فرارو- در سال‌ها و خصوصا ماه‌های اخیر، آیت الله سید علی حسینی سیستانی، مرجع تقلید شیعیان، به عنوان نیروی حامی جریان‌های سیاسی شیعی میانه‌رو در جهان ظاهر شده است.
به گزارش فرارو، شاید بتوان آیت الله سیستانی را مصداق بارز علمایی دانست که به دنبال سیاست نمی‌روند، بلکه سیاست به دنبال آن‌ها می‌آید. او مجدانه تلاش می‌کند از سیاست و دردسر‌های آن دور بماند، اما جایگاه رفیعش در فقه و نفوذ بسیار گسترده او میان طیف وسیعی از شیعیان، موجب شده است که بخشی از سیاستمداران شیعه برای تحکیم مواضع سیاسی خود به او متوسل شوند. هر چند که این مرجع به ندرت درباره مسائل سیاسی اظهار نظر می‌کند، اما اظهارات اندک وی و همچنین نوع رفتارش با جریان‌های سیاسی حاوی نکاتی است که تعمق در آن‌ها گفتمان سیاسی او را مشخص می‌کند.
اخیرا گروهی از علمای قم در سفری به نجف با آیت الله سیستانی دیدار کردند. طبق گزارش‌های رسانه‌ای، این مرجع به سه نکته اشاره کرده است: ۱- آیت الله سیستانی از روحانیون عراق درخواست کرده است که وارد مناصب دولتی نشوند و در صورت ورود به دولت، لباس روحانیت را کنار بگذارند. ۲- آیت الله سیستانی از نیرو‌های حشدالشعبی (بسیج مردمی عراق) اکیدا درخواست کرده است که به هیچ عنوان وارد فعالیت‌های اقتصادی نشوند. ۳- آیت الله سیساتی ابراز نگرانی کرده است که در هیاهوی سیاسی داخل ایران، معیشت مردم به فراموشی سپرده شود.
این اظهارات به طور رسمی از سوی دفتر آیت الله سیستانی تایید نشده، اما در عین حال تکذیب هم نشده است. چارچوب کلی این سخنان، با اظهارات پیشین این مرجع در دیدار با مقامات بلندپایه ایران کم‌وبیش مشترک است. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، در سفر اخیرش به عراق با آیت الله سیستانی دیدار کرد که نخستین دیدار یک رئیس‌جمهور ایران با آیت الله سیستانی بود. این مرجع تقلید در دیدار با روحانی بر ضرورت وجود «اعتدال و توازن» در سیاست‌های بین المللی و منطقه‌ای در خاورمیانه تاکید کرده است؛ که البته این می‌تواند اشاره‌ای به گفتمان اعتدالگرای دولت روحانی باشد.
آیت الله سیسانی به طور صریح از هیچکدام از جریان‌های سیاسی شیعی انتقاد نمی‌کند. بلکه گاهی تلویحا برخی جریان‌های مشخص را مورد انتقاد قرار می‌دهد. او تلاش می‌کند از طریق دیدار یا عدم دیدار با برخی سیاستمداران مشخص، گرایش سیاسی خود را به طرفدارانش بفهماند. در سال‌های اخیر، او به طور ویژه فقط شخصیت‌هایی را به حضور پذیرفته است که در داخل ایران اصطلاحا میانه‌رو خوانده می‌شوند. زمانی که محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران، به عراق سفر کرد، آیت الله سیستانی از دیدار با او خودداری کرد. این در حالی است که در سال ۲۰۰۹، با اکبر هاشمی رفسنجانی، دیدار کرده بود. تمایل محتاطانه آیت الله سیستانی به میانه‌رو‌ها در ایران، در تعامل او با محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، هم قابل مشاهده است. ظریف علاوه بر دیدار با نماینده این مرجع در قم، تا حالا چندبار با این مرجع در عراق دیدار کرده است. ظریف، پس از تصدی منصب وزیر خارجه، در اولین سفر خارجی خود، به عراق رفت. در این سفر، ظریف با آیت الله سیستانی دیدار کرد. یک منبع به وبگاه تحلیلی-خبری المانیتور گفته است که در آن دیدار آیت الله سیستانی به ظریف گفت: «آقای سفیر، من بخش اعظم کتابت را خوانده‌ام و شما را شایسته منصب‌تان به عنوان وزیر خارجه می‌دانم.»
این رویکرد آیت الله سیستانی فقط به ایران محدود نمی‌شود. بلکه او حتی با سیاستمداران شیعه سایر کشورها، و حتی خود عراق، رفتاری مشابه رفتارش با سیاستمداران ایران دارد. مخالفت تلویحی او با نخست‌وزیری برخی چهره‌های عراقی نزدیک به حشدالشعبی در جریان تعیین نخست‌وزیر فعلی عراق نشان‌دهنده تداوم رویکرد سیاسی او در حمایت از یک جریان سیاسی شیعی مشخص است که شاید بارزترین مشخصه آن تنش زدایی با سنی‌ها و حکومت‌های سنی‌مذهب است.
اخیرا، نبیه بری، رئیس شیعه مذهب پارلمان لبنان، به عراق سفر کرد و با آیت الله سیستانی دیدار کرد. بری، رهبر جنبش شیعی امل در لبنان است که در روز‌های اخیر، گزارش‌هایی درباره قصد آمریکا برای تحریم این گروه به خاطر نزدیکی با حزب الله لبنان منتشر شده است. طبق برخی گزارش‌های عربی، آمریکا قصد دارد نبیه بری و جنبش امل را به خاطر ارتباط با حزب الله تحریم کند. بری از جمله سیاستمداران لبنانی است که - شاید به دلیل جایگاهش به عنوان رئیس پارلمان - در سیاست خارجی از مواضع میانه‌رو حمایت می‌کند.
خبر تحریم‌های آمریکایی تقریبا همزمان با سفر مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا به لبنان، منتشر شد. چند روز پس از این سفر، بری به عراق رفت و ضمن دیدار با رهبران عراق، با آیت الله سیستانی هم دیدار کرد. برخی ناظران معتقدند که هدف بری از دیدار با مرجع شیعه در نجف این است که نشان دهد جنبش امل با حزب الله متفاوت است. بدست آوردن حمایت آیت الله سیستانی، برای جنبش امل و رهبر آن، حائز اهمیت است چرا که می‌تواند این حزب را از تحریم‌های آمریکا یا ورود به فهرست گروه‌های تروریستی آن مصون بدارد. اهمیت دیدار بری با آیت الله سیستانی زمانی آشکار می‌شود که بدانیم این مرجع طی سفرش به لبنان در سال ۲۰۰۴ از دیدار با سید حسن نصرالله، دبیر کل جنبش حزب الله، خودداری کرده بود.
رفتار‌های آیت الله سیستانی، نظیر ارسال نامه به ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، و حمایت از تنش‌زدایی میان بغداد و ریاض و همچنین اجتناب از دیدار با هئیت حوثی‌های یمن در سال ۲۰۱۶، نشان می‌دهد که او در زمینه نحوه تعامل جامعه سیاسی شیعی با محیط پیرامون، دیدگاه خاصی دارد که بر تعامل و همزیستی با این محیط مبتنی است.
