علت تحریم محمد جواد ظریف چه بود؟

فرارو- در حالی که چهار روز از تحریم ظریف می‌گذرد هنوز بحث میان هوادران و منتقدان گرم است. بحث آنقدر داغ شد که حتی خود ظریف در اینستاگرام شروع به صحبت با منتقدان و طرفدارانش کرد و فردا قرار است نشست مطبوعاتی برگزار کند؛ اما هنوز یک سوال به درستی پاسخ نگرفته است. علت اصلی تحریم ظریف چه بود؟

به گزارش فرارو، ساعاتی پیش سخنگوی دولت با حمایت از وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به پرسشی درباره دعوت سناتور آمریکایی از ظریف برای دیدار با ترامپ در کاخ سفید، گفت: «بگذارید جزئیات این دیدار را خود آقای ظریف که فردا نشست مطبوعاتی خواهند داشت، بیان کنند.» بعد از خبر تحریم ظریف در چهارشنبه هفته گذشته بود که خبر دعوت ظریف به کاخ سفید منتشر شد.

بلافاصله بعد از اعلام خبر تحریم ظریف، بسیاری از شخصیت‌های سیاسی و رسانه‌ای به حمایت و یا انتقاد از ظریف پرداختند. رییس جمهور و بسیاری از دولتمردان و فعالان اصلاح طلب با تمجید از دیپلماسی و شخصیت ظریف علت تحریم او را خشم آمریکایی‌ها اعلام کردند. جناح مخالف که چندان دل خوشی از ظریف و برجام ندارد، هرچند تحریم او را محکوم کردند، اما گوش چشمی به گذشته داشتند.

 

در آخرین اظهار نظر‌ها اسدالله بادامچیان، دبیرکل حزب مؤتلفه اسلامی گفت: «تحریم دکتر ظریف درسی بزرگ برای ساده اندیشانی است که تصور می‌کنند با مذاکرات در برابر زورگویان می‌توانند امتیازاتی بدست آورند». همچینن سردار کوثری، جانشین فرمانده قرارگاه ثارالله در بخشی از پاسخش به اینکه برخی معتقدند ظریف قبل از تحریم شدن توسط آمریکا، توسط تخریب‌های برخی نیرو‌های داخلی تحریم شده است گفت: «ایشان باید نقد می‌شد».

 

البته سردمدار مخالفان همچنان حسین شریعتمداری است. او در اظهار نظری متفاوت در مورد علت تحریم ظریف گفته بود «بعید نیست که تحریم آقای ظریف با این انگیزه صورت گرفته باشد که دولت را به سوی مذاکره با اروپا ترغیب کند». دکتر محسن جلیلوند، تحلیلگر مسائل بین‌الملل و استاد دانشگاه معتقد است «برخلاف نظری که می‌گویند آمریکا می‌خواهد ظریف را به سمت اروپا سوق دهد، قصد آمریکایی‌ها از تحریم ظریف بیشتر این است که یک اقدام نمادین انجام دهند».

 

این استاد دانشگاه در مورد علت تحریم ظریف به فرارو گفت: اینطور که خود آمریکایی‌ها اظهار می‌کنند ظریف کلا کاره‌ای نیست. این سخن پارادوکسیال است. اگر ظریف کاره‌ای نیست و اختیاری ندارد چرا تحریمش می‌کنید؟ اگر حرف او موثر نیست چرا باید شامل تحریم‌های آمریکا شود؟ البته از طرف دیگر تحریم ظریف یک اقدام نمادین است. این اولین بار است که وزیر خارجه یک کشور را تحریم می‌کنند.

 

این تحلیلگر مسائل بین الملل افزود: از طرف دیگر به قول آقای روحانی کفگیر تحریم‌های آمریکا به تهِ دیگ خورده است. دیگر چیزی برای تحریم نمانده است. از بالا تا پایین همه مقامات، شرکت‌ها و هرچه توانستند تحریم کردند. حالا گفتند در مورد آقای ظریف حرکتی کنیم که نگویند دست‌بسته هستیم و دست کم وزیر خارجه ایران به راحتی تردد نکند. به همین دلایل تحریم ظریف را مساله‌ای جدی نمی‌دانم.

او در مورد بسته شدن درِ دیپلماسی بین ایران و آمریکا با تحریم ظریف گفت: اگر قرار بود مذاکره کنیم می‌کردیم. آقای ظریف که خودش تصمیم گیر نیست. وقتی رهبر انقلاب می‌گوید نه مذاکره، نه جنگ، آقای ظریف هر چقدر هم که بخواهد مذاکره کند، باید تابع دستور باشد. وقتی که دستور برای این است که مذاکره نشود تحریم کردن یا نکردن ظریف در این زمینه معنی ندارد.

جلیلوند گفت: آمریکایی‌ها نمی‌گویند ما نمی‌خواهیم مذاکره کنیم؛ منتها موضوع اینجاست که سر چه چیزی می‌خواهند مذاکره کنند؟ آن‌ها می‌خواهند ۱۲ شرط پمپئو را وسط بگذارند و بگویند سر این مذاکره کنیم. قطعا ایران این مساله را نمی‌پذیرد. آن‌ها عرصه‌های دیگری تعیین کردند، ولی ایران می‌گوید همان برجام ظرف خوبی است. بنابر این فکر نمی‌کنم بحث مذاکره تابع شرایطی باشد که ایران قبول کند.

همچنین دکتر محمد مرندی، استاد دانشگاه تهران و کارشناس آمریکا در مورد هدف آمریکا از تحریم ظریف به فرارو گفت: آمریکایی‌ها در سیاست فشار حداکثری به اهداف مورد نظر نرسیدند. به ویژه اینکه بعد از سرنگونی پهپاد آمریکایی بعضی از کشور‌های همسایه مثل امارات سعی کردند رفتار معقول تری داشته باشند. وقتی این سیاست شکست خورد آمریکایی‌ها از طریق بریتانیا اقدام به توقیف نفتکش ایرانی کردند که در این مورد هم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با توقیف نفتکش بریتانیایی در تنگه هرمز روند آمریکا را متوقف کرد.

 

او ادامه داد: تحریم ظریف هم نوعی واکنش به اقدامات ایران محسوب می‌شود. البته این اقدام به ضرر آمریکایی هاست، چون افکار عمومی و دستگاه سیاست خارجی کشور‌های مختلف قطعا از چنین رفتار‌هایی ناخرسند خواهد بود.

این کارشناس آمریکا در پاسخ به اینکه آیا می‌توان تحریم شخص ظریف را نشانه بستن در دیپلماسی از طرف آمریکا دانست گفت: آمریکایی‌ها هیچ وقت در مذاکره جدی نبودند و خروج آن‌ها از برجام علامت روشنی بود. برای آن‌ها تفاوتی ندارد وزیر امور خارجه کشورمان چه کسی باشد. آمریکایی‌ها و به خصوص دولت کنونی در قبال کشورمان رفتار منطقی نشان نمی‌دهد. از طرفی از مذاکره حرف می‌زند و از طرف دیگر مسئولین ما از سپاه تا وزارت خارجه را تحریم می‌کند. آمریکا کل کشور را تحریم کرده است دیگر با چه کسی می‌خواهد گفتگو کند؟ تحریم ظریف نشان دهنده این است که رفتار غیر منطقی و خصومت آمیز بولتون بر کاخ سفید حاکم است.

مرندی در مورد سخنرانی‌های متععد ظریف با رسانه‌های آمریکایی و ابراز خشم پمپئو از این مساله گفت: جالب اینجاست که پمپئو اول گفت نگران نیستیم که ظریف در اینجا صحبت می‌کند، اما چند روز بعد آمریکا وزیر امور خارجه ایران را تحریم می‌کند. رفتار آمریکا پر از تناقض است. طبیعتا آقای دکتر ظریف بیانات خوبی داشتند و این مساله آمریکایی‌ها رابیشتر ناراحت کرده است. ولی در کل رفتار کاخ سفید رفتاری منطقی نیست و این تحریم دلیل دیگری بود که نمی‌توان با آمریکایی‌ها مذاکره کرد.

این استاد دانشگاه در مورد ادامه دیپلماسی با طرف‌های اروپایی گفت: به نظر من با باید باهمه کار کرد، ولی به هرحال اگر اروپایی‌ها به تعهداتشان به برجام بی اعتنا باشند باید برای کاهش تعهداتمان گام جدی برداریم تا اروپایی‌ها متوجه شوند نمی‌توانند یک توافق یک طرفه با ما داشته باشند.