فرارو- زهرا مرعشی؛ اگر به دنبال دیدن شهری تازه با طبیعتی بکر، ابنیه تاریخی و مردمی خونگرم هستید خور را فراموش نکنید. خور در فرهنگ‌ها به معنای خورشید و خلیج‌های کوچک در مصعب رودها آمده است.
همچنین در ایران باستان هر روز از هر ماه شمسی نامی داشته و روز یازدهم از هر ماه شمسی خور نام داشته و خور فرشته نگهبان آفتاب بوده است. شهرستان خور در تواریخ اثر زیادی از خود گذاشته و خالی از لطف نیست که بدانیم تابعیتش دستخوش تغییرات عدیده بوده است. این شهرستان، در مجاورت سمنان، اصفهان و یزد است، از این رو میان این مراکز بزرگ، مدام در حال گذار بوده است! ناصرخسرو قرن چهارم و پنجم در سفرنامه، آن را از توابع خراسان و یزد یاد کرده است.
در دوره صفویه نیز آن را جزء یزد و سمنان محسوب کرده‌اند. از آنجا که سال 1327 نائین به استان اصفهان ملحق شد خور نیز جزء نصف جهان شد. سال 88 این شهرستان به طور مستقل اعلام حضور کرد و به طور رسمی متولد شد.
خور و بیابانک شامل سه منطقه شهری خور، جندق و فرخی و ۱۲۶ آبادی بزرگ و کوچک است. بعضی از این روستاها عبارت‌اند از: ایراج، مهرجان، بیاضه، اردیب، مصر و گرمه است. از نظر بافت روستاهای بخش خور از نوع متراکم‌اند و خانه‌ها در مظهر قنات چشمه یا در راستای جوی آب پیش رفته‌اند. چنان‌که در شهر خور بافت قدیمی بر روی کانال قنات دهزیر بنا گشته‌است. مواد و مصالح خانه‌های روستایی از گِل و خشت و سقف خانه‌ها، گنبدی یا تخت با اندود کاهگل است.
همین معماری سنتی به تنهایی برای مسافران جذابیت دارد. این روزها این شهر مقصد تعدادی از کویرنوردان شده چرا که می‌تواند مجموعه‌ای از دیدنی‌ها را ایجاد کند: اقامتگاه‌های سنتی و جاذبه‌های دیدنی چون قلعه بیاضه، منطقه گرمه، دریاچه نمک و از همه مهمتر کویر مصر.
نمایی از شهر خور
مشاهیر
«شاید نام یغمای جندقی و حبیب یغمایی را شنیده باشید. این تشابه اسم بی‌دلیل نیست. یغمای جندقی در ادبیات شیعی نقش بسزایی داشته وی پایه‌گذار نوحه سینه‌زنی در ایران است.»
جاذبه‌های مذهبی و تاریخی
نشانه‌هایی از مسکونی بودن این منطقه پیش از اسلام وجود دارد از جمله آتشکده‌ای در نزدیکی مهرجان (مهرنجان). به علاوه جندق در این منطقه به زندان انوشیروان معروف است و گنبدی قدیمی به نام «هشت درب» متعلق به دوره ساسانیان دارد.
اماکن مذهبی در این منطقه شامل مساجد، امامزاده‌هاو بقاع متبرک است. این مکان‌ها عبارت‌اند از: امامزاده ابومحمد (بیاذه)، امامزاده ابراهیم (آبگرم)، امامزاده سید کمال الدین داوود(خور)، امامزاده جنید و امامزاده عبدا... (گرمه) و بقعه حاج شمس‌الدین(مهرجان).
از اماکن تاریخی می‌توان به نارنج قلعه اشاره کرد. این بنا به هزار سال پیش تعلق دارد و از اماکن اسماعیلیه بوده است. دیگر ابنیه تاریخی شامل مسجد جامع بیاضه، مسجد جامع جندق، مسجد جامع فرخی، مسجد عرب‌ها، قلعه جندق، دیوان‌خانه اردیب، آسیاب آبی، قلعه گرمه، قلعه ایراج و قلعه بیاضه اشاره کرد.
قلعه بیاضه
گروهی آن را ارگ بیاضه نیز یاد کرده‌اند. این بنا، قلعه‌ای قدیمی است که در روستای بیاضه قرار دارد. این بنای چند طبقه، خندق عریض و عمیق و مجموعه خشتی گسترده و به هم پیوسته پیرامون آن، نمونه ارگ و دژ کویری است. مربوط به دوره ساسانیان - دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در روستای بیاضه واقع شده است.
جاذبه‌های طبیعی
گرمه
برای ایرانی نخل‌همیشه نشانه صلابت و ایستادگی است. اگر به منطقه گرمه سر بزنید طبیعت زیبایی را می‌بینید که البته رسوم محلی چون کشتن نخل را نیز به یاد می‌آورد. در این منطقه نخل‌های به ثمر نشسته و حتی انارهای بر درخت‌ها را نیز می‌توانید شاهد باشید.
دریاچه نمک خور و بیابانک
این دریاچه در قسمت مرکزی تا جنوبی کویر مرکزی ایران گسترش دارد و ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد به طور متوسط 707 متر است.عمق نمک در این دریاچه بر خلاف سایر دریاچه‌های نمک مشابه در فلات مرکزی ایران بسیار نازک بوده به طوری که از 5 سانتیمتر تا 10 متر متغیر است.
آب و هوای منطقه بسیار گرم و خشک و میزان ریزش باران در دریاچه به صورت میانگین 20 میلیمتر در سال می‌باشد. در هنگام بارش و ورود سیلاب‌های زمین‌های اطراف به دریاچه سطحی از آب سطح دریاچه را فرا می‌گیرد.
کویر مصر
مصر نام روستایی با قدمت 100 سال در این منطقه است که البته پیشتر نام‌های چاه دراز، کلاته یوسف، مزرعه یوسف نیز داشته است. به هر حال یادی از یوسف و مصر در این منطقه وجود دارد که البته ربطی به داستان یوسف نبی ندارد و یادآور فردی یوسف نام است که موتورهای دیزلی حفر چاه را به این منطقه وارد کرد. روستای مصر یا کویر مصر درست در میانه راه دامغان به نائین و اصفهان قرار دارد.
مصر به همراه دو روستای بسیارکوچک دیگر به نام‌های امیرآباد و فرحزاد دریک خط شمالی–جنوبیبهطولحدود۶کیلومترواقعشده‌اند. جالب است یادآور شویم که بخشی از فیلم «خیلی دور خیلی نزدیک» در این کویر ساخته شده است.
وجود چاه آب عمیق، سرسبزی منطقه بیابانی و کشت درخت گز و …به منظورجلوگیریازجابجاییشن‌هایروان،بلواربه عرض حدود ۵۰ متر داخل روستا، وجود خانه‌های قدیمی و بازسازی آنها برای اسکان توریست، موتور سواری، شترسواری در کویر و از همه مهمتر وجود نیزارهایی وسیع و سرسبز در فاصله ۵ کیلومتری روستا و وجود تپه‌های شنی در اطراف آن از جمله عواملی هستند که باعث جذب توریست در دل کویر گشته است. بسیاری از منجمان ایرانی و خارجی آسمان صاف و تاریک این مکان را برای برپایی کارگاه‌های رصدی خود انتخاب می‌کنند و همچنین بسیاری از عکاسان از طبیعت کویری آنجا برای عکاسی استفاده می‌نمایند.
