مذاکرات هسته‌ای وین پیچیده شد

فرارو- "واشنگتن پست" در گزارشی ضمن پرداختن به روند "مذاکرات هسته‌ای وین" میان ایران و طرف‌های بین المللی "برجام"، به طور خاص به این مساله اشاره کرده که تشدید جنگ لفظی میان ایران و آمریکا با محوریت این مساله که مذاکرات مرتبط با احیای برجام، به مدت نامحدود نمی‌تواند ادامه پیدا کند، می‌تواند روند مذاکرات را پیچیده تر کند و حتی تنش ها بیشتری را هم در پی داشته باشد.

واشنگتن پست در این رابطه می‌نویسد: «رئیس مجلس شورای اسلامی ایران به تازگی در موضع گیری گفته است تهران هرگز تصاویر و فیلم‌های سایت‌های هسته‌ای خود را در اختیار آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار نخواهد داد. این موضع گیری "محمد باقر قالیباف"، به نوعی در راستای تشدید درگیری‌های لفظی میان مسوولان ایرانی و آمریکایی، در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای وین رخ داده است. مذاکراتی که با هدف احیای توافق هسته‌ای برجام در شهر وین پایتخت اتریش انجام می‌شوند.

موضع گیری محمد باقر قالیباف، تنها مدت زمان کمی پس از انقضای توافق موفق میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام شده که در چهارچوب آن نهادِ مذکور به طور موقت اجازه بازرسی و نظارت بر تاسیسات اتمی ایران را دارد. این توافق در ماه فوریه سال جاری میلادی منعقد شده و در ماه می، برای یک ماه دیگر تمدید شده است.

به گزارش فرارو، قالیباف درجریان یک جلسه پارلمان ایران در روز یکشنبه گذشته گفته است: "هیچ توافق جدیدی با آژانس بین المللی انرژی اتمی منعقد نشده است. در این راستا، هیچ اطلاعاتی به آژانس بین المللی انرژی اتمی داده نخواهد شد و بازرسی‌های این نهاد نیز از سایت‌های هسته‌ای ایران، دیگر ممکن نیست".

بدون تردید این مساله، بر شدت فشار‌ها بر روند مذاکرات هسته‌ای وین خواهد افزود. ایران بر این اساس، ضرب‌الاجل سه ماهه را در توافق خود با آژانس قید کرده تا طرف‌های بین المللی مجبور شوند با دیدگاه واقع‌بینانه، بر سر میز مذاکره حاضر شوند و توافقی کامل و درست را با تهران امضا کنند. "دونالد ترامپ" رئیس جمهور سابق آمریکا سه سال قبل، به طور یکجانبه آمریکا را از توافق برجام بیرون کشید و در نقطه مقابل ایران نیز یکسری اقدامات جبرانی را در پیش گرفت که بر اساس آن‌ها غلظت اورانیوم غنی شده ایران به نحو قابل توجهی افزایش یافت (ایران اکنون اورانیوم را با غلظتی بیش از ۶۰ درصد غنی سازی می‌کند) و به طور خاص این کشور، سانتریفیوژ‌های پیشرفته‌ای را نیز طراحی و عملیاتی کرده است.

تاکنون شش دور مذاکره در وین در مورد توافق هسته‌ای برجام انجام شده و هنوز توافقی جهت احیای برجام به دست نیامده است. ایران در جریان مذاکرات وین، خواستار لغو صد‌ها تحریمی است که به نحوگسترده‌ای، اقتصاد آن را با چالش رو به رو کرده اند.

در نقطه مقابل، آمریکا می‌خواهد تا ایران بار دیگر کاملا خود را در چهارچوب تعهدات برجامی قرار دهد و درعین حال، زمینه را برای انجام مذاکرات گسترده‌تر با ایران در حوزه‌های نظیر نفوذ منطقه‌ای ایران و همچنین موشک‌های بالستیک این کشور، فراهم سازد.

در کنار همه این ها، پیروزی "ابراهیم رئیسی" در چهارچوب انتخابات ریاست جمهوری اخیر ایران نیز، تا حد زیادی بر شدت فشار‌ها در چهارچوب مذاکرات وین افزوده است. رئیسی از آن دسته از سیاستمداران ایرانی است که دیدگاه چندان مثبتی به غرب ندارند و با بی اعتمادی به آن (غرب و مخصوصا آمریکا) می‌نگرند. قرار است ابراهیم رئیسی در ماه آگوست سال جاری میلادی، قدرت را در ایران به دست گیرد.

در روز‌های اخیر، هم مقام‌های ایران و هم آمریکایی، تاکید داشته اند که مذاکرات هسته‌ای وین، به صورت نامحدود نمی‌تواند ادامه پیدا کند. آن‌ها به طور خاص گفته اند: "تاکنون به اندازه کافی مذاکره انجام داده ایم". در این رابطه، "عباس عراقچی" مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در چهارچوب مذاکرات وین، در جریان جلسه کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس ایران گفته است: "زمان آن رسیده تا کشور‌ها تصمیمات سختی را اتخاذ کنند".

"آنتونی بلینکن" وزیر خارجه آمریکا نیز تاکید کرده که اقدام اخیر ایران در عدم موافقت با تمدید توافق نظارتی با آژانس بین المللی انرژی اتمی، شدیدا مایه نگرانی است و آمریکا در این زمینه دغدغه‌های فراوانی دارد. "کاظم‌غریب آبادی" نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته است: "ضبط اطلاعات هسته‌ای ایران نباید به عنوان یک الزام در نظر گرفته شود و اساسا آژانس هم در این زمینه محق به طرح درخواست‌های گوناگون نیست".

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در جریان یک کنفرانس خبری در پاریس گفته است که "بن بست ایجاد شده در توافق موقت ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی، باید هر چه زودتر حل شود". وی بار دیگر و باز هم، افزایش غلظت غنی سازی ایران را مایه نگرانی واشنگتن دانسته است. او به طور خاص گفته است که اگر ایران بخواهد همچنان بر غلظت غنی سازی خود بیفزاید و سانتریفیوژ‌های پیشرفته تری را نیز توسعه دهد، خیلی سخت خواهد بود که بتوان بار دیگر به اصول و استاندارد‌های مورد توافق در چهارچوب توافقِ اصلی و اولیه برجام، بازگشت.

بلینکن تاکید می‌کند که هدف اصلی توافق اولیه برجام، افزایش زمان "گریز هسته ای" ایران بوده است. زمان‌گریز اشاره به آن زمانی دارد که طرف‌های غربی مدعی هستند ایران به آن نیاز دارد تا به سلاح‌های اتمی دست یابد. آمریکایی‌ها معتقدند که زمان گریز هسته‌ای در چهارچوب توافق برجام برای ایران، یک سال بود. اما اکنون این زمان به دو الی سه ماه کاهش یافته است. این در حالی است که ایران تاکنون بار‌ها و بار‌ها تاکید کرده که توانمندی‌های هسته‌ای اش صرفا اهداف صلح آمیز را دنبال می‌کنند.

"لودریان" وزیر خارجه فرانسه نیز در مورد مذاکرات وین تاکید دارد که اکنون مذاکرات هسته‌ای وین، وارد سخت‌ترین مرحله و زمان خود شده است. امری که نیازمند اتخاذ تصمیمات شجاعانه، محکم و قاطع است. تصمیماتی که به زعم لودریان، باید از سوی مقام‌های ایرانی اتخاذ شوند.

در چهارچوب مذاکرات هسته‌ای وین، کشور‌هایی نظیر فرانسه، آلمان، و بریتانیا، به نوعی کنش ورزی می‌کنند که انگار در حال نوعی بازی در میان ایران و آمریکا هستند. البته که این مساله تا حد زیادی ریشه در عدم مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا دارد.

با این همه، دولت بایدن و مقام‌های آن، از هفته گذشته، لحن تهاجمی تری را در مورد مذاکرات وین اتخاذ کرده‌اند و تاکید داشته اند که مذکرات را نمی‌توان برای مدت نامحدود ادامه داد. مقام‌های ایرانی نیز موضع گیری‌های مشابهی را انجام داده اند. در این رابطه، یکی از مقام‌های آمریکایی که به شرط ناشناس ماندن سخن گفته تاکید داشته که "ما هنوز اختلافات جدی داریم... باید صبر کنیم و ببینیم که در ادامه چه خواهد شد. با این همه، باید اذعان کنیم که هنوز اختلافات پابرجا هستند. اگر این اختلافات در آینده قابل پیش بینی حل نشوند، باید تصمیمات جدیدی در مورد آینده اتخاذ شود".

این مقام آمریکایی همچنین گفته است که ما می‌دانیم ایران در حال پیشروی در عرصه توانمندی‌های هسته‌ای خود است و درست به همین دلیل معتقدیم که اساسا خروج دولت سابق آمریکا از برجام، یک اشتباهِ تمام عیار بوده است. ما امید داریم تا بار دیگر برجام احیا شود و تا جای ممکن اصول مندرج در آن، بار دیگر عملیاتی شوند.

با این همه، نکته بارز در این میان این است که هر چه سطحِ سخت گیری‌ها در چهارچوب مذاکرات هسته‌ای وین، مخصوصا از طرف ایران و آمریکا تشدید شوند، روند احیای برجام، بیش از پیش پیچیده خواهد شد و در نهایت باید انتظار تشدید تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را داشت».