سیدعباس عراقچی اظهار کرد: برجام از همان ابتدا یک موضوع بزرگ ملی بوده است ولی متاسفانه در روند خود از یک موضوع ملی به یک موضوع فروملی و بحث‌های داخلی و جناحی تبدیل شد.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با رادیو تهران در ارتباط با روند مذاکرات ایران با کشورهای اروپایی در ارتباط با ادامه برجام و آیا در این ارتباط ایران با کشورهای اروپایی به دیدگاه مشترکی دست پیدا کرده است یا نه؟ گفت: دیدگاه مشترکی که تا الان به آن رسیده‌ایم این است که همه طرف‌های عضو برجام بعد از خروج آمریکا این اراده را دارند که برجام را حفظ کنند و ما این اراده را در کشورهای اروپایی، چین و روسیه می‌بینیم، این اراده در ایران نیز هست البته به شرطی که خواسته‌هایی که از برجام داریم تامین شود.
وی با بیان اینکه وقتی که در مورد برجام توافق کردیم، یکسری منافع برای ایران در این توافق بین‌المللی از جمله رفع تحریم‌ها در نظر گرفته شده بود، تصریح کرد: ما تا وقتی به برجام پایبند هستیم که این منافع تامین شود.
عراقچی با بیان اینکه اراده حفظ برجام از سوی همه طرف‌های عضو برجام بعد از خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی اعلام شده است، خاطرنشان کرد: در بیانیه کمیسیون مشترک برجام نیز که در روز جمعه منتشر شد، بر رفع تحریم‌ها و عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران به عنوان یک بحث ضروری و اساسی در برجام تاکید شد. بنابراین اراده برای حفظ این توافق وجود دارد اما مساله این است که آیا این اراده در عمل می‌تواند پیاده شود یا نه؟ آیا طرف‌های عضو برجام توانایی تامین خواسته‌های ایران را دارند یا نه؟ و اینها موضوعاتی است که ما در حال مذاکره با اروپایی‌ها در ارتباط با آنها هستیم.
این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به این سوال که در مذاکرات اخیر ایران و اتحادیه اروپا در ارتباط با ادامه برجام، اروپایی‌ها را به چه میزان در این ارتباط جدی دیدید، گفت: از نظر ما جدیت در اروپایی‌ها برای حفظ این توافق بین‌المللی وجود دارد و ما این موضوع را در اظهارات مقامات ارشد اروپایی نیز مشاهده می‌کنیم. خانم موگرینی بلافاصله بعد از اتمام صحبت‌های ترامپ و اعلام تصمیم این کشور مبنی بر خروج از برجام اظهار موضع کردند و تصمیم آمریکا را مورد نقد قرار دادند، سران سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس نیز بیانیه دادند، آنها چند ماه قبل از اینکه آمریکایی‌ها از برجام خارج شوند با واشنگتن مذاکرات متعددی انجام دادند و در مذاکرات با آمریکایی‌ها حاضر نشدند که به خواسته‌های واشنگتن تن دهند و از برجام عدول کنند.
عراقچی با بیان اینکه ما این جدیت را مشاهده می‌کنیم، ادامه داد: اما سوال بعدی این است که آیا به‌رغم این جدیت، این توانایی را دارند که نبود آمریکا در برجام را جبران کنند؟ نبود آمریکا در برجام و بازگشت تحریم‌های آمریکا یکسری تبعاتی را به همراه خواهد داشت که تبعات کمی نیست و ممکن است بحث تحریم‌های بانکی، بیمه‌ای و نفتی به وجود آید، حال این سوال وجود دارد که آیا اروپا می‌تواند این خروج آمریکا از برجام را جبران کند؟ آیا می‌تواند خواسته‌های ایران از برجام را تامین کند؟ اینها موضوعاتی است که ما باید در مذاکره به آن برسیم. اراده در آنها برای حفظ برجام وجود دارد ولی توانایی‌هایشان یک مقدار زیر سوال است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا سازوکارهای جدیدی در برجام در صورت ادامه آن با توجه به شرایط جدید اتخاذ خواهد شد؟ تصریح کرد: اینها موضوعاتی است که باید ما در مورد آنها یکسری مذاکراتی فنی داشته باشیم. به تعبیر شما ممکن است که با خروج آمریکا از برجام، برخی از مکانیزم‌های داخل برجام نیاز داشته باشند که با تغییراتی مواجه شوند اما قبل از آن ما باید به این موضوع برسیم که آیا می‌خواهیم در برجام بمانیم یا نه؟ پس این یک موضوع مهم است که جمهوری اسلامی ایران هنوز تصمیم نگرفته در برجام باقی بماند، تصمیم ما منوط به این است که دیگر اعضای برجام، بتوانند نبود آمریکا در این توافق را جبران کنند و اگر توانستند این موضوع را جبران کنند و پیشنهادات عملی به ما ارائه دهند که چگونه می‌توانند این نبود را جبران کنند و اگر توانستند تضمین‌های لازم برای اجرایی شدن پیشنهادات خود ارائه دهند و ما را مطمئن کنند که این پیشنهادات عملیاتی است و شروط مدنظر رهبری نیز رعایت شود، ما آن موقع تصمیم می‌گیریم که در برجام بمانیم و اگر این تصمیم را گرفتیم در آن صورت فرمایشی که شما فرمودید صحیح است و شاید برخی از مکانیزم‌های داخل برجام در نبود آمریکا لازم داشته باشد که دچار تغییراتی شود و در مورد آنها تصمیم‌گیری صورت گیرد که این موضوع در کمیسیون مشترک برجام انجام خواهد شد.
عراقچی که ریاست ستاد برجام در وزارت خارجه را نیز بر عهده دارد، در پاسخ به این سوال که چه تضمینی وجود دارد که کشورهای اروپایی بدعهدی که آمریکا انجام داد را تکرار نکنند و آیا در این ارتباط ایران تضمین‌هایی را دریافت کرده است؟ گفت: در این خصوص ایده‌های مختلفی وجود دارد و ما در حال کار کردن روی این ایده‌ها که در برگیرنده تضمین‌های حقوقی، سیاسی و تضمین‌های بین‌المللی و عملی است، هستیم به نحوی که بتوانیم چنین تضمین‌هایی را بگیریم و سازوکارهایی را در این زمینه برقرار کنیم.
وی با بیان اینکه ما در ارتباط با این موضوع به جنبه‌های سیاسی، حقوقی و عملی توجه داریم، تصریح کرد: در خود برجام نیز چنین چیزی وجود دارد.
عراقچی ادامه داد: برجام به لحاظ سیاسی توسط بالاترین نهاد حقوقی بین‌المللی یعنی شورای امنیت تضمین شده بود ولی آمریکا با وقاحت کامل از آن خارج شد و ما در آن موقع نیز چون احتمال می‌دادیم که چنین اتفاقی ممکن است رخ دهد سازوکاری را در داخل برجام پیش‌بینی کردیم که نمود آن بند ۳۶ است. بر اساس این بند، هر موقع ایران احساس کند منافعش تامین نشده و طرف مقابل تخلف کرده است می‌تواند راسا تصمیم بگیرد و از برجام خارج شود کما اینکه اکنون تمام دنیا منتظر این هستند که ببینند که ایران چه تصمیمی می‌گیرد، آیا خارج می‌شود یا نه؟ بنابراین تضمین ما در این ارتباط توانایی ما برای اقدام متقابل و پایان دادن به تعهدات‌مان است.
وی افزود: در چارچوب مذاکراتی که در حال انجام است ما باید مکانیزمی را برقرار کنیم که در صورتی که ملاحظه کردیم اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نکردند و یا ناقص اجرا می‌کنند ما هم در مقابل بتوانیم آنها را وادار به اجرای تعهدات‌شان کنیم.
