سخنان ملکیان درباره آزادی بیان از منظر اخلاق

"استاد مصطفی ملکیان"  درباره قید اخلاقی آزادی بیان و افراط و تفریط در این مقوله در جامعه ما توضیح داد.

استاد ملکیان درباره اخلاق بیان عقیده گفت : " انسان عقیده ای را که دلیلی برایش ندارد، اخلاقا حق ندارد اظهار بکند. و نیز حق ندارد طوری عمل بکند که گویا به این عقیده معتقد است. این کار معنی اش جلوی آزادی بیان را گرفتن نیست. بلکه فقط یک قید اخلاقی به آزادی بیان می‌زند. این می گوید آزادی بیان باید مستدل باشد."

وی در ادامه افزود : " اخلاق اقتضا نمی‌کند که هر کسی آزادی بیان داشته باشد. اخلاق اقتضا می‌کند که کسانی که برای عقایدشان استدلالی دارند، آزاد باشند. هر که هستند و با هر عقیده ای. این آزادی بیان، از لحاظ اخلاقی آزاد است، یعنی آزادی بیان مستدل. هر که پشتوانه دلیلی برای سخن خودش دارد، حق دارد هر سخنی ولو بلغ ما بلغ را اظهار کند. به شرط اینکه آزادی، فقط آزادی بیان عقیده نباشد. بلکه آزادی بیان عقیده مستدل باشد. "

استاد فلسفه با اشاره به افراط و تفریط آزادی بیان در جامعه گفت : " در جامعه ما فراوانند کسانی که هر عقیده ای را می‌کوبند و جلوی اظهار آن را می‌گیرند، با اینکه ممکن است مستدل هم باشد. شما نگویید که دلیلی که آن آقا برای عقیده اش دارد ضعیف است و من می‌توانم آن را رد بکنم. اما او باید بتواند که دلیل خودش را اظهار بکند تا بعد ما بتوانیم ضعیف بودن آن را نشان بدهیم و رد بکنیم. ما نمی‌توانیم به صرف اینکه ما فهمیده ایم مخالفان ما، یا برای سخنانشان دلیلی ندارند و یا اینکه دلیلشان ضعیف و به سادگی قابل رد است، جلوی آزادی بیان عقاید مستدل را بگیریم."

وی در این باره ادامه داد : " از سوی دیگر هم افراطی است که از طرف مقابل وجود دارد. یعنی افراط کسانی که می‌گویند آزادی بیان یعنی اینکه هر کسی حق دارد تا هر سخنی را بگوید. این هم به نظر من به لحاظ اخلاقی صحیح نیست. آیا شما می‌توانید بگویید که هر کالایی برای فروش، آزاد است؟ نه، چون ممکن است ماده سرطان زا یا مسموم کننده باشد یا ماده ای که آثار روانی نامطلوبی بر مصرف کنندگان داشته باشد. من نشنیده ام که کسی بگوید هر جنسی برای عرضه و فروش آزاد است، چه مشتری بخرد و چه نخرد. بنده عرض می‌کنم وقتی هیچ کس چنین حرفی را در مورد کالاهای مصرفی خوراکی و غیر خوراکی نمی‌زند، چطور ممکن است در مورد کالای فکری چنین سخنی گفت. چطور می‌گویید آزادی بیان به هر نحو؟ آزادی بیان هر عقیده ای؟ مگر عقایدی وجود ندارند که از غذاهای مسموم کننده، مسموم کننده ترند؟ "

این استاد برجسته فلسفه درباره استدلال در بیان تاکید کرد : " باید تا آنجا که می‌توانیم و به هر قیمتی که هست، از آزادی بیان مدلل، دفاع بکنیم. ولو اینکه دلیل ضعیف باشد و بلافاصله پس از اظهار، ضعف خودش را هم نشان بدهد. ولی باید اظهار بشود تا بتوانیم بگوییم که ضعیف است یا قوی است. و از آن سو هم ما جلو آزادی بیان هر عقیده ای را نمی‌توانیم یله و رها کنیم. عقاید بی دلیل هم واقعا مضرند. عقیده بی دلیل انسان را واقعا تا حد یک انسان غریزی پایین می‌آورد. کسانی که عقیده بی دلیل اظهار میکنند، مخاطبان خودشان را حیوان فرض می‌کنند. فکر می‌کنند همانطور که حیوان، محکوم غریزه است و به عبارت دیگر محکوم خوشایندهاست، ما انسان ها هم باید همینطور باشیم."