فرارو- ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که هنگام تردد در شهر با کوچه‌هایی مواجه شوید که ابتدای آن‌ها توسط نگهبان، گیت یا زنجیر مسدود شده باشد به طوری که شهروندان اجازه دسترسی به این کوچه‌ها را نداشته باشند مگر اینکه از ساکنان کوچه باشند یا اینکه ورود آنان از طرف ساکنان تایید شده باشد. حال ممکن است این سوال به ذهنتان متبادر گردد که آیا این اقدام قانونی است؟ در ادامه این مطلب با ما همراه باشد تا به این سوال پاسخ دهیم.
همان طور که می‌دانید نقشه کوچه‌ها، شوارع یا بن‌بست‌ها باید بر اساس قانون نحوه خرید ابنیه و اراضی مورد نیاز شهرداری‌ها، و براساس نقشه هادی و تفضیلی شهرها که شهرداری آن را تایید و به تصویب وزارت کشور و استانداری همان استان می‌رساند، ترسیم شده و حدود آن مشخص گردد یعنی محدوده املاک موجود در شهر بر اساس نقشه شهر مشخص می‌شوند. بنابراین اگر کوچه‌ها و راه‌ها بر اساس این قانون ایجاد شده باشند و شهرداری آن را به عنوان اماکن عمومی استفاده کرده باشد، زنجیر کردن آن‌ها غیرقانونی محسوب می‌شود؛ لذا به طور حتم بستن کوچه‌های عمومی منع قانونی دارد و بن بست بودن یا نبودن کوچه هم فرقی در حکم این مسئله ندارد.
در واقع کوچه یک مکان عمومی است و توافق ساکنان نمی‌تواند ناقض مالکیت و نافی حقوق سایر شهروندان باشد؛ بنابراین اگر شما ساکن کوچه‌ای باشید و با همسایگان خود توافق کنید که آنجا را با زنجیر ببندید یا توسط نگهبان مسدود کنید، باید در نظر داشته باشید که استفاده از کوچه فقط حق شما و همسایه‌هایتان نیست و باقی شهروندان هم حق استفاده و حداقل تردد در این کوچه را دارند و برابر قانون، باید به راحتی در کوچه رفت و آمد کنند، و هیچکس حق ندارد این حق را از آن‌ها بگیرد.
لازم به ذکر است که به موجب
ماده ۲۴ قانون مدنی هیچ کس نمی‌تواند معابری که انتهای آن مسدود نیست را ببندد. برخی با استناد به این ماده قانونی می‌گویند که کوچه‌های بنبست مشمول این امر نشده و می‌توان آن‌ها را مسدود کرد که به نظر می‌رسد چنین برداشتی از ماده مذکور صحیح نباشد. همچنین به موجب تبصره ۶ ماده ۹۶ قانون شهرداری اراضی، کوچه‌های عمومی، میدان‌ها و پیاده‌روها، خیابان‌ها و به طور کلی معابر، بستر رودخانه‌ها، نهرها، مجاری فاضلاب شهرها، باغ‌های عمومی، گورستان‌های عمومی و درخت‌های معابر عمومی واقع در محدوده هر شهر که مورد استفاده عموم است ملک عمومی محسوب و در مالکیت شهرداری است.
به این نکته توجه داشته باشید که نیروی انتظامی هم نمی‌تواند دخالتی در بستن کوچه‌ها با زنجیر داشته باشد و برای این کار مجوز صادر کند. همچنین خود شهرداری هم نمی‌تواند این اجازه را بدهد، زیرا شهرداری متولی حقوق عمومی است و نمی‌تواند برای خودش مالکیت اثبات کند و اینکه
تبصره ۶ ماده ۹۶ قانون شهرداری گفته کوچه‌ها در مالکیت شهرداری است منظور این است که شهرداری متولی آن است.
لازم به ذکر است که می‌توان از
ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) اینگونه برداشت نمود که هرکس اقدام به انسداد کوچه‌ها و معابر کند مرتکب اقدامی مجرمانه شده و به مجازات ۱ ماه تا ۱ سال حبس محکوم می‌شود؛ بنابراین اگر کوچه‌ای معبر عام باشد و راه عمومی محسوب گردد متعلق به شهرداری بوده و قابل تملک خصوصی نیست و هرگونه توافق خلاف آن توسط ساکنان آن کوچه نیز بی‌اثر بوده و فاقد وجاهت قانونی است و شهرداری‌ها به عنوان مالک و متولی این معابر عمومی نسبت به محافظت و جلوگیری از سوء‌استفاده‌های احتمالی از آن‌ها تکلیف دارند. در اینجا لازم است به این نکته اشاره کنیم که طبق قانون، فقط کوچه‌های اختصاصی را می‌توان با زنجیر بست و برای آن‌ها باجه نگهبانی گذاشت.
بیشتر بخوانید
منظور از کوچه اختصاصی چیست؟
کوچه اختصاصی به این معنا نیست که ساکنان یک محله، کوچه را برای خودشان اختصاصی کنند، بلکه به این معناست که از ملک متعلق به خودشان کوچه‌ای یا محوطه‌ای درست کنند و تنها در این شرایط می‌توانند کوچه را با زنجیر ببندند و برای آن نگهبان بگذارند. یعنی اهالی یک خیابان، بخشی از دیوار حیاط خود را خراب کرده و آن را به کوچه اضافه می‌کنند و با این عمل، آنان صاحب کوچه بوده و کوچه ملک خصوصی شان محسوب می‌شود.
