند. همچنین خانم موراتا، همسر دکتر چیتیک از شاگردان بنده در دانشکده ادبیات بودند. برخی دانشجویان از لبنان، آفریقای شمالی و پاکستان هم بودند. همچنین چند دانشجو در دانشگاه هاروارد داشتم که وقتی به ایران آمده و تدریس کردم این رشته‌ها را دنبال کرده و افراد بنامی شدند.
پنج سال اول از این ۳۷ سالی که دور از مملکتم بوده‌ام را در دانشگاه هاروارد تدریس کردم، بعد شروع کردم در دانشگاه تمپل که آنجا فول پروفسور بودم و همچنین در فیلادلفیا تدریس اسلام‌شناسی داشتم که تعداد خیلی زیادی شاگردان دکترا از اندونزی، مالزی و جنوب شرق آسیا با بنده درس می‌خواندند، ولی دانشجویان ایرانی نیز داشتم، مخصوصا آقای دکتر مهدی امین‌رضوی که الان استاد برجسته‌ای در فلسفه اسلامی هستند که در واشنگتن تدریس می‌کنند.
آقای دکتر دهقانی و چند نفر دیگر نیز حضور داشتند، اما از بین ایرانی‌ها آقای رضوی از همه برجسته‌تر بودند. در سال ۱۹۸۴ به دانشگاه جورج واشنگتن آمده و بیش از سی‌سال است که اینجا اسلام‌شناسی تدریس کرده‌ام و در اینجا نیز شاگردان زیادی تربیت کرده‌ام و دوست داشتم که بشمارم. تقریبا حدود سی دانشجو که دکترایشان را گرفته‌اند و یا در حال اتمام این مقطع هستند، در این سه دهه از زیر دست بنده گذشته‌اند که حدود ۱۵ نفرشان استاد در دانشگاه‌های شیکاگو، هولی کراس، کارائنا و... هستند و برخی نیز به زودی استاد خواهند شد. این دوران پر ثمری از لحاظ تربیت دانشجو بوده است. من ۸۴ سال دارم، اما هنوز هم درس می‌دهم و اینکه انتظار و تقاضا از من خیلی زیاد است و خدا این قدرت را به من داده است که بتوانم این کار را ادامه دهم.
پویا: در صورت امکان در خصوص آثار قلمی اخیر، از جمله تفسیر قرآنی که منتشر کرده‌اید، صحبت بفرمایید.
نصر: ترجمه قرآن اثر بسیار بزرگی بود، البته ترجمه انگلیسی کتاب مشاعر ملاصدرا نیز با همکاری ابراهیم کالین منتشر شد و بنده از سال گذشته روی چند کتاب از جمله ترجمه فارسی کتاب مقدس آئینی تائوئی کار می‌کنم که وقتی در ایران بودم مدتی با همکاری ایزوتسو روی آن کار می‌کردم و بعد مجموعه مقالاتم در خصوص جهان‌شناسی است که آخرین کتاب در این زمینه از من خواهد بود، با نام «دیدی دیگر از جهان» که به زبان انگلیسی است و به زودی منتشر خواهد شد.
پویا: و نوشتن مقالات همچنان ادامه دارد؟
نصر: مقالات دائما وجود دارد و منتشر خواهد شد. سوالاتی از من می‌شود و من در پاسخ مقالاتی تدوین می‌کنم.
پویا: قرار بود دپارتمان شیعه‌شناسی در این دانشگاه تاسیس کنید، به جایی نرسید؟
نصر: خیر، آن طور که ما می‌خواستیم نشد، من این کار را گذاشتم به عهده آقای دکتر فغفوری، من حوصله این کارهای اداری را ندارم، اما متاسفانه به جایی نرسیده است.
پویا: آیا امیدوار هستید که تاسیس شود؟
نصر: نخیر
پویا: به دلیل مشکلات مالی؟
نصر: نه تنها مشکلات مالی، بلکه به خاطر جو سیاسی که الان وجود دارد باید صبر کرد.
پویا: شنیده بودیم امسال یا سال بعد بازنشست می‌شوید، ظاهرا این طور نیست؟
نصر: من فردی اهل تحقیق و کارهای علمی هستم و فردی که در این حوزه کار می‌کند، بازنشسته نمی‌شود به یک معنی، بنده هم الحمدلله فکرم کار می‌کند و درخواست از من زیاد است و شاگردان زیادی دارم که با بنده درس میخوانند و وجدانم به من انشا می‌کند و وظیفه خود می‌دانم که تا وقتی که می‌توانم درس‌دادن را ادامه دهم و تا وقتی که می‌توانم این کار را انجام خواهد داد، هرچند خدا می‌داند که سال دیگر چه می‌شود.
پویا: آیا در منطقه واشنگتن، مریلند و ویرجینیا جمع‌هایی در اسلام‌شناسی هست که شما در آن تاثیر گذاشته باشید و وضعیت اسلام‌شناسی در آمریکا را بررسی کرده باشید و یا گفت‌وگوهایی بین شما شکل گرفته باشد؟
نصر: نخیر تقریبا بیست تا بیست و پنج سال پیش، سه، چهار تا استاد اسلام‌شناسی اینجا بودند که آمدند و با من ملاقات کردند و گفتند شما کمک کنید تا جلساتی داشته باشیم تا تدریس اسلام‌شناسی در چهار دانشگاه مهم اصلی اینجا را هماهنگ کنیم و ما قانونی گذاشته بودیم که شاگردان یک دانشگاه می‌توانند در دانشگاه دیگر درس بخوانند که هنوز هم این کار ادامه دارد، ولی دیگر آن ملاقات‌ها تداوم ندارد و بعد رشته‌های اسلام‌شناسی و رشته‌های مربوط به آن در دانشگاه‌های هاروارد، مریلند و دانشگاه‌های دیگر به وجود آمد و در کنار آن انستیتوها و بنیاد‌های شخصی و خصوصی بسیاری از اساتید اسلام‌شناسی به علت اهمیت سیاسی که اسلام در دنیا دارد،کار می‌کنند و اینجا از مراکز مهم اسلام‌شناسی است، اما یک واحد سازمان‌دهنده برای همه‌اش وجود ندارد.
استادان برجسته اسلام‌شناسی در دانشگاه هاروارد، شیکاگو، پرینستون وجود دارد، اما یک جا جمع نیستند. همچنین اینجا به علت اینکه کتابخانه کنگره بزرگترین کتابخانه دنیاست، منابعی که وجود دارد بسیار غنی است. به نظر من کتابخانه هاروارد در حوزه اسلام‌شناسی درجه اول است. اما هیچ شهری امکانات کتابخانه‌ای واشنگتن را ندارد. تدریس عربی در دانشگاه جورج تاون و جورج واشنگتن سابقه زیادی دارد و این دانشگاه در کتاب‌های عربی معاصر بسیار قوی است. از آن طرف هم دپارتمان قرون وسطایشان نیز بسیار غنی است. اگر کسی بخواهد در این زمینه تحقیق کند، امکانات در واشنگتن بسیار زیاد است.
پویا: آیا جلساتی که با دکتر مدیگان و براون داشتید، ادامه دارد؟
نصر: بله، گاهگاهی وجود دارد. من دخالتی در کار جورج تاون نمی‌کنم، آن وقت‌ها که جان اسپوزیتو رییس مرکز اسلام و مسیحیت بود، همکاری‌هایی داشتم. من کمک کردم که ایشان به دانشگاه بیایند و این مرکز را تاسیس کنند. جان اسپوزیتو و بنده با هم دوست هستیم و با آن مرکز همکاری‌هایی داشتیم و من جزو مشاوران آن مرکز بودم و مدتی نیز پسرم، دکتر ولی نصر، با این مرکز ارتباط داشت.
