انتقال آب ۴ سد به زادگاه رئیس‌جمهور

درست در شرایطی که جامعه محلی و رسانه‌ها درگیر اعتراض به طرح انتقال آب شیرین‌شده دریای خزر به سمنان هستند، چهار سد روی رودخانه‌های مازندران ساخته خواهد شد که بین ۲۰ تا ۳۰ درصد حجم آب مخزن پشت این سد‌ها قرار است به سمنان منتقل شود و این یعنی در مازندران سد‌هایی با هدف تأمین بخشی از نیاز‌های آبی سمنان ساخته می‌شود. وزیر نیرو که با شعار اصلی مدیریت مصرف روی کار آمد، در پاسخ به این پرسش که آیا اجرای پروژه انتقال آب برای سمنان به مفهوم تأمین بیشتر آب نیست و منافاتی با سیاست مدیریت مصرف ندارد، عنوان کرد: ساختن سد یک فرایند صفر و یک نیست و هیچ طرحی اجرا نمی‌شود، مگر اینکه پشتوانه کارشناسی داشته باشد. البته وزیر نیرو پاسخ نداد که پشتوانه کارشناسی و مطالعات اجتماعی، اقتصادی و پیوست فرهنگی پروژه‌های یادشده، در کجا به معرض دید عموم گذاشته شده است.

به گزارش شرق، افکار عمومی این روز‌ها به‌شدت درگیر پروژه انتقال آب شیرین‌شده دریای خزر به سمنان است. نمایندگان شمال کشور در قبال این طرح موضع گرفته‌اند و مردم و کارشناسان نیز بر تبعات منفی اجرای چنین طرحی تکیه دارند. اما درست در همین روزها، چهار سد در استان مازندران به روی رودخانه‌های آب شیرین این استان احداث خواهد شد و بین ۲۰ تا ۳۰ درصد آب مخزن پشت این سد‌ها به استان سمنان منتقل خواهد شد.

سد کسیلیان با ظرفیت مخزن ۱۲۰ میلیون متر مکعب به روی رودخانه تلار قائم‌شهر، سد فینسک با ظرفیت مخزن ۱۱.۸ میلیون متر مکعب به روی رودخانه سفیدرود، سد چاشم با ظرفیت ۵.۸۸ میلیون متر مکعب به روی رودخانه خطیرکوه (کبیر) و سد گلوگاه مازندران بر روی رودخانه نکارود با ظرفیت ۱۱۳ میلیون متر مکعب ساخته خواهد شد. اگرچه شعار اصلی رضا اردکانیان، وزیر نیرو در زمان روی‌کارآمدن بر مدیریت مصرف متمرکز بود، اما در عمل به نظر می‌رسد هنوز هم این وزارتخانه به دنبال پروژه‌های تأمین آب آن هم از جنس انتقال است.

وزیر نیرو در نشستی خبری که به مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی دیروز در محل وزارت نیرو برگزار شد، در پاسخ درباره سدسازی به روی رودخانه‌های مازندران و انتقال بخشی از آب آن به سمنان با وجود شعار مدیریت مصرف، عنوان کرد: بر وعده‌ای که هم به دولت و هم رئیس‌جمهور، مجمع نمایندگان استان‌های مختلف و مجلس (به عنوان دستگاه نظارتی است) دادم، باقی خواهم ماند. وعده من این بوده است که هیچ طرحی اجرا نمی‌شود، مگر اینکه پشتوانه کار کارشناسی داشته باشد. او ادامه داد: در حد توان هم اجرای هیچ کاری منتفی نخواهد شد مگر اینکه از این پشتوانه کارشناسی برخوردار نباشد.

این خاطرجمعی را داشته باشید و به خوانندگان منتقل کنید که وزیر نیرو بر این مسئله کاملا پایبند است. باید از فضای صفر و یکی خارج شویم. علم هیدرولوژی علمی کاربردی است. تا مدت‌ها مجادله بین کارشناسان این بود که هیدرولوژی را به دلیل عدم قطعیت‌هایی که در ذات مسئله آب است، علم به حساب بیاوریم یا نه.

به گفته اردکانیان، موضوع سدسازی یک موضوع صفر و یکی نیست. باید با توجه به شرایط اقلیم و اقتضائات هر منطقه تصمیم درست را گرفت. در استان گیلان، سالانه صد‌ها میلی‌متر (که معادل میلیارد‌ها متر مکعب بارش است) را روانه دریا می‌کنیم؛ به نحوی که مناطق وسیعی در روستا‌های این استان وجود دارد که ممکن است، مشکل آب شرب داشته باشند. او با اشاره به محدودیت کشت برنج در استان‌های غیرشمالی و سیاست‌گذاری در راستای غیراقتصادی‌شدن کشت برنج در سایر استان‌ها، بر تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز برای کشت برنج در استان‌های شمالی تأکید کرد.

به اعتقاد وزیر نیرو، بحث سدسازی و سدنساختن، بحثی صفر و یکی نیست. سدسازی می‌تواند در جا و زمان خود، کار موجه و لازمی باشد و می‌تواند در زمان‌ها و مکان‌هایی یک کار غیرموجه باشد. گریزی از این نداریم که پایبند به مبانی این کار و الزامات آن باشیم. او در پاسخ به سؤال دیگر «شرق» درباره مواضعش در قبال انتقال آب به سمنان تأکید کرد: اینکه گفتم هیچ پروژه‌ای بدون نظر کارشناسی اجرا نمی‌شود و بالعکس، اشاره به بحث انتقال بود.
‌

اسناد مطالعات منتشر شود
اگرچه وزیر نیرو بر انجام کار‌ها بر اساس مطالعات کارشناسی تأکید دارد، اما هیچ آدرس مشخصی در اختیار کارشناسان قرار ندارد که پیوست‌های مختلف پروژه‌های سدسازی روی رودخانه‌های مازندران را مشاهده کنند. عباسقلی جهانی، عضو سابق شورای جهانی آب، در گفتگو با «شرق» بیان می‌کند: من مطالعات سد‌های در دست ساخت مازندران را ندیده‌ام، ولی تا جایی که اطلاع دارم، در آنجا سلسله سد‌هایی در دست مطالعه است. اهداف همه آن‌ها تقریبا بر اساس مطالبی که در قرارداد‌ها آمده است، تا جایی که می‌دانم، استفاده از منابع آب این سد‌ها در داخل خود حوضه آبریز است.

او اضافه می‌کند: مگر اینکه در فرایند این مسائل و مشکلاتی که بین مسئله انتقال آب از خزر به سمنان پیش آمده است، اهداف این پروژه‌ها مقداری دستخوش تغییر شده باشد و برای جبران این مسئله، به موضوع انتقال آب شیرین رودخانه‌ها روی آورده باشند. عضو سابق شورای جهانی آب، همان‌طور که بار‌ها تأکید کرده است، انتقال آب برای تأمین نیاز‌های شرب و نه صنعت را آ‌خرین راهکار در مجموعه مدیریت این منبع حیاتی می‌داند.

او افزود: انتقال آب به‌طور صد درصد ردشده نیست، اما بعد از اینکه یک‌سری ملزومات را فراهم کردیم. وقتی آبی را برای شرب جابه‌جا می‌کنیم، تا ۸۰ درصد آن امکان بازچرخانی مجدد دارد. بازچرخانی آب حتی در کشور‌های پرآب نیز در دستور کار دولت‌ها قرار دارد. او تأکید کرد: برای تصمیم‌گیری درباره انتقال آب، باید مطالعات لازم در زمینه اینکه حداکثر بهره‌برداری از منابع موجود انجام شده است و آیا اصول مدیریت تقاضا را رعایت کرده‌ایم یا نه، در حوضه گیرنده انجام شود. اگر این مطالعات نشان داد اقدامات لازم انجام شده است، باید روش محاسبه نیاز‌های حوضه پذیرنده آب بررسی شود، مبنی بر اینکه این محاسبات به چه ترتیبی بوده‌اند.

به گفته جهانی، ما در سمنان این کار‌ها را انجام نداده‌ایم. اگر این کار‌ها انجام شده است، خوب است که این مطالعات ارائه شود؛ این مسئله‌ای سرّی نیست که بگوییم برای تأمین آب شرب یک شهر نمی‌توان مدارک و مستندات مطالعات آن را ارائه داد.

او افزود: گروه مستقلی نیز تعیین شود تا مطالعات را بررسی کنند. اگر به این نتیجه رسیدند که مسیر طی‌شده درست بوده است، بالاخره مردم را بدون آب شرب نمی‌توان گذاشت. با‌این‌حال معتقدم هنوز به این پیش‌نیاز‌ها توجه نشده است و هنوز نحوه مطالعات برای گروه‌های کارشناسی مستقل مشخص نیست.

صادرات برق ایران به سوریه
در نشست خبری دیروز، وزیر نیرو به دستاورد‌های صنعت آب و برق در ۴۰ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد. او گفت: تا پیش از تیر ۹۸، ۲۸ نیروگاه سیکل ترکیبی وارد مدار تولید خواهند شد.

اردکانیان همچنین از امضای یادداشت تفاهم همکاری با عراق برای انتقال فناوری و تکنولوژی ساخت نیروگاه به این کشور خبر داد و افزود: ایران قصد دارد از مسیر عراق به کشور سوریه برق صادر‌کند. او همچنین از اعلام آمادگی کشور سوریه برای خرید ۸۰۰ مگاوات برق، افزون بر ظرفیت نصب‌شده در این کشور خبر داد.