فرارو- کسانی که یارانه بنزینی را دریافت نکرده‌اند می‌توانند اعتراض خود را ثبت کنند. این کار با شماره‌گیری کد دستوری #۶۳۶۹* امکان‌پذیر است. همچنین قرار شده سامانه‌ای توسط وزارت رفاه راه‌اندازی شود تا خانواده‌ها اعتراض خود را در قالب ۲۰۰ کلمه ثبت کنند. این گزارش، اما برای همه است؛ چه آن‌هایی که یارانه دریافت نمی‌کنند، چه آن‌هایی که یارانه به‌حساب‌شان ریخته شده است. همه دوست داریم بدانیم با وجود تمایل دولت برای کم کردن تعداد دریافت‌کنندگان یارانه نقدی، واریز یارانه جدید بنزین چقدر از نظر اقتصادی هزینه دارد. برای شروع بهتر است بدانیم یارانه بنزینی از درآمد‌های صادرات بنزین به کشور‌های همسایه و فروش بنزین با نرخ آزاد، تامین می‌شود. به‌این ترتیب دولت قرار نیست در حق کسی لطف کند و حتی پولی از جیب وسط بگذارد؛ چراکه کل منابع ۳۱ هزار میلیارد تومانی برای پرداخت بسته حمایتی، از افزایش قیمت بنزین به دست می‌آید.
شانس تداوم پرداخت یارانه بنزین چقدر است؟
یکی از نگرانی‌های اصلی ادامه‌دار بودن پرداخت کمک معیشتی است. خیلی‌ها این سوال برایشان پیش آمده که دولت تا کی توانایی پرداخت بسته حمایتی را دارد؟ نکند سال دیگر همین بسته حمایتی را هم قطع کنند؟ اینطور که پیداست منابع در نظر گرفته شده برای پرداخت بسته حمایتی کاملا با درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین مطابقت دارد و نشان می‌دهد قرار نیست دولت یارانه بنزین را از جیب خود پرداخت کند.
بیژن زنگنه، وزیر نفت گفته بر اساس برآورد‌ها سال آینده حدود ۹۴ میلیون لیتر مصرف روزانه بنزین داریم و ۶۷ درصد یا دو سوم بنزینی که عرضه می‌شود با قیمت سهمیه‌بندی خواهد بود. یک سوم دیگر هم پیشبینی می‌شود که در قالب مصرف آزاد فروخته شود. ۶۴ میلیون لیتر بنزین سهمیه‌بندی در روز معادل ۲۳ میلیارد لیتر در سال است و با ۵۰۰ تومانی که به قیمت آن اضافه شده، سال آینده ۱۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان درآمد داریم. از طرف دیگر حدود ۳۰ میلیون لیتر نیز مصرف آزاد است که دو هزار تومان به قیمت آن اضافه شده است و در سال آینده از این محل ۲۰ هزار میلیارد تومان درآمد داریم. با این حساب مجموع درآمد افزایش قیمت بنزین دقیقا ۳۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود.
اگر مبالغ اعلام شده برای بسته حمایتی خانواده‌ها را با هم جمع کنیم، دقیقا به همان رقم ۳۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در سال می‌رسیم که باعث می‌شود به ادامه‌دار بودن پرداخت بسته حمایتی امیدوار باشیم. مبلغ این بسته حمایتی برای خانواده‌های تک‌نفره ۵۵هزار تومان، دو نفره ۱۰۳هزار تومان، سه نفره ۱۳۸هزار تومان، چهار نفره ۱۷۲هزار تومان و پنج نفره و بیشتر ۲۰۵هزار تومان اعلام شده است. در حال حاضر از مجموع ۱۸ میلیون خانوار شناسایی شده، حدود ۲.۷ میلیون خانواده تک نفره در کشور داریم که هزینه پرداخت بسته حمایتی ۵۵ هزار تومانی به آنها حدود ۱۴۸ میلیارد تومان است. تعداد خانواده‌های دو نفره که قرار است یارانه ۱۰۳ هزار تومانی بگیرند حدود سه میلیون خانواده است که هزینه بسته حمایتی آنها ۳۰۹ میلیارد تومان خواهد بود. تعداد خانواده‌های سه نفره ما ۴.۵ میلیون خانواده است که پرداخت بسته حمایتی ۱۳۸ هزار تومانی حدود ۶۲۱ میلیارد تومان هزینه دارد. علاوه بر این حدود پنج میلیون خانواده چهار نفره قرار است یارانه ۱۷۲ هزار تومانی بگیرند که مجموع آن به ۸۶۰ میلیارد تومان می‌رسد. ۲.۶ میلیارد خانواده پنج نفره و بیشتر هم قرار است یارانه ۲۰۵ هزار تومانی بگیرند که مبلغ کل آن می‌شود حدود ۵۳۳ میلیارد تومان.
تعداد کل خانواده‌های مشمول دریافت یارانه بنزینی ۱۸ میلیون خانوار است و جمع مبالغ پرداختی به هر کدام از خانواده‌ها یعنی ارقام ۱۴۸، ۳۰۹، ۶۲۱، ۸۶۰ و ۵۳۳ میلیارد تومان، به حدود دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در ماه می‌رسد. دولت قرار است در سال ۱۲ بار یارانه به این ۱۸ میلیون خانواده پرداخت کند که می‌شود سالانه دست کم ۳۰ هزار میلیارد تومان که تقریبا با برآورد‌های افزایش قیمت بنزین برابر است.
آیا سر دولت کلاه می‌رود؟
احتمالا خبر دارید که دولت اعلام کرده که قرار است درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین را در قالب یارانه نقدی به مردم برگرداند. اگر این فرآیند به خوبی و خوشی انجام شود، سالانه حدود ۳۰ تا ۳۱ هزار میلیارد تومان بین اقشار کم‌درآمد جامعه توزیع می‌شود. از طرف دیگر دولت اعلام کرده از کاهش مصرف سوخت به خاطر سهمیه‌بندی بنزین سود خواهد برد. به‌عبارتی صرفه‌جویی در مصرف بنزین باعث می‌شود دولت بتواند فرآورده‌های نفتی خود را به جای ارزان‌فروشی در داخل کشور، با قیمت بسیار بالاتری به کشور‌های حوزه خلیج فارس صادر کند. گفته می‌شود با صرفه‌جویی در مصرف بنزین سالانه ۱۸ هزار میلیارد تومان درآمد به دولت خواهد رسید. مقایسه این دو رقم یک سوال بزرگ در ذهنمان ایجاد می‌کند که اگر قرار است دولت سالانه ۱۸ هزار میلیارد تومان از صادرات بنزین سود کند، چطور می‌خواهد سالانه ۳۱ هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت کند؟
جواب تا حدودی روشن است. یارانه‌ای که قرار است در قالب بسته معیشتی پرداخت شود، قبلا در قالب یارانه بنزین پرداخت می‌شده و رقمی به هزینه‌های دولت اضافه نشده. به عبارتی می‌توان گفت: ۳۱ هزار میلیارد تومان یارانه جدید، از جیب دولت پرداخت نشده و صرفا قرار است از افزایش قیمت بنزین به دست بیاید. در طرف مقابل دولت یک سود خالص ۱۸ هزار میلیارد تومانی به دست خواهد آورد که از صادرات روزانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون لیتر بنزین ایجاد شده است. سهمیه‌بندی بنزین در نوبت قبلی یعنی سال ۸۶ باعث شد مصرف سوخت در کشور دست کم ۱۰ درصد کاهش پیدا کند. پیشبینی می‌شود با سهمیه بندی بنزین در سال ۹۸ هم دوباره شاهد کاهش مصرف بنزین، این بار بین ۱۰ تا ۱۵ درصد باشیم. با توجه به اینکه روزانه رقمی حدود ۹۵ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شود و با میزان تولیدمان یکسان است، صرفه جویی ۱۰ تا ۱۵ درصدی مصرف سوخت باعث می‌شود بتوانیم روزانه حدود ۹.۵ تا ۱۴.۲ میلیون لیتر بنزین با قیمت پنج تا شش هزار تومان صادر کنیم. با این حساب صرفه‌جویی در مصرف بنزین باعث می‌شود در روز دست کم ۵۰ میلیارد تومان و در سال رقمی حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان بنزین صادر کنیم که همان درآمد دولت از سهمیه‌بندی بنزین خواهد بود.
سهمیه سوخت بهتر است یا دریافت یارانه؟
خودرو همچنان بیشتر از راننده‌اش یارانه بنزین دریافت می‌کند. یک محاسبه ساده نشان می‌دهد سهم هر شخص از یارانه نقدی بنزین حدود ۴۰ تا ۵۵ هزار تومان است. کسانی که مشمول دریافت بسته حمایتی دولت نیستند، همچنان به خاطر خودرویی که دارند یارانه بنزین دریافت می‌کنند. هر خودرو شخصی در ماه ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌بندی دارد که با نصف قیمت بنزین آزاد فروخته می‌شود. به عبارتی می‌توان نتیجه گرفت هر خودرو ماهانه ۶۰ تا هزار و ۵۰۰ تومان، معادل ۹۰ هزار تومان یارانه بنزین می‌گیرد. در حالی که شخص مشمول یارانه نقدی بنزین، نهایتا ۵۵ هزار تومان در ماه یارانه بنزین می‌گیرد. با این حساب می‌توان گفت: همچنان کسانی که ماشین دارند و سهمیه سوخت می‌گیرند، بیشتر از خانواده‌هایی که بدون خودرو هستند و مشمول بسته حمایتی شده‌اند، یارانه بنزین می‌گیرند.
چرا چاره‌ای جز سهمیه‌بندی بنزین نبود؟
دولت قرار نیست از افزایش قیمت بنزین سودی به جیب بزند. پس چرا دوباره سهمیه‌بندی بنزین روی میز دولت قرار گرفت؟ پاسخ آن در افزایش سالانه میزان مصرف بنزین در کشور است. از سال ۹۴ همزمان با تک‌نرخی شدن قیمت بنزین و حذف کارت سوخت، دوباره مصرف سوخت در کشور مثل سال‌های قبل از سهمیه بندی روند افزایشی به خود گرفت. طوری که هر سال ۱۰ درصد به میزان مصرف سوخت کشور اضافه می‌شد. سال ۹۴ میزان مصرف سوخت ۷۱ میلیون لیتر در روز بود که در سال‌های بعد به روزانه ۷۵، ۸۵ و ۹۱.۷ و نهایتا در سال ۹۸ به ۹۷ میلیون لیتر در روز رسید. اگر این روند ادامه پیدا می‌کرد، سال آینده مصرف سوخت کشور تا ۱۰۳ میلیون لیتر در روز بالا می‌رفت که بسیار نزدیک به میزان تولید روزانه بنزین است. با این حساب زنگ خطر به صدا درآمده نشان می‌دهد با ادامه این روند سال آینده مجبور به واردات بنزین آن هم در شرایط تحریم می‌شدیم. حالا با سهمیه بندی بنزین پیشبینی می‌شود میزان مصرف سوخت در سال آینده به جای ۱۰۳ لیتر در روز، حدود ۹۴ لیتر در روز برسد. از طرف دیگر صرفه‌جویی در مصرف بنزین به خاطر سهمیه‌بندی باعث می‌شود روزانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون لیتر به کشور‌های خارجی با قیمتی بین پنج تا شش هزار تومان صادر شود که درآمد ۱۸ تا ۱۹ هزار میلیارد تومان در سال را برای دولت به همراه خواهد داشت.
