فرارو- استعفای ناگهانی محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه در آخرین دقایق دوشنبه شب همچون بمبی خبری ترکید و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و افکار عمومی ایران و جهان داشت. ظریف در کوتاه‌ترین زمان ممکن در صدر اخبار رسانه‌های جهان قرار گرفت. با وجود اینکه پیشتر اخباری درباره استعفای او مطرح شده بود، اما قطعی شدن آن در وضعیت کنونی کشور برای افکار عمومی غافلگیر کننده بود.
هنوز دقیقا مشخص نیست ظریف برای چه استعفا کرده است
به گزارش فرارو، عصر روز دوشنبه رسانه‌های از حضور رییس جمهور سوریه در تهران خبر دادند و متعاقب آن تصاویر و اخباری از دیدار بشار اسد با رهبر معظم انقلاب و رییس جمهور منتشر شد. در تصاویر خبری از محمد جواد ظریف نبود، اما کسی از این غیبت متعجب نشد، این احتمال وجود داشت که او درگیر ماموریتی در خارج از کشور است.
اما ساعاتی پس از انتشار اخبار حضور اسد در تهران، غافلگیری بزرگ رخ داد. وزیر خارجه در پستی اینستاگرامی از "ناتوانی در ادامه خدمت" و "کاستی ها" و "کوتاهی ها" در دوران خدمت خود عذرخواهی کرد. این پست به عنوان استعفای ظریف تعبیر شد و بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد. پس از آن مقامات وزارت خارجه استعفای وزیر را تائید کردند.
استعفای ظریف از چند منظر مورد توجه و دقت ناظران و فعالان فضای مجازی قرار گرفته است. نکته اول به موقعیت زمانی آن بازمی گردد. این که چرا ظریف در شرایطی که کشور در بحران قرار دارد و لوایح مربوط به اف‌ای تی اف هنوز تعیین تکلیف نشده اند، استعفا میدهد. چرا این اتفاق دقیقا در روزی که بشار اسد در سفری تاریخ به ایران آمد، رخ داد؟ این هم پرسش مهم دیگری است که احتمالا به زودی روشن خواهد شد.
نکته دوم که مهم تلقی شده است، پیام این استعفا است. بسیاری از ناظران و کاربران سعی کرده اند بررسی کنند که این استعفا چه معنا و مفهومی دارد. تلقی غالب این است که کشور در شرایط مناسبی قرار ندارد و این استعفا بیش از همه تائید کننده این مطلب است.
نکته سومی که مورد توجه قرار گرفته، این است که این استعفا برای دولت روحانی چه معنا و تبعاتی دارد. بسیاری به روحانی توصیه کردند که استعفای ظریف را نپذیرد. برخی نیز گفتند حالا که ظریف استعفا داده بهتر است روحانی نیز استعفا دهد.
در همین رابطه بخوانید:
پشت پرده استعفا
مهمترین نکته عجیب در استعفای ظریف، این بود که این استعفا در روزی رسانه‌ای شد که بشار اسد در سفری از پیش اعلام نشده به تهران آمده بود. این سفر و دیدار‌های آن شامگاه دوشنبه بازتاب وسیعی در رسانه‌ها داشت. تصاویر دیدار‌های اسد نشان می‌داد ظریف در آن‌ها حضور ندارد.
پس از آنکه ظریف استعفا داد، برخی ناظران مدعی شدند که استعفای او با حضور امروز اسد در تهران بی ارتباط نیست. هنوز هیچ منبع رسمی در این باره توضیحی نداده است، اما سایت انتخاب در این باره نوشته است که صحت و سقم استعفای وزیر خارجه را به صورت پیامکی از او جویا شده و ظریف اینگونه پاسخ داده است: «بعد از عکس‌های ملاقات‌های امروز دیگر جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه در جهان اعتباری ندارد.»
البته که مفهوم این پیام به خوبی روشن نیست، اما می‌تواند به گمانه زنی‌ها درباره ارتباط سفر اسد و استعفای ظریف دامن بزند.
در این رابطه عده‌ای نیز مدعی شدند ظریف اساسا از حضور اسد در تهران مطلع نبوده است.
ظریف روز دوشنبه روز پرکاری را پشت سرگذاشت و دیدار‌های همیشگی خود در وزارت خارجه را دنبال کرد. او با جمعی از فعالان صلح‌طلب و ضدجنگ (کدپینگ) که از آمریکا به ایران سفر کرده‌اند، دیدار کرد. همچنین به گفته حشمت الله فلاحت پیشه رییس کمیسیون امنیت ملی قرار بود که روز دوشنبه با ظریف به ژنو سفر کنیم که ناگهان از وزارت خارجه به او اعلام شده که سفر لغو شده است؛ بنابراین هنوزدلیل استعفا روشن نیست، اما علیرضا رحیمی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی گفته است "فردا قبل از جلسه علنی مجلس پشت پرده‌های استعفا را بحث خواهیم کرد."
با وجود اینکه بسیاری از وجود پشت پرده و دلیلی ویژه برای استعفای ظریف سخن می‌گویند، اما عباس عبدی معتقد است که احتمالا این استعفا با هماهنگی صورت گرفته است. او در توئیتی در این باره نوشت: «اگر استعفای ظریف قطعی باشد کار خوبی کرده، احتمالا با هماهنگی قبلی است.»
با استعفا موافقت میشود؟
سوال مهم این است که آیا روحانی با این استعفا موافقت میکند؟ پس از اعلام استعفا این شایعه در رسانه‌های پیچید که روحانی با آن موافقت کرده و احتمالا عباس عراقچی سرپرست وزارت خارجه خواهد شد. اما به سرعت این شایعه از سوی دفتر رییس جمهور تکذیب شد.
محمود واعظی در توئیتی این شایعه را "قویا" رد کرد. همچنین علیرضا معزی دبیر شورای اطلاع رسانی دولت نیز اظهار نظری کرده که نشان میدهد رییس جمهور با این استعفا موافقت نخواهد کرد.
به نوشته معزی "برای ظریف پایانی نیست آنچنانکه برای هیچ قهرمانی از وطن. ظریف اعتباردیپلماسی ایران است و تا همیشه خواهد ماند. پایکوبی ترامپ، بن سلمان، نتانیاهو را دوامی نیست؛ طلوع آفتاب فردا غروب شادی‌شان است. بی‌تردید روحانی اجازه نخواهد داد آن‌ها به استقبال رویاهایشان برای ایران بروند."
در همین رابطه برخی رسانه ها از آغاز رایزنی ها برای ماندن ظریف خبر داده اند.
مصطفی کواکبیان نماینده مجلس نیز ضمن تاکید بر این که استعفای ظریف به نفع مردم و نظام نیست از روحانی خواسته که این استعفا را نپذیرد.
بسیاری از کاربران در فضای مجازی نیز درخواست مشابهی از رییس جمهور داشته اند.
با این حال منابع نزدیک به وزارت خارجه می‌گویند که ظریف به استعفا اصرار دارد. رسانه‌ها به نقل از یک مقام وزارت خارجه نوشته اند "کاسه صبر او لبریز شده بود."
در همین رابطه برخی ناظران همچون علی واعظ کارشناس مسائل سیاست خارجی معتقد است "یادمان باشد که ظریف علیرغم میل باطنى مجبور شد ١.٥ سال بعد از به قدرت رسیدن احمدى نژاد در پست سفیر سازمان ملل باقى بماند. الان هم اگر مصلحت باشد، استعفا پذیرفته نخواهد شد "...
پیام استعفامسئله دیگری که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است پیام و تبعات این استعفاست.
عماد الدین باقی فعال سیاسی و مدنی درباره پیام این استعفا معتقد است: «مردم در انتخابات باشنیدن همه دیدگاه‌ها به برنامه ودیدگاهی رأی میدهند تا کشور نجات یابد، اما بخش موازی کار وغیرانتخابی حکومت که قوای قهریه را دراختیار دارد آرای مردم را به سود خودمصادره و همان سیاست‌هایی را به کشور تحمیل میکند که اکثریت، مردود اعلام کرده اند.»
عده‌ای دیگر می‌گویند پیام این استعفا این است که حاکمیت با لوایح مرتبط با اف‌ای تی اف مخالفت کرده است.
از سوی دیگر جریانی درفضای مجازی به دنبال القای این مطلب است که استعفای ظریف مهندسی شده است. این جریان با هدایت علی علیزاده از منتقدان دولت روحانی در لندن به راه افتاده است.
او در توئیتی در این باره نوشت: «حتی یک نفر از طرفداران روحانی نمی‌گوید ظریف نباید استعفا دهد و استعفایش به ضرر منافع ملی است. انگار از قبل آماده باشند دارند دلایلی که ظریف را مجبور به استعفا کرده را می‌شمارند. این استعفا طراحی شده تا جناح دولت توپ تمام شکست‌های برجام را به زمین رهبری و سپاه بیندازد.»
کاربران زیادی نیز از همین منظور خواسته اند با استعفای ظریف مخالفت شود.
درباره پیام استعفا برخی ناظران معتقدند این استعفا برای رقبا و دشمنان منطقه‌ای ایران خبر خوبی است و آن‌ها را خوشحال خواهد کرد.
یکی دیگر از پیام‌هایی که از این استعفا دریافت شده این است که کار برجام نیز تمام شده است و با کناره گیری ظریف امیدی به تدوام آن وجود ندارد. حتی عده‌ای ناامیدانه برداشت کرده اند کناره گیری ظریف به معنای شکست دولت روحانی است. دولتی که سیاست خارجی تنها نقطه مثبتش بوده که آنهم به خاطر حضور ظریف بوده است. بدون ظریف روحانی نیز کاری از پیش نمی‌برد و بهتر است استعفا دهد.
برداشت‌های عجیب و فراوان درباره این استعفا تا جایی پیش رفت که محسن میلانی پژوهشگر دیپلماسی در آمریکا گفت: «با اطلاعات کم در مورد دلایل حقیقی استعفای ظریف، بعضیها نتیجه گیری‌های بزرگ و عجیبی در مورد آینده وی و سیاست خارجی ایران گرفته اند.»
مخالفان ظریف چه می‌گویند؟
اما در جبهه مخالفان هنوز واکنش‌های جدی دیده نشده است. به نظر می‌رسد آن‌ها نیز به شدت غافلگیر شده اند. فعلا بدنه مخالفان داخلی ظریف با به راه اندازی کمپین محاکمه و ممنوع الخروجی ظریف فعالیت خود را آغاز کرده اند.
شاید مهمترین واکنش در این باره از سوی حمید رسایی بوده که در پستی اینستاگرامی نوشت: "اکنون دستگاه قضایی باید ظریف را ممنوع الخروج و به نقش وی در تحمیل تحریم‌های جدید و همچنین حضور عناصر جاسوس در تیم وی رسیدگی کند."
واکنش منتقدان ظریف بسیار تند و تیز است که اگر تداوم یابد می‌تواند اوضاع را پیچیده‌تر کند.
در همین رابطه مخالفان نظام نیز ظریف را به عنوان یک "دروغگو" معرفی میکنند و از استعفای او خوشحال به نظر می‌رسند.
هنوز دقیقا مشخص نیست ظریف برای چه استعفا کرده است
