فرارو- حسن روحانی، رئیس جمهور، در یک گفتگوی تلفنی با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، درباره "محدودیت زمانی برای ارائه راه حل‌های عملی" قدرت‌های بزرگ در مورد حفظ برجام صحبت کرد و از احتمال خروج ایران از توافق هسته‌ای خبر داد.
به گزارش پایگاه ریاست جمهوری، روحانی در تماسی تلفنی با امانوئل مکرون از او خواست که بیانیه‌ها و اظهارات مثبت کشور‌های اروپایی با اقدامات عملی همراه شوند.
رئیس جمهوری با اشاره به اینکه نباید اجازه داد اقدامات یکجانبه و پیمان شکنانه یک طرف، این دست‌آورد بزرگ نابود شود، به فرانسه هشدار داد: «زمان برای رسیدن به توافق محدود است و اگر ایران نتواند از امتیاز این توافق استفاده کند، عملا ماندن در آن، امکان پذیر نخواهد بود.»
امانوئل مکرون هم در این تماس بر پایبندی پاریس بر توافق هسته‌ای تاکید کرد و افزود: «فرانسه تمام تلاش خود را برای حفظ برجام به‌کار بسته است و یک سلسله از اقدامات و راه حل‌های عملی جهت بهره‌مندی ایران از منافع در دستور کار قرار دارد.»
رئیس جمهوری فرانسه همچنین دراین تماس تلفنی که حدود یک‌ساعت به طول انجامید، با بیان اینکه موضع فرانسه و ایران درباره برجام موضعی کاملا معتبر در چارچوب قوانین بین‌الملل است، افزود: «همه باید تلاش کنیم تا برجام حفظ شود و نباید به هیچ وجه با کوچکترین خطا، برای کسانی که به دنبال نابودی این توافق هستند، فرصت طلایی ایجاد کرد.»
هشدار ایران در شرایطی مطرح می‌شود که تلاش‌ها برای حفظ برجام میان ایران و گروه ۱+۴ ادامه دارد. مذاکرات کارشناسی اواخر هفته گذشته در تهران پیگیری شد.
در این بین در داخل ایران صدا‌های قدرتمندی وجود دارند که معقتدند ایران باید از برجام خارج شود. آنها می‌گویند ایران پس از خروج از برجام سیاست نگاه به شرق را در پیش گیرد.
علی خرم دیپلمات پیشین وزارت خارجه و تحلیلگر مسائل سیاست خارجی
در گفتگو با فرارو گفت: «آنچه که تا الان رخ داده این است که اروپایی‌ها نشان داده اند که هرکاری که توانسته اند انجام داده اند و در این مورد بیش از اراده مصادیقی وجود دارد که اروپایی‌ها به طور جدی در مقابل آمریکا ایستاده اند و وضعیت به گونه‌ای نیست که بگوییم آنها می‌خواهند وارد جنگ زرگری شوند. عده‌ای در ایران اعتقاد به تئوری توطئه دارند و می‌گویند تقسیم کاری میان آمریکا و اروپا صورت گرفته و آنها می‌خواهند ایران را گیر بیاندازند. این تئوری‌ها درست نیست.»
او افزود: «اتفاقات اجلاس گروه هفت کشور صنعتی نشانه‌ای بود برای اینکه اختلافات دو طرف آتلانتیک یعنی آمریکا و متحدان اروپاییش خیلی جدی و زیاد است. تا اینجا اروپایی‌ها تلاش کردند که آنچه می‌توانند را به مرحله عمل برسانند. قانون تازه تدوین کردند، پیگیری کردند تا جایی که ممکن است شرکت‌ها در ایران بمانند، آنها این کار‌ها را انجام دادند.»
این کارشناس مسائل بین المللی ادامه داد: «چیزی که خارج از کنترل اروپایی هاست این است که شرکت‌های بزرگ عموما متعلق به بخش خصوصی اند و تحت حاکمیت دولت‌های اروپایی قرار ندارند که با دستور به مبادلات با ایران ادامه دهند. آنها عموما با آمریکا مراودات دارند و به خاطر ترس از جریمه شدن از سوی دولت آمریکا از فعالیت با ایران سرباز میزنند.»
خرم گفت: «از این منظر ما باید صورت مسئله را بهتر بشناسیم. اروپایی‌ها در حال حاضر تمام تلاش خود را برای وضع قوانین تازه، و ایجاد فضای همکاری شرکت‌ها با ایران انجام می‌دهند از این جهت ما نباید بیشتر از توانایی آنها انتظار داشته باشیم. اگر بیشتر از توانایی آنها درخواست کنیم ممکن است به یک بن بست بخوریم. اگر ایران توانایی اروپایی‌ها و منافع مشترکمان با آنها را بشناسد، مسئله شکل واقعی پیدا می‌کند ودر نتیجه بهتر می‌تواند از پتانسیل اروپایی‌ها برای مهار آمریکا استفاده کند.»
دیپلمات پیشین وزارت خارجه درباره هشدار روحانی به ماکرون گفت: «این هشدار قابل فهم است، اما ضمانت اجرایی کجاست؟ ماکرون شخصا نمی‌تواند فرمانی صادر کند و شرکت‌های اروپایی از آن تبعیت کنند. ایرباس در فرانسه است، اما بخشی از قطعات یدکی ایرباس در آمریکا تامین می‌شود به این ترتیب آمریکایی‌ها در تدوین سیاست ایرباس در نحوه برخورد با ایران دخیل هستند.»
او افزود: «اگر اروپا نتواند (نه اینکه نخواهد) انتظار ما را برآورده سازد، ایران باید راه حل خود را در نظر بگیرد. یعنی به یک جمع بندی واقع بینانه درباره شرایط برسد. اگر اروپا نتواند احتیاجات ما را برآورده کند ما چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟ ما این پرسش را کنار گذاشته ایم و فقط می‌گوییم آیا اروپایی‌ها می‌توانند یا نمی‌توانند؟»
به اعتقاد خرم "توانایی اروپایی‌ها مشخص است، ارده آنها را هم مشاهده کرده ایم، دعوای آنها با آمریکا هم واقعی و جدی است. پرداختن به این مسائل دیگرخیلی برای ایران بهره‌ای ندارد، ما باید به این سوال که چه کاری می‌توانیم انجام دهیم پاسخ دهیم. اگر پاسخ به این سوال را روشن کردیم آنوقت شاید بتوانیم با کمک اروپایی‌ها بخشی از نیاز‌ها را رفع کنیم."
او درباره تکیه به روسیه و چین گفت: «توانایی این دو کشور محدود است. از طرف دیگر آنها به اندازه اروپایی‌ها اراده و انگیزه همکاری ندارند. روسیه و چین بیشتر از ایران به عنوان یک کارت در مقابل با آمریکا استفاده می‌کنند، اما اروپایی‌ها برای یکسری اصول در حال مقاومت در برابر آمریکا هستند. در نتیجه احتمال اینکه بخواهند کارت ایران را به آمریکا بفروشند خیلی خیلی کمتر است.»
این دیپلمات پیشین درباره برخی توصیه‌ها برای نگاه ایران به شرق اظهار کرد: «ما نگاه به شرق را بار‌ها امتحان کرده ایم. روسیه هر جایی که خواسته است مشکلاتش را با غرب حل کند از ایران استفاده کرده است. این کشور هیچ وقت قابل اعتماد نبوده است، مثال‌های فراوانی وجود دارد. آخرین آن مربوط به سوریه است. ایران از روسیه برای حضور نظامی در سوریه دعوت و لابی کرد، به روسیه پایگاه داد، اجازه استفاده از فضای ایران برای ارسال موشک به روسیه داد حالا که روسیه در سوریه بر کار سوار شده است، حرف خروج ایران از سوریه را مطرح می‌کند.»
خرم افزود: «چینی‌ها در حد روسیه عمل نکرده اند، اما آنها هم فقط دنبال منافع خودشان هستند. در آخرین مورد آن در جنگ تجاری اخیر میان چین و آمریکا، چین با آمریکا توافقاتی داشته که بخشی از آن مربوط به ایران بوده است.»
او تاکید کرد: «از طرف دیگر این یک اشتباه محض است که فکر کنیم که روس‌ها و چینی‌ها زمانی که رابطه ما و آمریکا بد است، تحویلمان می‌گیرند. این اشتباه استراتژیک در ۴۰ سال اخیر بار‌ها تکرار شده است. آنها زمانی ما را تحویل می‌گیرند که بفهمند رابطه ما با آمریکا و غرب خیلی خوب است. نمونه بارزش ترکیه است. ترکیه عضو ناتو است، روسیه می‌آید موشک اس ۴۰۰ را ظرف یکسال در این کشور تولید می‌کنند. اما برای فروش (نه تولید) موشک اس ۳۰۰، ۱۰ سال با ایران مذاکره کرد. روسیه به ایران اس ۴۰۰ هم نمی‌فروشد. درباره عربستان هم اینگونه است، روسیه از خدایش است که عربستان به سمتش برود چرا که رابطه عربستان با غرب خیلی قوی است. اما روسیه به کشوری که هیچ اهرمی در غرب ندارد به شکل یک کارت بازی نگاه می‌کند.»
خرم گفت: «باید این موارد باید در نگاه به شرق لحاظ شود. متاسفانه برخی‌ها با شتاب و عجله تصور می‌کنند که کشور را به سمت روسیه و چین بچرخانند به بهشت می‌رسند. این تصور اشتباه محض است و در گذشته چند بار تکرار شده و نتیجه آن را هم دیده ایم.»
بر فرض هم يك عده اي در ايران نگاه به شرق داشته باشند، آيا اين معنايش اعتماد كردن به چين و روسيه است؟ اساسا اگر شما استاد سياسي دانشگاه باشي بايد بداني كه در سياست بين الملل اعتماد كردن معنا ندارد، البته مگر اينكه در قضيه برجام باشد.