فرارو- چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های مهم و سنتی ایران است که از سال‌های دور نسل به نسل به مردم منتقل شده است. اما متاسفانه این سنت امروزه شکل و شمایل خود را از دست داده و صرفاً تبدیل به آتش بازی‌های خطرناکی شده که نه تنها زیبایی ندارد و موجب شادی نمی‌شود بلکه باعث ایجاد رعب و وحشت هم می‌گردد به طوری که در روز‌های پایانی سال دست و دل بسیاری از مردم در خیابان‌ها می‌لرزد.
مواد محترقه‌ای که مثل نقل و نبات در میان گروه‌های مختلف سنی و به ویژه جوانان و نوجوانان دست به دست می‌شود تا به اصطلاح اسباب تفریح و سرگرمی چهارشنبه آخر سال آنها باشد، گاه حوادث ناگواری به بار می‌آورد که جبرانش سخت و در برخی مواقع غیر ممکن است.
آسیب‌های ناشی از استفاده این مواد طیف گسترده‌ای دارند و می‌تواند ناشی از برخورد ترکش ماده انفجاری تا سوختگی حرارتی یا شیمیایی و یا قرار گرفتن در معرض موج انفجار و ... باشد که متأسفانه باعث عوارض متعددی مانند نابینایی، قطع عضو، جوشگاه‌های دائمی روی صورت، بدن، ناشنوایی و ... می‌شود.
پیامد‌های ناگوار این شب گستره وسیعی از افراد جامعه را نیز درگیر می‌کند. همه ارگان‌های خدماتی از جمله بیمارستان‌ها، آتش‌نشانی‌ها و... به حالت آماده باش در می‌آیند.
مغازه‌ها و اداره‌ها زودتر از هر زمان دیگری تعطیل می‌شوند و با فرا رسیدن شب صدای انفجار باعث وحشت افراد به خصوص بیماران، کودکان و سال خوردگان می‌شود.
اخبار حوادث ناشی از استفاده از مواد محترقه و آتش زا همه ساله بازتاب گسترده‌ای در خبر گزاری‌ها و سایت‌های خبری داشته است به عنوان مثال به گزارش ایسنا متأسفانه در سال گذشته حسب آمار ۳ نفر در حوادث منتسب به چهارشنبه آخر سال کشته شدند.
توجه به این نکته ضروری است که بسیاری از افرادی که در این شب نامشان در میان حادثه دیدگان ثبت می‌شود نوجوانان و جوانان هستند بنابراین لازم است جامعه شناسان و روان شناسان نسبت به این موضوع توجه داشته باشند.
از این رو لازم دانستیم به منظور آگاه سازی خانواده‌ها و جوانان به جهت مقابله با رفتار‌های غلط و جلوگیری از خطر‌های ناشی از آن، به بررسی اجمالی قانون بپردازیم و ببینیم که قانون برای مخلان آسایش در این روز چه مجازات‌هایی را در نظر گرفته است.
۱- شش ماه حبس در انتظار فروشندگان و خریداران مواد محترقه غیر مجاز
به موجب ماده ۴ قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز وارد کردن هر نوع سلاح، مهمات، اقلام و مواد تحت کنترل به کشور، خارج کردن آنها از کشور، ساخت، مونتاژ، نگهداری، حمل، توزیع، تعمیر و هرگونه معامله آنها بدون مجوز مراجع ذی صلاح جرم است و مرتکب به مجازات‌های مندرج در این قانون محکوم می‌شود.
مواد محترقه مورد استفاده در آتش بازی‌های آخر سال عموماً در رده اقلام و مواد تحت کنترل طبقه بندی می‌شود. فصل سوم قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز به جرائم مربوط به استفاده از این دسته مواد اختصاص دارد.
به موجب ماده ۱۲ قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیر مجاز هر کس به شکل غیر قانونی و غیر مجاز مواد محترقه و شوک دهنده‌ها (شوکر ها) را خریداری، نگهداری و حمل کند یا مبادرت به توزیع و فروش آنها کند به حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه محکوم خواهد شد.
همچنین به موجب تبصره ماده ۱۲ قانون فوق خرید و حمل مواد محترقه غیر مجاز که برای جشن‌ها و مراسم استفاده می‌شود مستوجب جزای نقدی از ۵۰۰ هزار ریال تا ۱۰ میلیون ریال است.
بر اساس ماده ۳ آیین نامه اجرایی قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مواد محترقه موضوع حکم تبصره ماده ۱۲ تنها شامل مواد محترقه نورافشانی سبک زمینی غیرصوتی از قبیل: انواع فشفشه و مواد موسوم به آبشار و مواد محترقه نورافشانی سبک پروازی زیر پنجاه متر از قبیل: انواع مواد موسوم به پروانه و کهکشان می‌شود و سایر مواد مورد استفاده در آتش بازی‌ها مصداق مواد محترقه در بند ث. ماده ۱۲ است و استفاده کننده از آنها به حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه محکوم می‌شود.
بنابراین، نوع ماده محترقه مورد استفاده در تعیین مجازات قانونی مؤثر است. در برخی موارد، مواد محترقه مورد استفاده از قدرت تخریب بسیار بالایی برخوردار است، به طوری که می‌توان آنها را در زمره مواد منفجره محسوب کرد.
توجه به این نکته ضروری است که مجازات‌های مندرج در این قانون علاوه بر تولید کنندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان، خریداران اقلام مذکور را هم در بر می‌گیرد در واقع خریداران این اقلام حتی اگر از آنها استفاده هم نکنند بلکه صرفاً آن را حمل و نگه داری کنند هم مشمول مجازات مذکور می‌گردند.
در صورتی که جرم به صورت سازمان یافته انجام شود مجازات مقرر، تشدید خواهد شد. بر اساس بند ف. ماده ۱ آیین نامه اجرایی سازمان یافته بودن ارتکاب جرم زمانی مصداق پیدا می‌کند که گروهی مرکب از سه نفر یا بیشتر، با هدف ارتکاب جرائم موضوع این قانون، به صورت هماهنگ مرتکب عمل مجرمانه شوند.
آنچه مورد بررسی قرار گرفت، مجازات‌هایی است که قانون گذار برای تهیه کنندگان، توزیع کنندگان و استفاده کنندگان از این مواد صرف نظر از ارتکاب جرم، در نظر گرفته است.
باید توجه داشت که استفاده از مواد محترقه غیر مجاز در معابر عمومی، در بسیاری از مواقع، باعث بروز حوادث ناگواری می‌شود که اگر مرتکب دارای نیت مجرمانه باشد، می‌تواند برای وی مجازات‌های شدیدی در پی داشته باشد.
در غیر این صورت نیز مرتکب این اعمال باید خسارات ناشی از عمل خود را جبران کند در ادامه به بررسی جرائم ناشی از استفاده از این مواد می‌پردازیم.
۲- اقدام به بر هم زدن نظم عمومی و آزار مردم با هیاهو و جنجال و حرکات غیر متعارف
به موجب ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال در نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار بازدارد به حبس از ۳ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
توجه به این نکته ضروری است که جرم موضوع این ماده مقید به تحقق نتیجه است بنابراین، تنها درصورتی‌که رفتاری منجر به اخلال در نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار بازدارد عنوان مجرمانه خواهد یافت.
ازسویی باید در نظر داشت که قانون، انجام چنین رفتار‌هایی را منوط به مکان خاصی نکرده است. بنابراین، انتشار اصوات نامتعارف و یا تعرض به افراد می‌تواند در هر مکانی از جمله خانه، کوچه، خیابان و... انجام شود. همچنین باید توجه داشت که تعرض به افراد لزوماً به معنای آسیب رساندن جسمی نیست؛ همین‌که تعرضی موجب رنجش روحی عده‌ای شود کفایت می‌کند.
۳- ایجاد صدا‌های ناهنجار که ممکن است باعث شوک و یا حتی صدمات جدی گردد
گاه ممکن است رفتار ارتکابی بدون اینکه به بدن فرد اصابت کند و یک اثر ظاهری مانند بریدگی و شکستگی بر اندام وی باقی بگذارد با ایجاد ترس، هراس، وحشت و اضطراب سیستم عصبی وی را مختل کند و موجی مرگ یا ورود صدمات دیگری به وی گردد.
به عنوان مثال اگر شخصی در مکان‌های مسکونی یا نقاط شلوغ شهری اقدام به ایجاد انفجار صوتی کند که در نتیجه آن صدای مهیبی تولید شود که فردی در اثر ایجاد آن فوت کند یا دچار عارضه دیگری مثل سکته قبلی شود فرد ایجاد کننده صدا مسئول و مسبب حادثه شناخته می‌گردد و حسب اینکه این اتفاق با نیت مجرمانه صورت گرفته باشد یا خیر به مجازات مقرر در قانون محکوم می‌شود.
سال هاست که آیین‌های سنتی چهارشنبه سوری به میدان جنگی تبدیل شده است که برای خیلی از افراد آزار دهنده است و یاد آور خاطرات تلخی شده است به گونه‌ای که خیلی از افراد در واپسین روز‌های سال عذا دار عزیزان خود شده اند.
بنابراین، کسانی که صرفاً برای تفریح و سرگرمی به چنین اعمالی دست می‌زنند، باید بدانند که عمل آنها گاه می‌تواند پیامد‌های ناخوشایند و حتی سختی برای دیگران و خود آنها در پی داشته باشد.
پس بیاییم قبل از این که قانون و پلیس با این رفتار‌های ناهنجار برخورد کند خودمان از انجام آنها ممانعت کنیم تا امسال دیگر شاهد حادثه‌ای نباشیم.
