برای دومین روز پیاپی، شاهد حباب منفی قیمتی در ابزارهای مالی بورس کالا هستیم که نشان می‌دهد انتظارات معامله‌گران از احتمال افت قیمت‌ها و تمایل به فروش حکایت دارد آن‌هم در رقمی کمتر از نرخ‌های مرسوم آنها.
روند افزایشی شاخص‌ها در بازارهای دارایی پس از گذشت چند هفته متوقف شد. تغییر روند بازارها در معاملات سکه و دلار کاملا مشهود بوده است. اسکناس آمریکایی در ۲ روز ابتدای هفته دو کانال افت قیمتی را ثبت کرد و سکه بیش از یک میلیون تومان کاهش یافت. به‌نظر می‌رسد با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا، معامله‌گران ارز و سکه برای نگهداری دارایی‌شان مردد شده‌اند.
به گزارش دنیای اقتصاد، رفتارهای معامله‌گران در بورس کالا هم خبر از احتمال ادامه افت سکه و دلار می‌دهد. ابزارهای مالی بورس کالا مخصوصا صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا به وضوح کاهش نرخ و ایجاد حباب منفی در بازار ارز و سکه را نشان می‌دهند که به معنی عقبگرد محسوس خریداران است. بازار سهام هم که در نیمه اول سال ۹۹ به‌عنوان سیگنال انتظارات تورمی مطرح شده بود، در ۲ روز کاری اول هفته، روند کاهشی را پشت‌سر گذاشته است و روز دوشنبه، شاخص کل بورس تهران به زیر مرز ۵/ ۱ میلیون واحد سقوط کرد؛ مجموع اتفاقات در بازارهای سهام، بورس کالا، ارز و سکه نشان از تغییر جهت انتظارات دارد.
پیشنگری بورس موضوعی است که علاوه بر مزیت، معایبی هم برای معامله‌گران بازار سهام ایجاد کرده است. از انتخابات آمریکا گرفته تا زمزمه‌هایی که درخصوص افزایش احتمالی نرخ بهره به گوش می‌رسد همگی در کنار سیاست‌های بعضا نادرست قانون‌گذار موجب کاهش روز به‌روز شاخص‌های کل سهام در کشور شده‌اند. دیروز شاخص بورس تهران با کاهش حدود52هزار واحدی (معادل 4/ 3 درصد) همراه شد که این مهم سومین عقب‌نشینی بورس به کمتر از مرز 5/ 1 میلیون واحد را سبب شد.
نشان می‌دهد کف جدید شاخص کل که در رقم یک میلیون و 462 هزار واحدی قرار گرفته است، در واقع کمترین سطح از 4 تیرماه به مدت 79 روز کاری تاکنون بوده است. در معاملات روزگذشته بورس تهران 20 نماد به ارزش 190 میلیارد تومان در صف خرید و 274 نماد به ارزش 6731 میلیارد تومان در صف فروش قرار گرفتند. در فرابورس نیز 11 نماد به ارزش 194 میلیارد تومان در صف خرید و 109 نماد به ارزش 1226 میلیارد تومان در صف فروش حضور داشتند. به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه در کوتاه‌مدت با ارائه گزارش‌های 6 ماهه و برآورده شدن انتظارات در خیلی از سهم‌ها بخشی از افت بازار جبران خواهد شد، اما سیاست‌های داخلی از جمله تصمیمات بانک مرکزی در تعیین نرخ سود سپرده بانکی نیز میتواند در جهت‌گیری نقدینگی تاثیر بسزایی داشته باشد.
در دومین روز کاری هفته جاری ارزش معاملات خرد بورس و فرابورس به ترتیب به رقم 2563 و 1082میلیارد تومان رسید. بررسی آماری جریان معاملات از کاهش تحرکات حقیقی‌های بازار سهام حکایت دارد به‌طوری که دیروز 895 میلیارد تومان تغییر مالکیت سهامداران حقیقی به حقوقی رقم خورد. در این میان خالص تغییر مالکیت در فرابورس نیز به میزان 193 میلیارد تومان از سوی حقیقی‌ها به حقوقی‌های بازار دست به دست شد. «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با کارشناسان بازار سرمایه به چرایی ریزش‌های شارپی و راهکار‌های برون‌رفت از این شرایط می‌پردازد که آن را در ادامه می‌خوانید.
بورس بر می‌گردد
ایمان مقدسیان، کارشناس بازار سرمایه: در بازه‌های زمانی که بازار سهام در روند صعودی قرار داشت، برخی از فعالان افزایش قیمت پی‌در‌پی سهام را با واقیعت‌ها سازگار نمی‌دانستند. با این حال روند افزایش شاخص‌های سهامی تداوم پیدا کرد تا جایی که با تغییر شرایط بازار با کاهش قیمتی سنگینی مواجه شد. با فرض ریزش 20 تا 25 درصدی نرخ نیما در آینده خیلی از سهم‌ها اکنون ازP/ E 6 و 7 مرتبه (گروه‌های فلزات و پتروشیمی) برخوردارند.
در صورتی که نگرانی پیرامون انتخابات آمریکا وجود داشته باشد که با پیروزی بایدن نرخ دلار در روندی کاهشی قرار گیرد، باید تاکید کرد که این موضوع به اندازه کافی در بازار سهام پیش‌خور شده است. در این میان هر چند خبری از منابع معتبر و رسمی درخصوص افزایش نرخ بهره به گوش نمی‌رسد، اما این اتفاق در صورت تحقق میتواند بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار دهد.
نرخ بهره بالا همان‌طور که در گذشته تجربه شد باعث افزایش هزینه پول می‌شود، از طرفی هزینه تمام شده پول برای افرادی که قصد دریافت وام بانکی دارند نیز با افزایش چشمگیری همراه خواهد شد. با این حال تکرار اتفاقاتی که از سال 1392 تا 1396 در پی افزایش نرخ بهره افتاد میتواند مشکلات بیشتری را در بازار مالی کشور ایجاد کند. چرا که نرخ بهره بالا علاوه بر ایجاد رکود، مشکلاتی هم سر راه بانک‌ها قرار می‌دهد. فارغ از موارد مذکور بازار سهام در ماه‌های گذشته اصلاح جدی قیمتی را تجربه کرد در حالی که بازارهای موازی اعم از (دلار، طلا، مسکن و خودرو) طی دو ماه گذشته با افزایش قیمت همراه بودند. در صورتی که نرخ دلار برای آینده اصلاحاتی را پیش‌رو داشته باشد یا نرخ بهره با افزایش مواجه شود بازار سهام به‌عنوان بازاری که اصلاح قیمتی خود را انجام داده است، نگرانی در این خصوص نخواهد داشت.
شاخص بورس با دلار 21 هزار تومانی در سقف 2 میلیون و 100 هزار واحدی قرار داشت اکنون با سقف یک میلیون و 400 هزار واحدی مشاهده می‌شود که یک سوم مسیر صعودی خود را به عقب بازگشته است. نرخ دلار نیز در این مدت 50 درصد با افزایش همراه شد که اصلاح بورس به وضوح خود را در چنین شرایطی نمایان می‌کند. اکنون قیمت سهام شرکت‌ها در ارقام پایین و P/ E شرکت‌ها به شدت اصلاح شده‌اند. در صورت افت بیشتر نماگرهای بورسی می‌توان به بیش‌واکنشی بورس اذعان کرد. با انتخاب هر کدام از کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا بورس به روند صعودی بازمی‌گردد، چرا که پیش از انتخابات فرآیند اصلاح در جریان معاملاتی بازار سرمایه صورت گرفته است. دربازه زمانی بلندمدت (آذر و دی) بودجه سال 1400 ارائه خواهد شد، اینکه برای دلار چه نرخی در نظر گرفته می‌شود نیز از نکات مهم برای بازار سهام خواهد بود. از طرفی چگونگی جبران کسری بودجه تا پایان سال نیز دیگر موضوع قابل اهمیت در فضای اقتصادی کشور است. موضوع سهام عدالت که احتمالا 30 درصد دیگر آن در بهمن ماه آزادسازی می‌شود نیز دیگر موضوع اثرگذار در جریان معاملاتی بازار سهام است.
بورس و اقتصاد ملی
علیرضا تاجبر، تحلیلگر بازارسرمایه: مشکل اصلی بازار سرمایه بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران است. طی یک ماه گذشته در مقاطعی شاهد بازگشت اعتماد در حد جزئی بودیم اما اقداماتی سهوی یا عمدی در حال انجام است که به اعتماد سهامداران خدشه وارد می‌کند. به اعتقاد بنده تا زمانی که اعتماد بازنگردد، هیچ‌گونه حمایت مالی و زبانی جواب نخواهد داد حتی اگر عالی‌ترین مقامات دولتی هم با چند صد میلیارد تومان نقدینگی از بازار حمایت کنند. بازیگران بازار سهام کشور طی 6 ماه اخیر از سهامدار حقوقی به حقیقی تغییر پیدا کرد و در واقع اعتماد حقیقی‌هایی که از بازار سلب شد تا زمانی که بازنگردد، شاخص‌های سهامی به روند صعودی معقول و متداومی بر نمی‌گردند.
اخبار‌های ضد و نقیضی که به گوش می‌رسد، تصمیمات شبانه درخصوص سازوکار بازار و محدود کردن معامله‌گران در معاملات روزانه، رفتار دولتی وزارت صمت برای شرکت‌هایی که خصوصی شده‌اند به گونه‌ای که در نرخ فرآورده‌های آنها قیمت‌گذاری دستوری صورت می‌گیرد. در برخی از صنایع افزایش نرخ به راحتی و در صنایع دیگری که بورسی شده و به‌طور خصوصی مورد محاسبه قرار می‌گیرند با صورت‌جلسه‌ای پنج نفره روی نرخ‌ها دخالت مستقیم می‌کنند. این رفتار با ذات بورس مغایرت شدیدی دارد.
افزایش نرخ بهره دیگر موضوعی است که تاثیر ملموسی در بازار سهام خواهد داشت. با افزایش نرخ سود سپرده بانکی یقینا بازار سهام جذابیت گذشته را برای قشر سرمایه‌گذار ندارد. در این شرایط افراد با در نظر گرفتن ریسک، غالبا ترجیح می‌دهند وارد جریان معاملاتی سهام نشوند. بنابراین در چنین شرایطی سرمایه‌گذاران حتی با وجود اینکه تورم بالاتر از نرخ بهره قرار دارد بدون ریسک، نقدینگی خود را به‌صورت سپرده در بانک‌ها نگهداری خواهند کرد. سهام عدالت هم در جای خود می‌توانست یکی از بهترین فرصت‌ها برای بازار سرمایه کشور در نظر گرفته شود، منتها این فرصت به تهدیدی برای بازار سرمایه تبدیل شد.
بلوک‌های مدیریتی بسیار جذابی در سهام عدالت وجود دارد. در صورتی که با تدبیر، سهام عدالت در بازار سهام مورد عرضه قرار می‌گرفت سهم‌های خرد سرمایه‌گذاران تجمیع و در قالب یک بلوک مدیریتی با قیمتی بیش از قیمت تابلو به‌عنوان کرسی مدیریتی آگهی می‌شد، با این اتفاق افرادی که سهامدار سهام عدالت بودند حاصل سال‌ها سهامداری خود را دریافت می‌کردند و در نقطه مقابل سهام را شخصی خریداری می‌کرد که مدیریت شرکت را به نحو شایسته‌تری انجام دهد.
متاسفانه با خرد کردن این سهم‌ها در بازار با استراتژی خرید در بازار دوم و فروش طی روزهای بعد در بازار اول، سهام عدالت به یک تهدید مبدل شد. این در حالی است که با کمی تدبیر سهام عدالت می‌توانست به یک فرصت در جریان معاملاتی بورس تبدیل شود. اکنون در شرایط حساسی قرار داریم. از یک سو انتخابات آمریکا را پیش رو خواهیم داشت و از سویی دیگر امکان تورم انفجاری نیز وجود دارد، به هر حال پول خارج شده از بازار سهام به سمت هر بازاری تغییر مسیر دهد یقینا تورم جدی ایجاد خواهد کرد. در حال حاضر باید با تدبیر بیشتری به بازار سرمایه نگاه کرد اما متاسفانه نه تنها تدبیر و همبستگی مشاهده نمی‌شود بلکه فقط حرف‌های ضد و نقیض به گوش می‌رسد. در این بین رفتار و گفتار متولیان بازار با یکدیگر همخوانی ندارند و تصمیمات بدی برای بازار سرمایه گرفته می‌شود.
به هر حال مهم‌تر از میزان افت، حجم معاملات در بازار سهام است. دیروز حجم معاملات کمتر از 4هزار میلیارد تومان بود که این رقم در جای خود سیگنال بسیار بدی را به معامله‌گران ارسال کرد زمانی که حجم معاملات با کاهش همراه می‌شود به این معنی است که نقدشوندگی بازار تحت‌تاثیر قرار دارد و در این شرایط احتمال ریزش بیشتر نیز وجود خواهد داشت. از طرفی شیطنت‌هایی هم در پیش‌گشایش بازار مشاهده می‌شود به‌طوری که در ابتدای شروع معاملات صف‌هایی در سمت عرضه با حجم‌هایی سنگین ایجاد می‌شود که مدتی بعد سریعا این سفارشات حذف می‌شوند. این رفتار مشخصا تعمدی است. ناظر بازار بهتر و دقیق‌تر از هر شخصی چنین شرایطی را مشاهده می‌کند. به اعتقاد بنده ناظر باید بدون تعارف با این گونه بازارسازی‌ها برخورد جدی داشته باشد. تا زمانی که ارزش روزانه معاملات بازار به رقمی بیش از 20 هزار میلیارد تومان بازنگردد و به نوعی در این حجم از معاملات تثبیت نشود، شاخص‌های سهامی روندی معقول به خود نخواهند گرفت و فقط در همین روند فرسایشی تداوم پیدا می‌کنند. در این بین سهامدار عمده‌ای که قصد حمایت دارد فقط به میزان حجم مبنا اقدام به فعالیت می‌کند و مردم نیز شاهد آب شدن سرمایه خود خواهند بود. فارغ از موارد مذکور اگر به (اقتصاد ملی) فکر می‌کنیم، تنها راه‌حل آن ورود نقدینگی به بازار سهام است. نقطه عطفی در اواسط آبان ماه پیش‌روی بازار سهام تحت عنوان انتخابات آمریکا وجود دارد که تاثیر عملی و پررنگ اقتصادی در بازار نخواهد داشت اما تاثیر روانی دارد.
در صورتی که عزمی برای برون‌رفت از معضلی که گریبانگیر اقتصادی ملی است وجود دارد باید از اکنون تدابیر ویژه‌ای برای بعد از انتخابات آمریکا اندیشیده شود. سرمایه‌گذاری در بورس تنها گزینه‌ای است که منفعت مردم و اقتصاد ملی را در پی خواهد داشت.
ورق در بازار ارز موقتا به سود کاهشی‌ها برگشته است. روز دوشنبه دومین افت متوالی دلار به ثبت رسید. در سومین روز هفته، دلار معاملات خود را نزدیک به مرز 32 هزار تومانی آغاز کرد، ولی طی زمانی کوتاه در مسیر نزولی قرار گرفت، به‌طوری که ساعت2 بعدازظهر روی عدد 31 هزار و 200 تومان قرار گرفت و ساعت 3 بعدازظهر در محدوده 30 هزار و 800 تومانی معامله شد. در واقع در کمتر از 4 ساعت، دلار حدود هزار تومان از ارزش خود را از دست داد. با این حال، معامله‌گران از اواخر روز تا حدی خریدار شدند و توانستند قیمت را تا محدوده 31 هزار و 300 تومان بالا بیاورند. این قیمت 600 تومان پایین‌تر از روز یکشنبه بود و نشان از سرعت در کاهش دلار داشت. روز یکشنبه این ارز 200 تومان افت قیمت را به ثبت رسانده بود. رفت و برگشت قیمت دلار در روز دوشنبه به اندازه‌ای زیاد بود که بسیاری از معامله‌گران را نسبت به روند قیمتی گیج کرده بود و حتی برخی از آنها به‌صورت موقت ترجیح دادند که خرید و فروشی را صورت ندهند. به گفته فعالان، با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا به نظر می‌رسد تردید برخی از معامله‌گران برای نگهداری دلار بیشتر شده است. در کنار این، افراد زیادی که در گذشته اقدام به خرید دلار کرده بودند، در هفته جاری تمایل پیدا کرده‌اند که بخشی از خریدهای قبلی خود را به فروش برسانند و همین مساله سمت عرضه ارز را در بازار تقویت کرده است. پایین رفتن نرخ حواله درهم دیگر عاملی بوده که افزایشی‌های بازار را تا حدی از معاملات عقب رانده است. به‌دلیل افت قیمت دلار، سکه امامی هم راه نزولی را در روز دوشنبه در پیش گرفت. سکه دیروز 400 هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و با پایین رفتن از کانال 16 میلیون تومانی روی عدد 15 میلیون و 700 هزار تومان قرار گرفت. افت بهای سکه در شرایطی صورت گرفت که بهای اونس طلا در بازارهای جهانی تا ساعت 4 بعدازظهر دیروز تقویت شده بود. همین مساله نشان می‌داد که برای بازیگران سکه روند قیمتی دلار اهمیت بیشتری نسبت به اونس طلا دارد. در ساعات انتهایی روز، سکه تا 15میلیون و 300هزار تومان افت کرد و دلار تا 30هزار و 600تومان افتاد.
ریسک فعالیت در بازار ارز
برخی از معامله‌گران عنوان می‌کنند انتخابات آمریکا طی دو هفته آتی برگزار می‌شود و در شرایط کنونی ریسک بالایی دارد که مانند گذشته با سرعت زیادی اقدام به خرید دلار کرد. اگر این موضوع صحت داشته باشد، سرعت رشد قیمت دلار حداقل طی 2 هفته آتی باید کمی کاهش پیدا کند، خصوصا اینکه بازار در هفته‌های اخیر با رشد شدید، از نرخ‌های تعادلی خود تا حد زیادی فاصله گرفته است. در این میان برخی از معامله‌گران عنوان می‌کنند احتمال پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا وجود دارد و این مساله میتواند روند قیمت‌ها را در بازار آزاد دلار تغییر دهد. البته احتمال ماندن ترامپ در کاخ سفید هم وجود دارد ولی افزایشی‌های بازار قبل‌تر با چنین انتظاری نوسان‌گیری‌های خود را انجام داده‌اند.
در واقع بخش زیادی از رشد قیمت دلار در هفته‌های اخیر ناشی از پیش‌خور شدن ریسک ماندن ترامپ در کاخ سفید بوده است. البته ورود سرمایه از بازارهای موازی هم در رشد قیمت دلار اثرگذار بوده است و البته بالا رفتن تنش‌های سیاسی به‌دلیل تشدید تحریم‌ها. در چنین شرایطی، به‌نظر می‌رسد آنچه بعد از انتخابات آمریکا روند بازار را تعیین می‌کند، بیشتر سیاست‌های اقتصادی داخلی است. هر چقدر سیاست‌هایی به کار گرفته شوند که نقدینگی را افزایش داده و انتظارات تورمی را بالا ببرند، اقتصاد کشور بیشتر رو به سوی نوسان می‌رود و نرخ ارز و سکه هم از آن مستثنی نخواهد بود. با این حال، انضباط پولی میتواند حتی اثرات پیروزی ترامپ را محدود کند. به‌طور خلاصه بازار تا دو هفته آینده تحت‌تاثیر انتخابات آمریکا خواهد بود و پس از آن، روندها وابسته به سیاست‌های اقتصادی داخلی قرار خواهند گرفت.
برای دومین روز پیاپی، شاهد حباب منفی قیمتی در ابزارهای مالی بورس کالا هستیم که نشان می‌دهد انتظارات معامله‌گران از احتمال افت قیمت‌ها و تمایل به فروش حکایت دارد آن‌هم در رقمی کمتر از نرخ‌های مرسوم آنها.
در بازار مالی بورس کالای ایران برای معاملات گواهی سپرده کالایی سکه طلا شاهد هستیم که قیمت‌هایی کمتر از بازار آزاد در حال معامله است آن‌هم کالایی که قیمت گواهی آن بالاتر از نرخ‌های معمول در بازار آزاد است. این مطلب نشان‌دهنده تخلیه حباب قیمتی و عقبگرد خریداران است. این در حالی است که صندوق‌های سپرده کالایی (پشتوانه) سکه طلا هم با قیمت‌هایی پایین‌تر از نرخ‌های ابطال در حال معامله است یعنی از قیمت واقعی، بنیادی و ذاتی آن هم کمتر معامله می‌شود. این مطلب به معنی ذهنیت به شدت منفی معامله‌گران از دورنمای بازار سکه است. به‌صورت دقیق‌تر ذهنیت کاهشی برای بهای دلار را به وضوح می‌توان در رفتار معامله‌گران مشاهده کرد که به معنی انتظار برای افت قیمت‌ها است. آن هم در شرایطی که این روند در دومین روز پیاپی در حال خودنمایی است که البته به موازات آن قیمت دلار آزاد هم وارد فاز کاهشی شده است. به‌عبارت دقیق‌تر توالی سیگنال سکه بورسی (یک‌روزه) درکنار کاهش شدیدتر قیمت‌ها در بازار صندوق‌های کالایی طلا آن هم در وضعیتی که شتاب افت قیمت دلار جدی شده است را می‌توان سه‌گانه افت بهای ارز به شمار آورد. اگرچه ضلع چهارم این چندضلعی به افت متناظر بهای قراردادهای آتی محصولات کشاورزی منتهی شده است، بنابراین در کنار افت بهای دلار سه ابزار مالی در بورس کالا نیز به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم جهت‌گیری روانی معامله‌گران را بر استمرار افت نرخ گواهی می‌دهند.
معامله‌گران با ذهنیت‌های متناقض
انتظارات تورمی در آینه ابزارهای مالی بورس کالا نظیر صندوق‌های طلا و گواهی سپرده سکه طلا به گونه‌ای منفی شده است که حاکی از شکل‌گیری حباب منفی در اختلاف قیمت‌های معاملاتی این ابزارها با واقعیت‌های روز است. البته نمی‌توان به‌طور قطعی از کاهش یا افزایش قیمت‌ها در آینده صحبت کرد، چرا که در لحظه تنظیم این گزارش ذهنیت‌های متناقضی بر این بازارها حاکم شده است. همان‌طور که بسیاری از افراد در جایگاه فروشنده در این بازارها ظاهر شدند برخی دیگر به دنبال خرید هستند آن هم در شرایطی که حجم معاملات همواره بالا در نظر گرفته می‌شود. از این رو دورنمای متناقضی از این بازارها به چشم می‌خورد که پیش‌بینی قیمتی بر مبنای انتظارات تورمی با چاشنی حباب منفی را پیچیده‌تر کرده است.
عقب افتادن 5/ 7 درصدی گواهی سپرده از سکه در بازار آزاد
قیمت‌ها در بازار انواع گواهی سپرده سکه یک‌روزه در بورس کالا نسبت به بهای سکه معاملاتی موجود در بازار آزاد، کاهش جدی را نشان می‌دهد. به‌طوری که اختلاف قیمت در نمادهای فعال گواهی سپرده سکه یک‌روزه با سکه بازار آزاد در بازه قیمتی منفی 8 تا منفی 7 درصد نوسان می‌کنند. این درحالی است که به‌خاطر ویژگی‌های فنی که گواهی سپرده سکه یک روزه در ذات خود دارد، بهای گواهی سپرده سکه طلا، به‌طور پیش‌فرض نزدیک به ۲ درصد بیشتر از قیمت سکه در بازار آزاد درنظر گرفته می‌شود. عموما به دلیل سخت‌گیری‌های مربوط به ورود سکه به خزانه بانک‌ها، سهولت نگهداری گواهی سپرده سکه نسبت به سکه طلا (به‌صورت مرسوم) و نوسان قیمتی آن، اختلاف قیمتی اندکی در محاسبات لحاظ می‌شود. اما عقبگرد منفی قیمت اوراق گواهی سپرده سکه طلای یک‌روزه از قیمت سکه در بازار آزاد به اندازه‌ای است که علاوه بر بی‌توجهی به اختلاف قیمت 2 درصدی در این بازار، حباب منفی نیز نمایان شده است و به وضوح نشان‌دهنده آن است که ذهنیت معامله‌گران بازار کاهشی است. دو محرک قدرتمندی که بر ذهنیت اهالی بازار اثرگذار است بهای دلار آزاد و اونس جهانی طلا در نظر گرفته می‌شود که با توجه به شکل‌گیری حباب منفی قیمتی این انتظار وجود دارد که از سوی اهالی بازار نسبت به هر دو این محرک‌ها یا یکی از آنها ذهنیت منفی شکل گرفته باشد.
به‌رغم پیچیدگی شرایط اقتصادی جهان و به دنبال انتخابات آمریکا درکنار شروع موج بعدی بیماری کرونا، اونس جهانی طلا گرچه روز گذشته و در لحظه تنظیم این گزارش وارد کانال یک هزار و 900 دلاری شده و افزایشی بود اما کلیت نوسان‌های آن محدود بوده است و نمی‌توان اثرگذاری آن را بر بازار گواهی سپرده چندان معنی‌دار تلقی کرد. براین اساس در این بازار نیز همچون بازار سایر کالاها، متهم اصلی تکانه‌های افزایشی و مستمر بهای ارز آزاد است که شاید این حباب منفی ثمره بدبینی به نرخ‌های بالاتر برای آن باشد. در نهایت سیگنال‌های دوگانه منفی بر این بازار حاکم شده است که انتظارات منفی در کنار نادیده گرفتن اختلاف قیمت 2 درصدی گواهی سپرده سکه بورسی و سکه بازار آزاد این دو سیگنال منفی هستند. از این رو ذهنیت معامله‌گران این بازارها به وضوح نشان‌دهنده این است که قیمت‌های فعلی بالا بوده و به‌طور نسبی تمایل دارند از این بازار خارج شوند. البته این موضوع را باید در نظر داشته باشیم که در هفته‌ها و ماه‌های گذشته این نرخ‌ها همواره بالا بوده که سبب می‌شود معامله‌گران و به ویژه فروشنده‌های بازار از لحاظ نرخ غالبا در سود قرار داشته باشند. بنابراین نگرانی از بابت خروج از بازار نخواهند داشت. از طرف دیگر می‌توان به حجم معاملات در بازار گواهی سپرده سکه طلا اشاره کرد که روز گذشته نسبتا بالا بوده و نشان‌دهنده آن است که این بازار همواره متقاضی خرید دارد.
ظهور حباب منفی دوگانه
صندوق‌های طلا نیز وضعیت مشابهی را نشان می‌دهند. به‌طوری که قیمت پایانی هر واحد معاملاتی صندوق پایین‌تر از NAV ابطال آن قرار دارد. درحالی که در ماه‌های اخیر هر واحد صندوق بسیار بالاتر از NAV ابطال آن مورد دادوستد قرار می‌گرفت که آتش انتظارات تورمی را منعکس می‌کرد. همان‌طور که در مجموعه گزارش‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» دلایل این اختلاف معنی‌دار بررسی شد، انتظارات تورمی ناشی از رشد بهای آزاد ارز درکنار ریزش بازار سهام یکی از مهم‌ترین و قدرتمندترین عواملی بود که ورود سرمایه‌های متقاضیان به این بازار را توجیه می‌کرد. اما اکنون تغییر فاز در این بازار کاملا مشاهده می‌شود و انتظارات تورمی با احتساب درصد خطای بهای گواهی سپرده سکه طلا با نرخ بازار آزاد سکه، در بازه منفی 18 تا نزدیک به منفی 11 درصد نوسان می‌کند. این امر به این معناست که حتی بهای هر واحد معاملاتی صندوق از قیمت NAV ابطال آن فاصله گرفته و کاهشی شده است. البته این موضوع را باید درنظر گرفت که بهای NAV ابطال صندوق‌های طلا به دلیل آنکه دارایی پایه آن گواهی سپرده سکه طلا است و بر مبنای آن محاسبه می‌شود، از این طریق این حباب منفی قیمتی در بازار صندوق‌های طلا نیز منعکس می‌شود. به‌طوری که می‌توان گفت حباب منفی قیمتی دوگانه بر این بازارها حاکم شده است و نشانه‌های آن هم در صندوق‌های طلا دیده می‌شود و هم در دادوستدهای گواهی سپرده سکه طلا وجود دارد. همچنین خروج از بازار برخی از معامله‌گران به وضوح نمایان شده است. اما اینکه هنوز متقاضیان خرید در این بازار وجود دارد نشان‌دهنده آن است که همواره برخی‌ها به این قیمت‌ها امیدوار بوده و مایل هستند سرمایه خود را به این بازارها وارد کنند. گواه این ادعا نیز حجم بالای دادوستد واحدهای صندوق‌های طلا و اوراق گواهی سپرده سکه طلا است.
آتی در دامنه نزولی قیمت‌ها
بررسی قراردادهای آتی قابل معامله در بورس کالای ایران در چند روز گذشته حاکی از افت نرخ‌های این بازار است. روز گذشته نیز روند کاهشی قیمت‌ها برای انواع محصولات کشاورزی که در این بازار دادوستد می‌شوند دیده شد و بازار آتی بورس کالا چهره کاهشی به خود گرفت. تنها سررسید آذر و بهمن‌ماه برای محصول پسته بورس کالا با اندکی رشد قیمت همراه شد. این امر به وضوح جهت‌گیری معامله‌گران را به سمت قیمت‌های کاهشی نشان می‌دهد که در کنار حباب قیمت منفی که در بازار سایر ابزارهای مالی به چشم می‌خورد، قرار گرفته است.
