(تصاویر) متن و حاشیه فیلم جنجالی «غلامرضا تختی» از بهرام توکلی

فرارو- فیلم «غلامرضا تختی» به کارگردانی بهرام توکلی و تهیه‌کنندگی سعید ملکان، شب گذشته چهارشنبه ١٠ بهمن در اولین روز سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر برای اهالی رسانه و منتقدان و در سینماهای مردمی نمایش داده شد. اولین فیلم روز نخست بود که تماشاگران و منتقدان پس از پایان فیلم، چند ثانیه‌ای به تشویق پرداختند.

علیرضا گودرزی ایفاگر نقش نوجوانی جهان پهلوان تختی است و معصومه قاسمی پور اجرای نقش مادر غلامرضا تختی را بر عهده دارد.

آتیلا پسیانی، حمید رضا آذرنگ، پریوش نظریه، ستاره پسیانی، بهنوش طباطبایی، ماهور الوند، بانیپال شومون، مجتبی پیرزاده از جمله بازیگرانی هستند که در فیلم «غلامرضا تختی» ایفای نقش می‌کنند.

در حالی شب گذشته فیلمی درباره غلامرضا تختی به نمایش درآمد که در سال ۷۵؛ ۲۲ سال قبل زنده یاد علی حاتمی هنگامی که در جریان ساختن آخرین فیلم ناتمامش "جهان پهلوان تختی" در بستر بیماری افتاده بود گفته بود: «حالا مثل اینکه از این سینما هم باید بروم و یا به قول دیالوگ فیلم‌هایم طعمه دام و صید صیاد شدم، و یا می‌شوم و شاید این پایان عشق است و یا آغاز راه و اگر مرگی هست هیچگاه چیز ترسناکی نیست»

"جهان پهلوان تختی" علی حاتمی در حالی همچنان نیمه‌تمام مانده است که بیش از پنجاه دقیقه از آن توسط علی حاتمی ساخته شده است و فیلمهای گرفته شده همچنان توسط مرتضی شایسته تهیه‌کننده آن، نگهداری می‌شود.

مرتضی شایسته تهیه‌کننده و مسؤول هدایت فیلم؛ ده سال پس از درگذشت حاتمی همچنان از آمادگی‌اش برای ادامه‌ی کار و ساخت فیلم "جهان پهلوان تختی" خبر می‌داد که هیچ وقت به سرانجام نرسید.

در آن روزها از ناصر تقوایی به عنوان کارگردان که ادامه‌ی فیلم "جهان پهلوان تختی" را خواهد ساخت نام برده می‌شد اما به گفته مرتضی شایسته؛ مسؤولین وقت وزارت ارشاد مخالفت کردند و بعد قرار شد بهروز افخمی ادامه کار را بسازند و به آن متن اصلی وفادار باشند. اما او به کار مستقلی روی آورد و جهان پهلوان تختی خودش را ساخت و تهیه‌کننده نیز طرح را پذیرفت.

حال اما نوبت رسید به روایت جهان پهلوان تختی را از نسل سوم سینمای ایران؛ بهرام توکلی که در سابقه‌اش فیلم‌های چون «تنگه ابوقریب»، «اینجا بدون من» و… را دارد.

داستان فیلم «غلامرضا تختی» با دور تند!

این فیلم نه درباره مرگ مرموز جهان پهلوان تختی که درباره زندگی‌اش بود. فیلم از قرائت وصیت‌نامه جهان پهلوان شروع می‌شود،  سکانس بعد "آقا تختی" در اتاق بیست و سه هتل آتلانتیک مشغول به هم زدن قرص در لیوان آب است که به گذشته و "چاله آب سیاه" بیغوله های جنوب تهران پرتاب می‌شود، به کودکی تلخ و فقر و پدرِ آس و پاس شده که پول دستی می‌خواهد و نمی‌دهندش، به کتک‌کاری‌هایِ خشن توی پسله‌ها و آلونک‌ها، به باربری در شرکت نفت مسجد سلیمان. به مادرش، به دست‌هایِ مادرش و نیکمتِ چوبیِ پدرِ نیمه دیوانه و صدای تق و تق چکش و میخ روی چوب‌های پاره پاره. روی اعصاب.

و بقیه فیلم روایت خبرنگاری است که از نزدیک تختی را می‌شناخته و چندین بار با او مصاحبه گرفته است. تمرکز فیلم بر جنبه مردمی شخصیت جهان پهلوان تختی است. در فیلم مدام از صحنه های دستگیری او از مردم نمایش داده می‌شود. او هیچ چیز را برای خود نمی‌خواهد. در قسمت هایی از فیلم نیز به جدال ساواک و حکومت با مرام و اندیشه غلامرضا تختی اشاره می‌شود. ارتباط او آیت الله کشانی و ارادتش به دکتر مصدق برایش دردسر ساز می‌شود. آنها او را از کشتی محروم می‌کنند، حقوقش را قطع می‌کنند و سرانجام این بی‌مهری‌ها و شایعات ریز و درشت روزنامه ها و شرایط بد اقتصادی و مشکلات خانوادگی و اختلاف با همسرش او را به اتاق بیست و سه هتل آتلانتیک می‌کشاند.

در نشست خبری فیلم «غلامرضا تختی» چه گذشت؟

نشست خبری فیلم «غلامرضا تختی» با حضور بهرام توکلی کارگردان، سعید ملکان تهیه کننده، ستاره پسیانی، ماهور الوند، بهنوش طباطبایی، حمیدرضا آذرنگ بازیگران، امیرحسین قاسمی صداگذار، رشید دانشمند صدابردار، میثم مولایی تدوین گر، امیر ملک پور طراح لباس، پیمان مقدم طراح صحنه، محمدرضا منصوریمجری طرح و با اجرای فرزاد حسنی- مجری در آخرین سانس اولین روز سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر با حضور اهالی رسانه برگزار شد.

بهرام توکلی در ابتدا این نشست گفت: عذرخواهی می‌کنم بابت تاخیر در مسائل فنی که باعث شد اکران فیلم به تاخیر بیفتد.

او درباره وجود یک شخص برای روایت فیلمش گفت: یکی از وجوه پررنگ زندگی تختی بحث ورزش است. وجود یک گزارشگر ورزشی که روایتگر شخصیت او باشد، می‌تواند پیوند دهنده این روایت باشد. مجموع تصمیم‌های فرمی و مضمونی باعث شد که این انتخاب اتفاق بیفتد.

توکلی در مورد پرداختن به کودکی تختی و کنار رفتن امیر جدیدی از این فیلم گفت: ما می‌خواستیم به وجوه مختلف زندگی ایشان را به صورت مفصل بپردازیم. ما متمرکز شدیم به بخشی که خود آقای تختی در دست نوشته هایشان به آن اشاره کرده بودند و همچنین روایت‌هایی که از آن‌ها شده بود.

در ادامه سعید ملکان گفت: از آقای مسعود کیمیایی و پولاد کیمیایی عذرخواهی می‌کنم. من اطلاعی از تغییر زمان اکران نداشتم. مشکلات فنی سر خروجی گرفتن باعث شد که زمان گرفته شود و فیلم دیر برسد. هیئت انتخاب تقریبا تمام فیلم را دیده بود فقط بحث ویژوال فیلم مانده بود.

ملکان در مورد گریم امیر جدیدی گفت: دوستی و همکاری ما ادامه دارد. مشکل جدیدی بحث گریم بود. جدیدی نقش تختی را بازی نکرد، اما اخلاقش مثل تختی بود. خوب است این‌ها را یاد بگیریم.

بهرام توکلی در ادامه در مورد ساختار مستندگونه فیلم گفت: این که فیلم از قصه خالی بود را قبول ندارم. ما تلاش کردیم در مورد نکاتی که از زندگی ایشان هم مستنداتی وجود داشت بپردازیم.

در ادامه نشست خبری فیلم «غلامرضا تختی» حمیدرضا آذرنگ در مورد بازیگر نقش تختی در این فیلم گفت: معتقدم بزرگترین بازیگران ایران هم نمی‌توانستند لبخند و صداقت بازیگر نقش تختی را به این راحتی در فیلم نشان دهد.

ملکان هم در بخش دیگری از اظهاراتش در این نشست، گفت: ما استفاده کمی از شهرک غزالی کردیم و بیشتر فضا‌ها را خودمان به کمک ویژیوال افکت ساختیم. ماه‌ها شبانه روزی کار کردیم و نتیجه زحمات آن‌ها را دیدیم.

توکلی در مورد نحوه مرگ تختی و خودکشی او در فیلم گفت: ما می‌خواستیم به این مورد اشاره کنیم که همیشه به این پرداخته می‌شود که تختی خودکشی کرده یا کشته شده، درحالیکه آن چیزی که مهم است نحوه زندگی تختی است که آن را ماندگار کرده است. پس ما آمدیم و در اول فیلم به این سوال پاسخ دادیم و بعد به زندگی تختی پرداختیم. هرکس که در مورد زندگی تختی تحقیق کند در نهایت به این پاسخ در مورد مرگ او می‌رسد. منابع و مستندات هم دراین مورد زیاد است.

توکلی ادامه داد: طرح اصلی فیلم نامه و نگارش آن به همراه آقای ملکان انجام شد، زیرا ایشان از سال‌ها پیش به این ایده فکر می‌کردند. من فقط سعی کردم کمک شان بکنم.

ملکان درباره واقعی بودن داستان بیان کرد: این طو نیست که فیلمسازان از پژوهش غافل شوند، اما همه فیلم واقعیت است.

افشین عزیزی هم در نشست خبری درباره موسیقی گفت: کم یا زیاد بودن آن سلیقه کارگردان و تهیه کننده بود و سعی کردیم زیاد شنیده نشود و همراه فیلم باشد و سلیقه تهیه کننده و کارگردان این طور بوده است.

توکلی هم درباره بازده زمانی انتخاب فیلم توضیح داد: هر فیلمی استراتژی خودش را دارد. درباره تختی بار‌ها صحبت شده، اما فیلمی که با تماشاچی ارتباط برقرار کند ساخته نشده و دیگران هم می‌توانند ایده دیگری را برای ساختن فیلمی درباره تختی انتخاب کنند. از طرفی شخصیت تختی آنقدر وسیع است که نمی‌توان در یک فیلم به آن پرداخت.

بهنوش طباطبایی از دیگر بازیگران این فیلم در نشست خبری حضور یافت و در مورد حضورش در فیلم تختی گفت: من بعد از دو سال تصمیم گرفتم که فعالیت داشته باشم. وقتی آقای ملکان با من تماس گرفتند و من را برای حضور در این پروژه دعوت کردند، به دلیل رفاقت ۱۷- ۱۸ ساله با آقای ملکان و کار کردن با آقای توکلی و همچنین به دلیل علاقه قلبی به شخصیت آقاتختی حضور در این فیلم را بدون خواندن فیلمنامه قبول کردم.

او گفت: شخصیت شهلا توکلی، همسر آقاتختی همیشه برایم شخصیت جذابی بود. من باید مطابق فیلمنامه پیش می‌رفتم و نمی‌توانستم با تصورات شخصی خودم این نقش را بازی کنم. ما در دوره زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که اخلاقیات، احترام به بزرگ، صداقت و معرفت رو به افول می‌رود. در چنین شرایطی چنین فیلمی ساختن، خیلی ارزشمند بود. حتما سینمای ایران به چنین فیلمی افتخار خواهد کرد.

ستاره پسیانی از دیگر بازیگران زن فیلم «غلامرضا تختی» با بیان اینکه هنوز از دیدن فیلم هیجان زده ام، گفت: نقشی که بازی کردم نقش کسی بود که تختی را برای آخرین بار می‌بیند. به همین دلیل برایم خیلی ارزشمند است.

ماهور الوند نیز درباره نقش اش در این فیلم گفت: به نظرم حضور در این فیلم برای هر بازیگری می‌توانست افتخار باشد و خوشحالم در آن حضور داشتم.

ماهور الوند در پاسخ به انتقادی مورد نحوه تکراری بودن فن بیانش گفت: من این ایراد را قبول دارم و حتما روی فن بیانم کار خواهم کرد تا این اشکال برطرف شود.

محمدرضا منصوری نیز درباره سرمایه گذاران فیلم گفت: این فیلم با مشارکت فاربی و آقای ملکان تهیه شده و بحث‌های اخیر در این باره شایعاتی بیش نبود.

در ادامه تریبون میثم مولایی تدوین گر باز شد که گفت: وظیفه ام در این فیلم را انجام دادم و فکر می‌کنم وظیفه تدوین گر فراتر از آن چیزی است که در سینمای ایران مرسوم است. از روز‌های ابتدایی که فیلمنامه شکل می‌گرفت این شانس را داشتم که در کنار تهیه کننده و کارگردان باشم. امشب برای اولین بار فیلم را کامل دیدم و به نظر خودم تجربه سختی بود. برای کوتاه کردن فیلم هم فعلا چیزی به ذهنم نمی‌رسد.

همچنین ملکان در پاسخ به سوالی درباره طراحی صحنه فیلم گفت: اصلا این طور نبود که در انتها تصمیم بگیریم فیلم را سیاه و سفید کنیم و در این زمینه هم ضعفی نداشتیم. از روز اول تصمیم گرفتیم فیلم سیاه و سفید باشد. فیلم خاکسپاری از آرشیو تلویزیون بود و بخشی دیگر از آن برای فیلم خانه ملی بود.

کارگردان فیلم «غلامرضا تختی» هم در مورد سیاه و سفید بودن فیلم و همچنین دیالوگ‌های فیلم و انتقاداتی که در این مورد وجود دارد گفت: این انتقادات حتما نظر دوستان است و محترم است. ولی فکر نمی‌کنم مواردی که ذکر شد چندان مربوط باشد.

توکلی در مورد تار بودن سیمای تختی در فیلمش گفت: اینطور نیست. ما کلوز آپ‌های زیادی از چهره تختی داریم و اصلا اینطور نیست که چهره ایشان تار باشد.

ملکان در پاسخ به این سوال که به عنوان فیلمساز رانتی شناخته می‌شود و آیا از این مورد ناراحت نمی‌شود گفت: آدم از دروغ و تهمت ناراحت نمی‌شود. من نمی‌دانم چه رانتی وجود دارد.

ملکان در مورد ادعا‌هایی در خصوص دریافت وام از موسسه فارابی و مسائل دیگر گفت:اسنادش را بیاورید تا بتوانیم با هم صحبت کنیم. ما از بنیاد فارابی وام نگرفتیم، مشارکت بوده است، سه و نیم میلیارد هم نبوده است.

در بخش دیگری از نشست، منصوری در پاسخ به انتقاداتی مبنی بر اینکه ملکان به عنوان یک تهیه کننده رانت خوار شناخته شده است، توضیح داد: فیلمی که بالای هشت میلیارد هزینه داشته و بالای ۶۰ درصد آن را آقای ملکان پرداخته است، چه رانتی می‌تواند داشته باشد.

آذرنگ نیز در این باره بیان کرد: چرا دوست داریم از هم گاف بگیریم و برخورد شخصی کنیم. اگر مشکلی با ملکان دارید به فیلم او چه کار دارید. شما به عنوان هنر دوست اگر ۱۰ میلیارد به شما دهند می‌توانید یک سکانس این فیلم را تولید کنید. جریان فیلم سازی را در ایران سخت کرده اند. یک تشکر ساده آنقدر دشوار نیست. احساس می‌کنم پیش از این در کشور‌های هالیودی قدم زدید که به راحتی چنین اثری را کنار می‌گذارید و درباره این فیلم چنین صحبت می‌کنید.

توکلی هم درباره استفاده از منابع در این فیلم توضیح داد: منابع مختلفی درباره تختی وجود دارد. تعداد کمی از افرادی که با آقای تختی در ارتباط بودند را پیدا کردیم و به هر نحوی که می‌توانستیم درباره زندگی آقای تختی اطلاعاتی کسب کنیم، تلاش کردیم.

ملک پور نیز درباره طراحی لباس این فیلم گفت: با توجه به مستنداتی که وجود داشت کار من راحت شد و از راهنمایی‌های آقایان ملکان و توکلی کمک گرفتم.

در ادامه نشست خبری فیلم «غلامرضا تختی» امیر رضا فرامرزی درباره بازی نقش کودکی تختی بیان کرد: بازی سختی بود، اما باعث افتخار من بود که در کنار ملکان و توکلی بازی کردم. گودرزی بازیگر نقش نوجوانی تختی نیز گفت: من فیلم را دوست داشتم.

محسن تختی نیز در این نشست بیان کرد: اگر راهنمایی‌های ملکان و توکلی نبود بعید می‌دانم می‌توانستم این نقش را ایفا کنم.

شاهرخ شهبازی بازیگر دیگر نقش تختی نیز گفت: آقای تختی ۱۰۰۰ بود و من صفر هم نیستم که این نقش را بازی کردم. خیلی خوشحالم که در این فیلم نقش بازی کردم.

توکلی در پاسخ به سوالی درباره روایت مغشوش فیلم گفت: این مدل فیلم هم یک مدل روایی بود که ما به آن پرداختیم. حتما می‌شود از زاویه‌های دیگری هم این فیلم را روایت کرد.