فرارو- بازار ارز چند صباحی است که آرام گرفته و دیگر از آن تلاطمات شدید سال گذشته خبری نیست، برخی از کارشناسان در این زمینه اعتقاد دارند با ورود بانک مرکزی به میدان و ایجاد محدودیت‌های ارزی، دولت توانسته در کوتاه مدت بازار دلار را کنترل کند، حال باید دید در ادامه آیا با تمهیدات در نظرگرفته شده از سوی بانک مرکزی، این ثبات پایدار خواهد بود.
به گزارش فرارو، عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در کنفرانس بین‌المللی اقتصاد جهانی و تحریم‌ها که در دانشگاه الزهرا برگزار شد، از راهکار‌هایی که برای کنترل و ثبات بخشی بازار ارز استفاده شد، رونمایی کرد.
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی سیاست های کنترل بازار ارز را تشریح کرد
بر اساس گفته‌های همتی «افزایش کنترل بر ریال و ممانعت از خروج سرمایه»، «توجه‌به نیرو‌های بازار»، «ایجاد ساختار انگیزشی برای برگشت ارز صادرکنندگان» و «حضور دائمی و هدفمند به‌عنوان بازارساز در بازار ارز»، مواردی بودند که بانک مرکزی به عنوان ۴ راهکار کنترل بازار ارز از آنها استفاده کرد.
رئیس کل بانک مرکزی در عین حال این نکته را متذکر شد، در شرایطی این راهکار‌ها اتخاذ شدند که ۳ پیشنهاد دیگر شامل افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی»، «جراحی نظام بانکی» و «جیره‌بندی نرخ ارز» نیز روی میز او بود، اما از آنها استفاده نشد.
راهکار‌هایی که کارگشا بودند
سیدکمال سید علی معاون اسبق ارزی بانک مرکزی در گفتگو با فرارو با اشاره به راهکار‌هایی که همتی رئیس کل بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز از آنها سخن گفته است، اظهار داشت: «توجه به پول ملی و تقویت ارزش آن در مقابل ارز‌های خارجی به خصوص دلار از یک سو و کنترل و ایجاد محدودیت برای خروج سرمایه از کشور، بخصوص سرمایه‌های ارزی از سوی دیگر، در ثبات و کنترل بازار ارز بسیار موثر بود.»
سیدکمال سید علی معتقد است که یکی از سیاست های اصلی بانک مرکزی برای کنترل بازار دلار، جیره بندی ارز بوده است
وی همچنین با اشاره به توجهی که بانک مرکزی به نیرو‌های بازار ارز داشته است، گفت: «تدابیری که دولت برای بازگشت ارز حاصل از صادرات به خصوص برای ارز‌های پتروشیمی در نظر گرفت، زمینه را برای ورود ارز هرچه بیشتر به کشور و تزریق آن به سامانه نیما فراهم آورد و این امر موجبات پاسخگویی به تمامی نیاز‌های ارزی کشور را فراهم آورد.»
سید علی با بیان اینکه حضور بانک مرکزی در بازار ارز به عنوان نهاد بازارساز همیشه صورت گرفته است، افزود: «با توجه به اینکه بانک مرکزی عمده‌ترین تامین کننده ارز کشور است، بر همین اساس نیز بیشترین حضور و تاثیر را در بازار دلار دارد، با توجه به چنین موضوعی، طبیعتا هر زمانی که این احساس به وجود بیاید، که دخالت در بازار ارز نیاز است، بانک مرکزی به عنوان بازارساز، می‌تواند در جهت کنترل بر بازار ارز وارد عمل شود.»
این کارشناس مسائل ارزی با تاکید بر اینکه راهکار پنجم بانک مرکزی برای کنترل نرخ دلار ایجاد محدودیت‌های ارزی است که همتی از آن سخن نگفت، بیان داشت: «طی یک سال اخیر با توجه به تحریم‌ها که باعث کاهش درآمد‌های نفتی کشور شد، دولت تصمیم گرفت تنها به نیاز‌های ارزی اساسی و فوری پاسخ دهد و برای کالا‌های لوکس دیگر ارز به منظور واردات تخصیص ندهد، بدین منظور واردات برخی از کالاها نیز به طور کلی ممنوع شد.»
وی اضافه کرد: «اما در کنار این مسئله در رابطه با تامین ارز مواد اولیه تولید نیز سختگیری‌هایی صورت گرفت که تا امروز نیز این مسئله ادامه دارد، به طوری که روند تامین ارز برای واردات مواد اولیه به کندی صورت می‌گیرد، چرا که دولت با اعمال محدودیت‌های ارزی، در رابطه با تخصیص ارز سختگیری می‌کند.»
بیشتر بخوانید:
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی ادامه داد: «این درحالیست که اگر بانک مرکزی به نیاز‌های تولید پاسخ دهد، به طور قطع نرخ ارز در ادامه بازهم کاهش خواهد یافت، به بیان دیگر اگر مواد اولیه تولید به صورت عادی در اختیار بنگاه‌ها و تولیدکنندگان قرار بگیرد، ظرفیت تولید بالا می‌رود و به طور قطع هزینه تمام شده کالاها و خدمات نیز کمتر خواهد شد و در ادامه نیز کالاها ارزان‌تر از گذشته به دست مردم می‌رسد.»
سید علی افزود: «در چنین شرایطی اگر مردم کالا را ارزان‌تر از قبل در اختیار داشته باشند، به طورقطع قیمت ارز در بازار نیز با توجه به کاهش نرخ کالاها، با افت روبرو خواهد شد، از سوی دیگر با این امر کلیت اقتصاد از رکود خارج خواهد شد و به سوی رونق حرکت می‌کند، که این امر نیز می‌تواند در دراز مدت در ثبات و کاهش نرخ ارز بسیار تاثیرگذار باشد.»
تاثیر کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی در بازار ارز
این کارشناس مسائل ارزی با بیان اینکه دولت در حال حاضر اجازه افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی را نمی‌دهد، گفت: «با توجه به اینکه در حال حاضر نرخ سود سپرده‌های بانکی پائین‌تر از نرخ تورم است، در عمل سپرده‌گذاران در این رابطه با ضرر مواجه می‌شوند، حال باید دید دولت تا چه زمانی می‌تواند نرخ سود را از نرخ تورم پائین‌تر نگه دارد.»
بازار ارز از ابتدای سالجاری تاکنون یک ثبات نسبی را تجربه کرده است
وی همچنین در پاسخ به این سوال که این پائین نگه‌داشتن نرخ سود می‌تواند چه تاثیری بر روی بازار ارز داشته باشد، اظهار داشت: «اگر در دراز مدت این موضوع ادامه پیدا کند، کم‌کم از جذابیت سود سپرده‌های بانکی کاسته شده و مردم ممکن است دارایی‌های خود را از بانک‌ها خارج کرده و نقدینگی خود را در بازار‌های موازی نظیر ارز، سکه و طلا سرمایه‌گذ‌اری کنند که این خود می‌تواند مسائلی را به دنبال خود داشته باشد.»
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی در ادامه با اشاره به جراحی نظام بانکی، بیان داشت: «باید طبق یک برنامه زمان‌بندی بر فعالیت بانک‌ها یک نظارت جدی صورت گیرد و اگر ایراداتی در عملکرد بانک‌ها وجود دارد، آنها شناسایی شده و رفع شوند، از سویی باید یک بازنگری نیز در نوع فعالیت بانک‌های تجاری و سرمایه‌ای صورت گیرد.»
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر به اندازه کافی بانک تخصصی در کشور وجود دارد، اذعان داشت: «به طور مثال با وجود بانک‌های نظیر مسکن، صنعت و معدن و توسعه‌صادرات که برای یک رسته فعالیت مشخص‌هستند، آنها باید سرمایه‌گذاری‌های لازم در زمینه تخصصی خود را بر عهده بگیرند و از فعالیت‌های تجاری نیز دست بکشند.»
سیدعلی ادامه داد: «در مقابل نیز بانک‌های تجاری نیز فقط باید به ارائه خدمات بانکی بپردازند و از بنگاه‌داری منع شوند، در این راستا باید به خصوص به فعالیت بانک‌های تجاری خصوصی نظارت دوچندانی صورت گیرد، تا آنها دچار تخلف و تخطی از وظایف تعریف شده خود نشوند و برای نظام بانکی و مردم نیز گرفتاری درست نکنند.»
