فرارو- بازار متشکل ارزی شروع به کار کرد و بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازیگران این بازار در گام نخست صرافی‌ها خواهند بود و بانک مرکزی نیز به‌عنوان بازارساز حضور خواهد داشت و از معاملات این بازار یک نرخ تعادلی برای ارز کشف خواهد شد.
سازاو کار بازار متشکل ارز چگونه خواهد بود؟
همزمان با آغاز به کار بازار متشکل ارزی، نرخ ارز براساس عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد و در پایان هر روز نیز براساس میانگین قیمت ارز در همان روز، نرخ پایه ارز برای روز بعد تعیین می‌شود. بناست نرخ‌های معاملاتی در این بازار آنلاین برای اطلاع مردم نمایش داده شود.
قیمت ارز در این بازار، براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود؛ این بازار، امنیتی به بازیگران می‌دهد که براساس آن، وجوه بین خریدار و فروشنده به صورت ضمانت یافته رد و بدل می‌شود.
درخصوص فعالیت بازار متشکل ارزی دو نگاه وجود دارد، نگاه نخست معتقد است که این بازار یک حرکت رو به جلو در جهت شفافیت و کاهش عدم تقارن اطلاعات در معاملات خواهد بود.
در مقابل برخی کارشناسان نیز معتقدند سیاست‌گذار باید درخصوص برخی نکات مانند نوع حضور و مداخله بانک مرکزی، اعتمادسازی در حساب‌های ریالی و ارزی، فعالیت بازار در ساعت‌های غیراداری و شرایط فعالیت بازیگران خرد شفاف‌سازی کند.
بازیگران بازار متشکل ارزی
بازیگران اصلی بازار متشکل شامل بانک مرکزی، بانک‌ها و صرافی‌های دارای مجوز هستند. قرار است از طریق این بازار، بازیگران غیر مجاز سروسامان داده شده و آن‌ها نیز ناچار به اخذ مجوز و فعالیت قانونی شوند.
خرده فروشی ارز در بازار متشکل، جایی ندارد
افراد حقیقی نمی‌توانند در بازار متشکل ارزی خرید و فروش کنند، این افراد برای تامین نیاز ارزی خود باید مانند گذشته به صرافی‌ها مراجعه کنند. تنها بانک‌ها و صرافی‌های مجاز قادر به اخذ کد و خرید و فروش در این بازار هستند.
قرار است در بازار متشکل ارزی برای معاملات اسکناس و نقد انجام شود بر این اساس صادرکنندگان و دارندگان ارز می‌توانند از طریق صرافی‌ها برای فروش، نرخ مورد نظر خود را در سامانه بازار متشکل به ثبت برسانند.
بازار متشکل جایگزین سامانه نیما نمی‌شود
بازار متشکله ارز با سامانه نیما تفاوت ماهوی دارند، در واقع در بازار متشکل، اسکناس ارز و در سامانه نیما حواله ارز عرضه می‌شود.
بنابراین، با توجه به اینکه در بازار متشکل فقط قرار است اسکناس خرید و فروش شود برنامه‌ای برای جایگزینی با سامانه نیما وجود ندارد. البته شاید در آینده در صورت تثبیت جایگاه بازار متشکل، معاملات حواله‌های ارزی نیز در آن آغاز شود.
چه ارز‌هایی در بازار متشکل پذیرفته می‌شوند
قرار است در ابتدا معاملات ۲ یا سه نوع ارز اصلی (دلار، یورو و درهم) آغاز شود، اما به تدریج به سایر ارز‌ها تسری یابد.
ساعت معاملات
زمان معاملات این بازار از ساعت ۱۰ صبح آغاز شده و تا پایان ساعت کاری بانک‌ها ادامه می‌یابد. تلاش شده است که در پایان ساعت معاملات، کار تسویه انجام شود و بدین ترتیب تسویه معاملات به روز آینده موکول نخواهد شد.
مکانیزم بازار متشکل چگونه خواهد بود؟
این بازار قرار است در گام نخست، مبادلات ارزی میان صرافی‌ها را پشتیبانی کند، به نحوی که براساس آن صرافی‌های بزرگ که عمدتا نقش عرضه‌کننده ارز را در اختیار دارند، با اعلام قیمت‌های خود یک موقعیت خرید را در این بازار متشکل خواهند داشت و از سوی دیگر، متقاضیان که عمدتا صرافی‌های کوچک‌تر هستند، براساس این قیمت‌ها موقعیت خرید می‌گیرند، در این بازار عرضه‌کنندگان براساس پایین‌ترین قیمت فروش و تقاضا‌کنندگان براساس بیشترین قیمت درخواستی رتبه‌بندی می‌شوند و در نتیجه معاملات ارزی میان صرافی‌ها در یک تابلو مشخص صورت خواهد گرفت.
این پایه‌ترین شکل بازار است، البته این بازار یک بازیگر بزرگ یعنی بانک مرکزی نیز دارد که بر حسب وظایف سیاست‌گذاری خود می‌تواند موقعیت خرید و فروش بگیرد.
در این بازار یک دامنه نوسان مشخص تعیین شده که در بازه زمانی کوتاه‌مدت نرخ بازار در این کریدور نوسان خواهد کرد، طبیعتا این کریدور نیز براساس هدف‌گذاری‌های بانک مرکزی تعیین می‌شود، اما اگر نرخ چه در جهت کاهشی و چه در جهت افزایشی از این کریدور خارج شود، هیات‌مدیره شرکت بازار متشکل ارزی تشکیل جلسه خواهند داد و سیاست‌های لازم برای بازگشت نرخ به سطح هدف را بررسی خواهند کرد.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که مانند تابلوی بورس، در این شرکت نیز یک تابلو قرار می‌گیرد تا شاخص قیمت کشف شده در این بازار مورد مشاهده عموم قرار گیرد. این نرخ به‌عنوان یک معیار اصلی مورد توجه معامله‌گران قرار می‌گیرد؛ بنابراین این بازار تنها یک سامانه مجازی نیست و قرار است بخشی از ساختمان شماره یک بانک مرکزی در خیابان فردوسی، محل استقرار و فعالیت بازار متشکل ارزی شود.
در این بازار صرافی‌های مجوزدار حضور دارند که باید مدارک لازم درخصوص حضور در این بازار را ارائه کنند. یکی از پیش‌نیاز‌های حضور در این بازار ارائه یک حساب ارزی و حساب ریالی به بانک مرکزی و اعطای مجوز برای برداشت از این حساب‌ها به منظور انجام معاملات ارزی است. به بیان دیگر رقم مدنظر در این معاملات از سوی بانک مرکزی مسدود و در نهایت در صورت انجام معامله، انتقال منابع ارزی و ریالی در حساب دو طرف از سوی بانک مرکزی صورت خواهد گرفت و نرخ مبادله نیز اعلام خواهد شد.
همچنین از این معاملات کارمزدی کسر خواهد شد که این منابع به‌عنوان درآمد این شرکت به حساب می‌آید، هر چند به گفته مسوولان این مبلغ رقمی کمتر از یک درصد خواهد بود. اگر چه ترکیب هیات‌مدیره این شرکت جدید هنوز اعلام نشده است، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که کانون صرافان، شرکت فرابورس، شرکت خدمات انفورماتیک، بانک‌های خصوصی و بانک‌های دولتی برخی از سهامداران این شرکت هستند.
مسوولان این بازار عنوان کردند که امکان دارد با عمیق شدن معاملات این بازار، در گام‌های بعد با سامانه نیما ادغام شود و شاید به یک مکانیزم مشترک برای کل معاملات دست پیدا کند.
بازار متشکل ارزی پایان دورهمی دلالان ارزی
عضو هیات رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: این بازار دیر شکل گرفت و باید پیش از این ایجاد می‌شد تا بتواند اعتماد مردم را برای تبادل ارز جلب و مانع نوسان در این بازار شود.
نهادهای دولتی، بخش‌های خصولتی و خصوصی که بنیه مالی قوی دارند، باید وارد بازار متشکل ارزی شوند تا اطمینان مردم برای فعالیت در این بازار جلب شود، در غیر این صورت و در شرایط فعلی نباید انتظار داشت که مردم وارد این بازار شوند.
وی با تاکید بر اینکه بازار متشکل ارزی می‌تواند نوسان‌گیر نرخ دلار شود، اظهار داشت: این مجموعه عرضه و تقاضا واقعی را جلب کرده و بازار رقابتی سالم در کشور شکل می‌دهد و قیمت واقعی ارز در این بازار کشف می‌شود.
بازار متشکل ارزی مهمترین برنامه دولت برای مهار تلاطم های بازار ارز، کنار زدن بازار دبی امارات و سلیمانیه عراق در تعیین قیمت ارز در ایران و به حاشیه راندن معاملات کف خیابان است که حتی ادعا می شود که قادر است قیمت ارز را نیز به تدریج تا کانال ۱۰ هزار تومان کاهش دهد.
