بسیاری از سگها می‌توانند برای انجام فعالیت‌های جست‌وجو و نجات آموزش ببینند. با این‌حال، اغلب اوقات این سگها، سگ‌های ورزشی، شکاری یا نگهبان گله هستند.
سیصد سال است که انسان‌ها از سگ‌های آموزش‌دیده برای عملیات‌های امدادی استفاده می‌کنند
به گزارش شهروند، بسیاری از سگها می‌توانند برای انجام فعالیت‌های جست‌وجو و نجات آموزش ببینند. با این‌حال، اغلب اوقات این سگها، سگ‌های ورزشی، شکاری یا نگهبان گله هستند. سگ‌های جست‌وجو و نجات (تجسس) باید دارای تمایل شکار، قدرت بویایی فوق‌العاده، استقامت فیزیکی، درجه هوشی بالا و توانایی تعلیم‌پذیری عالی باشند. این سگها می‌توانند تعلیم داده شوند تا بوی انسان را در هوا تشخیص دهند، مسیری را روی زمین پیگیری و مردم را در زیر آوار پیدا کنند (زنده‌یاب) و بسیاری دیگر از کارها را انجام دهند.
سگها موجودات شگفت‌انگیزی هستند که هدیه ارزشمند عشق، مهربانی و همراهی را به صاحبان‌شان می‌دهند. در این میان بعضی از آنها با ارایه خدمات جست‌وجو و نجات به افرادی که نیاز دارند، کمک گرانبهای مضاعفی به انسان می‌کنند.
سازمان‌هایی همچون جمعیت هلال‌احمر، نیروی انتظامی و... در ایران به کمک این سگها برای ردیابی و زنده‌یابی نیاز دارند.
این سگها پس از آموزش‌های تخصصی حتی می‌توانند کودکی را که در بیابان گم شده یا از خانه‌اش فاصله گرفته، مکان‌یابی کنند. می‌توانند بیمار مبتلا به آلزایمر را که به خانه بازنگشته یا اسکی‌سواری را که در بهمن گیر افتاده است، ردیابی و پیدا کنند.
همچنین از سگ‌های جست‌وجو و نجات برای پیدا کردن افرادی که در ساختمان‌های فروریخته پس از زلزله یا فجایع دیگر به دام افتاده‌اند، کمک می‌گیرند. این سگها حتی می‌توانند در مکان‌یابی قربانیان غرق‌شده نیز کمک کنند.
چه سگ‌هایی می‌توانند بهترین عملیات جست‌وجو و نجات را انجام دهند؟
بسیاری از نژادهای سگها می‌توانند آموزش داده شوند تا فعالیت‌های جست‌وجو و نجات را انجام دهند. اگرچه اغلب آنها سگ‌های ورزشی، شکاری یا نگهبان گله هستند، از جمله:
بلادهوند
لابرادور رتریور
نیوفاندلند
ژرمن شپهرد
گلدن رتریور
بلژین مالینویز
این نژادهای سگ نه‌تنها توانایی‌های بالاتر شنیداری و ردیابی بو را دارند، بلکه قدرت چشمگیر، استقامت و ثبات ذهنی دارند.
درون بینی سگ حدود 300میلیون گیرنده بویایی (در مقایسه با انسان که دارای 6میلیون گیرنده بویایی است) وجود دارد.
در حالی که انسان می‌تواند بوهای معینی را بخش در میلیارد (ppb) شناسایی کند، یک سگ می‌تواند آنها را بخش در تریلیون (ppt) تشخیص دهد، به‌علاوه بخشی از مغز که به تجزیه و تحلیل بو در سگها اختصاص دارد، حدودا 40 برابر بزرگتر از همان بخش در مغز انسان‌هاست. این مسأله به‌خوبی نشان می‌دهد که چرا حس بویایی یک سگ بین 10هزار تا 100هزار برابر دقیق‌تر از انسان‌هاست و می‌تواند در راستای حفظ جان مردم یاری‌دهنده باشد.
سگ‌های بسیاری از نژادها پتانسیل بالقوه برای سگ جست‌وجو و نجات شدن را دارند. برای این امر دارا بودن ویژگی‌های زیر ضروری است:
توانایی بویایی فوق‌العاده
تمایل زیاد به شکار، بازی و همبستگی با انسان‌ها
استقامت و بنیه فیزیکی
درجه هوشی بالا
درجه تعلیم‌پذیری بالا
یک سگ نمی‌تواند این ویژگی‌ها را صرف نژادش داشته باشد. همبستگی قوی با انسان، خلق و خوی دوستانه و پایدار تنها با یک برنامه پرورش خوب، اجتماعی‌شدن مکرر با دیگر انسا‌ها و سگها و شالوده تربیتی قوی امکان‌پذیر است.
انواع مختلف سگ‌های جست‌وجو و نجات
برای تبدیل‌شدن سگ به یکی از سگ‌های جست‌وجو و نجات مورد تایید، سگ و مربی آنها باید به‌طور مفصل گاهی برای سال‌ها آموزش ببینند. به‌علاوه از آن‌جا که موقعیت‌های متفاوت نجات نیازمند مهارت‌های متفاوتی است، لازم است سگها شرایط نجات چندگانه را بیاموزند؛ از جمله:
بو کردن هوا:
در این مهارت به سگها آموزش داده می‌شود تا به بوی انسان که در هوا وجود دارد، پی ببرند. همچنین آموزش می‌بینند تا روی مخروط بو که بو در آن‌جا غلیظ‌تر است، تمرکز کنند. از سگ‌های ردیاب بو در هوا اغلب برای یافتن افرادی که در یک ناحیه بزرگ گم شده‌اند، استفاده می‌شود.
ردیابی:
سگ ردیاب معمولا اثر ذرات‌مانند سلول‌های پوست یا بافت که از شخصی درحال گذر باقی مانده است را ردیابی می‌کند. این ذرات معمولا در نزدیکی زمین یافت می‌شود، در نتیجه این نوع سگ ردیاب زمین را بو می‌کشد.
سگ‌های ردیاب (اغلب بلادهوندها) معمولا می‌توانند بین بوهای مختلف تمایز قایل شوند. در نتیجه می‌توان لباس شخصی را برای بو کردن به او داد و سپس او را به ناحیه‌ای که شخص آخرین‌بار در آن‌جا مشاهده شده برد و اجازه داد تا ردیابی کند.
مسیریابی:
سگ مسیریاب شبیه به سگ ردیاب است که می‌تواند مسیر یک فرد را ردیابی کند. اگرچه از سگ‌های مسیریاب می‌توان برای ردیابی بوی شخصی استفاده کرد که هیچ نشانه یا لباسی از او در دسترس نداریم. (مثل مواقعی که شخصی مرتکب جرم شده و گریخته است.)
سگ‌های جست‌وجو و نجات ممکن است به‌طور خاص آموزش ببینند که جسد را در آب تشخیص دهند یا بوی انسان‌هایی که در زیر یا درون برف مدفون شده‌اند را متوجه شوند. (سگ‌های بهمن)
سایر سگها در جست‌وجوی صحنه فجایع مانند گردبادها، زمین‌لرزه‌ها، انفجارها و… تمرکز می‌کنند و برای یافتن بوی انسان در سازه‌های فروریخته آموزش می‌بینند. این سگها قادر به ادامه کار حتی در فضاهای محدود و سطوح ناپایدار هستند.
کاربرد و اهمیت سگ برای انسان
باارزش‌ترین استفاده‌های انسان از سگها را می‌توان چندین قسمت کرد که براساس تربیت طبقه‌بندی می‌شوند.
سگ پلیس
سگ پلیس یکی از پرکاربردترین و با ارزش‌ترین رشته در تربیت سگ است. سگ پلیس آموزش می‌بیند که چگونه جست‌وجو، دفاع، تعقیب، شناسای، کمک در عملیات تاکتیکی و گروگانگیری کند. این آموزش از دوران تولگی بعد از ۸هفتگی شروع می‌شود و تا آخر عمر در خدمات پلیس به انسان خدمت می‌کند.
سگ زنده‌یاب
سگ زنده‌یاب جهت کشف اجساد و افراد زنده بعد از زلزله، سیل و حادثه‌های طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آموزش ۲سال به طول می‌انجامد و قیمت هر سگ زنده‌یاب حدود ۲۰۰۰۰دلار است. آموزش این سگها به این‌صورت است که افراد مربی و کمک‌مربی در زیر آوار یا در آب یا در زیر برف یا در جایی که انسان ناتوان و سگ توانا باشد، قرار گرفته و سگ با آموزش از قبل شروع به جست‌وجو می‌کند و فقط به بوی انسان چه مرده و چه زنده حساس است و با پیدا کردن پارس می‌کند، این نمونه در آتش‌نشانی‌ها، سازمان‌های اورژانسی و صلیب سرخ خدمت می‌کنند.
سگ کشف مواد مخدر
این گونه جهت کشف مواد مخدر در خدمت پلیس و سازمان‌های مبارزه با مواد مخدر، در بین راه‌ها، فرودگاه‌ها و کشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تربیت این گونه به صورتی است که با پیدا کردن محلی که مواد مخدر مخفی شده با دست زدن ماموران و مسئولان را کمک می‌کند.
سگ راه‌یاب برای نابینایان
یکی از باارزش‌ترین سگها که با تمامی قوانین زندگی حرکت در خیابان‌ها شناسایی مغازه‌ها و منازل فرد نابینا را راهنمایی می‌کند.
سگ نگهبان
از پرطرفدارترین موارد استفاده سگها و جذاب‌ترین تربیت برای عموم، تربیت سگ نگهبان است که برای نگهبانی از منزل‌ها و باغ‌ها، نگهبان اشخاص یا نگهبان وسایل شخصی مورد تربیت قرار می‌گیرند.
سگ مسیریاب کوهستان
این گونه در خدمت جنگل‌بانان برای شناسایی کوهستان‌ها و برای کمک به کوهنوردان جهت پیدا کردن مسیر صحیح تربیت می‌شوند. این نمونه قادر است مسیر بسیار طولانی را بدون توقف حرکت کند و شناسایی مناطق از طریق بوی خاک آن منطقه برایشان امکان‌پذیر است.
سگ جست‌وجوگر
جست‌وجو به‌صورت عمومی برای هر کاری استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال در زندان‌ها بعد از فرار زندانی با بوکردن وسایل زندانی یا تخت‌خواب آن شروع به جست‌وجو در صحراها یا مناطق بسیار بزرگ می‌کند.
سگ شکار
به همراه شکارچی با سکوت کامل بعد از شلیک تفنگ به دنبال شکار رفته و آن را برای صاحب خود می‌آورد، به راحتی شکار را که در رودخانه افتاده یا در جایی که چشم انسان از پیداکردن آن محروم است، پیدا می‌کند و به صاحبش بازمی‌گردند. این سگها با قلاده‌های الکترونیکی کنترل از فاصله‌های ۱ تا ۲ مایلی دستور می‌گیرند. روش جست‌وجو با شناسایی خون شکار زخمی است. این سگها قادرند شکار را قبل از شکار شدن بترسانند و به سمت شکارچی تغییر مسیر دهند.
سگ ارتش
جهت کشف مین زمینی و بمب‌یاب، دفاع از زمین‌های پایگاه ارتش، جست‌وجوگر، شناسایی غریبه یا غیر ارتشی، محافظ و نمونه‌های بسیار تربیت شده و قادر به انجام عملیات تاکتیکی ارتشی در کنار نیروی جهت پیشروی در خط اول جنگ به همراه پیاده‌نظام باشند.
