رد صلاحیت در انتظار کدام نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری است؟

نشست خبری روز گذشته سخنگوی شورای نگهبان که با اخبار مهمی همراه بود از توصیه به عدم حضور نامزدهای ردصلاحیت‌شده در دوره‌های قبل تا تأکید بر تمایل شورای نگهبان برای گسترش حیطه نظارت بر نمایندگان مجلس و انتخابات شورای شهر، همگی اعلام موضع غیررسمی اما کاملا جدی شورای نگهبان در قبال این موضوعات تلقی شده است.

به گزارش شرق، یکی از مهم‌ترین موضوعات این روزهای رسانه‌ها، انتخابات 1400 و نامزدهای احتمالی احزاب و گروه‌های سیاسی است و در این بین آمدن و نیامدن محمود احمدی‌نژاد بیش از همه مورد بحث بوده است. کمتر کارشناس سیاسی‌ای ممکن است از تمایل این فرد برای بازگشت به قدرت سخن نگوید. بسیاری از کارشناسان سیاسی و رسانه‌ای معتقدند آمدن احمدی‌نژاد غافلگیرشان نخواهد کرد اما یک سد بزرگ در مقابل این فرد وجود دارد و آن احتمال رد صلاحیت مانند دوره قبل است. هرچند طرفداران او دلیل رد صلاحیت دوره قبل را در عدم توجه به توصیه مقام معظم رهبری در رابطه با نامزدی انتخابات می‌دانند و امید به تأیید صلاحیتش دارند اما منتقدان احمدی‌نژاد معتقدند او این دوره نیز با توجه به عملکردش چه در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش و چه در این سال‌ها، باز هم رد صلاحیت خواهد شد. همین گمانه‌زنی‌ها سبب شده نام او در فهرست نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری آینده همچنان وجود داشته و نقدهای مختلف ادامه داشته باشد. اما ظهر دیروز کدخدایی تقریبا تکلیف را روشن کرد، هرچند تأکید داشت سخنان او موضع رسمی شورای نگهبان نیست. سخنگوی شورای نگهبان درخصوص اعلام برخی از اسامی برای ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ گفت: شورای نگهبان هنوز درگیر انتخابات نشده و در این زمینه ورود نکرده و اقدامی نیز نکرده است. از جهات قانونی افراد می‌توانند در هر زمان ثبت‌نام کنند اما می‌توان توصیه کرد افرادی که در گذشته رد صلاحیت شده‌اند، دیگر ثبت‌نام نکنند.

همین جمله برای بسیاری یک معنای واحد داشت و آن پیشنهاد به محمود احمدی‌نژاد بود تا فکر نامزدی در انتخابات را از سر بیرون کند. سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چگونه فردی در یک دوره انتخابات تأیید صلاحیت و در دوره دیگری رد صلاحیت می‌شود، گفت: درباره صلاحیت افراد در شورای نگهبان رأی‌گیری می‌شود؛ یک دوره شاید تشخیص دهند که فردی رجل سیاسی است و در دوره دیگری شاید این تشخیص را ندهند. موارد رد صلاحیت را به خود افراد اعلام کردیم و ای کاش قانون این اجازه را می‌داد نسبت به افرادی که ادعاهایی را مطرح می‌کنند، به صورت شفاف مواردشان را اعلام کنیم.

موضوع بعدی نشست خبری دیروز که به جهت رعایت پروتکل‌های بهداشتی در فضای باز برگزار شد، درباره اظهارنظر آیت‌الله جنتی درباره ضرورت نظارت دائمی شورای نگهبان بر نمایندگان مجلس بود که چندروزی است سروصدای زیادی برپا کرده است. کدخدایی در این رابطه نیز گفت: نظارت یک امر عقلانی است که در قانون اساسی و سیاست‌های رهبری هم آمده است. در گذشته هم قانونی برای تشکیل هیئتی برای نظارت بر عملکرد نمایندگان تشکیل شد و آن هیئت کارایی نداشته و پیشنهاد شده که نظارت دقیق‌تری باشد. در بین چهار سال مکانیسم‌های مختلفی ممکن است به وجود بیاید، هیئت نظارت بر عملکرد نمایندگان می‌تواند مؤثرتر و کارآمدتر باشد و قوانینی که درباره آنها بحث می‌شود جنبه پیشگیرانه‌اش بیشتر باشد.

با توجه به علاقه شورای نگهبان برای گسترش حیطه نظارتی خود و رفتار نمایندگان فعلی مجلس که سعی در حفظ رابطه‌ خوشایندی با شورا دارند، دور نیست زمانی که طرحی در راستای تحقق منویات این شورا در مجلس یازدهم که مدعی استقلال و حریت بی‌مانند است، تصویب شود.

وی همچنین در واکنش به اظهارات «علی مطهری» مبنی بر اینکه نظرات پژوهشکده شورای نگهبان حریت مجلس را گرفته است، گفت: پژوهشکده شورای نگهبان یک پژوهشکده علمی است و استقلال قوای سه‌گانه را مخدوش نکرده و این حرف خنده‌دار است.

یکی دیگر از موضوعاتی که نشان از تمایل نمایندگان مجلس فعلی برای بسط قدرت و نظارت شورای نگهبان دارد، موضوع نظارت بر انتخابات شوراهای شهر است که با انتقادات بسیاری هم مواجه بوده است. سخنگوی شورای نگهبان در این رابطه نیز گفت: دو بحث است؛ یکی انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا و یکی نظارت بر نمایندگان.آنچه آیت‌الله جنتی اشاره کردند نظارت بر نمایندگان بود که من توضیح خواهم داد؛ نسبت به بحث اول دوستانمان در مجلس چنین نظری دارند که با توجه به اینکه مجلس سازوکار نظارت مؤثر در بحث انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا را ندارد، این کار را به شورای نگهبان واگذار کنند. کدخدایی یادآور شد: در مصوبات مشابهی که در سال‌های گذشته برایمان ارسال شده بود، اعضای شورای نگهبان اشکال اصل ۹۹ را گرفتند؛ چون در آنجا به صورت حصری نظارت بر انتخابات بر عهده شورای نگهبان نهاده است، از این جهت این ایراد را در گذشته گرفته‌ایم و باید منتظر طرح مجلس باشیم. اگر مثل طرح‌های گذشته باشد، شورای نگهبان آن را قبول نخواهد کرد. وی تأکید کرد: نظارت بر نمایندگان مجلس که ما مطرح کردیم، بحث شخصی شورای نگهبان نیست، بلکه موضوعی است که قانون اساسی تأکید کرده است.

کدخدایی در رابطه با مهم‌ترین مصوبات مجلس و دولت که در شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفته‌اند، گفت: مصوبه مجلس درباره مالیات بر ارزش‌افزوده، ابهامات و ایراداتی دارد. شورای نگهبان این موارد را ایراد گرفته است و بررسی‌ها تا پایان وقت اداری امروز ادامه دارد و نتیجه نهایی به مجلس محترم اعلام می‌شود. وی درباره اصلاح قانون انتخابات گفت: امیدواریم مجلس همت کند و هرچه زودتر مصوبه را آماده کند تا اعلام نظر کنیم اما علاوه بر قانون انتخابات مباحث دیگری مثل وجود احزاب می‌تواند در توسعه بحث‌های انتخاباتی ما مؤثر باشد اما الزاما بحث احزاب با تصویب قانون حل نمی‌شود و ما نیازمند ارتقای فرهنگ حزبی هستیم؛ البته موضع شخصی من است نه شورای نگهبان. باید همه دستگاه‌ها برای حل مشکلات اراده جدی داشته باشند تا بتوانیم برخی از مباحثی را که در هنگام انتخابات به وجود می‌آید، حل کنیم‌. کدخدایی درباره الکترونیکی‌شدن انتخابات گفت: در این زمینه تحول خاصی اتفاق نیفتاده؛ البته با توجه به شرایط کرونایی رسیدگی‌ها در این روند شدت یافته است تا بتوانیم از طریق الکترونیکی هم اقدام کنیم و دوستان ما در وزارت کشور کارهای خوبی انجام داده‌اند. امیدواریم به نتیجه‌ای برسد و آنچه مهم است سلامت انتخابات و پاسداری از رأی مردم است و چه انتخابات الکترونیکی یا روش سنتی باشد، باید ما نگاهمان به پاسداری از آرای مردم باشد. وی افزود: هر مرحله‌ای که وزارت کشور در این زمینه به نتیجه برسند و سلامت مردم را به خطر نیندازد، ما آماده همکاری هستیم.

کدخدایی افزود: پژوهشکده شورای نگهبان قبلا مطالعاتی درباره نظام پارلمانی داشته؛‌ اگر بحث جدیدی درباره ظرفیت‌های قانون اساسی مطرح شود، آمادگی لازم را جهت نظر مشورتی دارد. کدخدایی همچنین درباره طرح مالیات بر خانه‌های خالی اظهار کرد: مجلس یازدهم همت کرده و در حوزه معیشت قوانینی را به تصویب رسانده است و امیدواریم ادامه پیدا کند. طبیعتا طرح‌ها و لوایح مربوط به معیشت مردم نباید مغایر با شرع و قانون اساسی باشد و شورای نگهبان هم در این صورت آمادگی دارد آنها را سریع‌تر بررسی و تأیید کند.