سریال خاتون؛ درگذشت راوی داستان خاتون

فرارو- تینا پاکروان کارگردان سریال "خاتون" اعلام کرده  که راوی داستان‌های سریال در رشت سال ۱۳۲۰ مادربزرگش بود که به تازگی از دنیا رفته است. تینا پاکروان می‌گوید که برخی از قصه‌های این سریال در واقعیت نیز رخ داده که مادربزرگش بر اساس مشاهدات عینی خود آن‌ها را روایت کرده است. او در کنار انتشار ویدیویی از مادربزرگش در اینستاگرام نوشت: «راوی قصه‌های خاتون به تاریخ پیوست. مامان فخری مهربونم با تمام قصه‌های نگفته و سنگینی بار تاریخ پرفرازونشیب این سرزمین، رفت. خوشبختم که توانستم کمی از خاطراتش را به تصویر بکشم.»

 

خاتون اولین سریال نمایش خانگی تینا پاکروان است. او که سابقه ساخت فیلم هایی، چون " خانوم" " نیمه شب اتفاق افتاد" و " لس آنجلس تهران" را در پرونده خود دارد به عنوان کارگردانی فمینیست شناخته می‌شود. سوژه قصه‌های او همیشه یک خانم است و تمام داستان هول محور او می چرخد. او در سریال "خاتون" نیز نقش اصلی و محوریت را به دختری بختیاری به نام خاتون داده که درگیر عشقی در میانه تاریخ است.

به گزارش فرارو، بازیگران اصلی سریال نگار جواهریان، اشکان خطیبی، ستاره پسیان، شبنم مقدمی و ... هستند. سریال از ۱۸ مرداد ۱۴۰۰  منتشر شد  و پس از ۸ قسمت متوقف شد.  نیم فصل اول این سریال در ۱۲ مهر ۱۴۰۰ به پایان رسید. گفته شده نیم فصل دوم سریال از ۶ دی پخش می‌شود.

پخش سریال خاتون در حالی پس از ۸ قسمت متوقف شد که هیچ یک از عوامل سازنده یا پخش کننده در خصوص این قطع ناگهانی توضیحی ندادند. این کار  باعث ایجاد شبهات زیادی در باره این سریال عاشقانه تاریخی شد. همزمان با قطع ناگهانی سریال خبری منتشر شد درباره ابتلای ۴ نفر از بازیگران این سریال به بیماری کرونا که می‌توانست دلیل موجهی برای توقف ضبط باشد. در همین زمان اشکان خطیبی فیلمی در اینستاگرام خود از مراسم تولدش منتشر کرد. او  آرزو کرد تا فصل دوم سریال ساخته شود.  خطیبی از سریال‌های مطرح خارجی‌ای  نام برد که بعد از هشت قسمت، مردم ناچار شده بودند برای ساخته شدن و تماشای فصل دوم آن منتظر بمانند. ولی او در ادامه گفته بود «به خاطر شما که منتظر ادامه قصه هستید، به سرعت مشغول فیلمبرداری فصل دوم سریال در این شرایط کرونایی هستیم!»

خیلی از مخاطبان از این توضیحات قانع نشدند. در نهایت شایعاتی نیز درباره سانسور و ممیزی سریال هم مطرح شد. صحبت‌های بازیگر اصلی سریال اشکان خطیبی واکنش‌های زیادی را در پی داشت، برخی مخاطبین در فضای مجازی اعلام کردند که از تعداد قسمت‌های سریال خبر داشتند و این توقف ناگهانی را توهین به خود دانستند. اما تنها واکنش پلتفرم پخش کننده درباره این حجم از سوال بمخاطبان این بود که کنار فصل اول سریال کلمه "نیم فصل" را ارائه کند. که واژه جدیدی در دنیای سریال سازی بود؛ بنابراین سریال ۱۵ قسمتی خاتون در پایان "نیم فصل" اول بدون اعلام در پایان بندی سریال پس از ۸ قسمت  متوقف شد. در نهایت پس از آرام شدن این موج روابط عمومی سریال اعلام کرد که از ۶ دی ماه ادامه نیم فصل در پلتفرم ارائه خواهد شد. 

سابقه ساخت سریال‌هایی در رشت که نیاز به لهجه و گویش گیلکی دارد به زمان پخش "پس از باران" برمی گردد. از آن زمان تا کنون بار‌ها سریال‌هایی در این فضا ساخته شده و همیشه نوع گویش بازیگران مورد انتقاد بوده. از انجایی که زبان گیلکی یک گویش و لهجه خاصی است بازیگران باید یا اصالتا گیلک باشند یا به خوبی بتوانند این گویش را ادا کنند.

این اتفاق در سریال خاتون نیز تکرار شد و اهالی گیلان  آن‌ را نقد کردند. از بزرگترین گره‌های سریال این بود که چرا تمام رعیت‌ها و فرودستان باید به لهجه اصیل گیلکی صحبت کنند در حالیکه ارباب‌ها هیچ کدام گویش گیلکی ندارند.

از طرف دیگر در این سریال به طور مشخص برخی بازیگران اصلا لهجه و گویش را درست بیان نمی کردند. نکته مهم این بود که اشکان خطیبی کودکی که از بدو تولد در خانواده‌ای اصالتا رشتی متولد شده و آنجا تحصیل کرده چرا اصلا به زبان سرزمین مادری اش حرف نمی زند.

از طرف دیگر پژمان بازغی که اصالتا لاهیجانی است به عنوان یکی از بازیگران اصلی سریال  بدون هیچ لهجه‌ای حرف می‌زند. از بازیگران غیر گیلانی سریال عاطفه رضوی هم  نتوانست لهجه را به درستی ادا کند.

 رضا بهبودی که متولد بندر انزلی است هم در نقش یک شخصیت لهستانی بازی می کند.

چند اشتباه تاریخی

در خصوص مسائل تاریخی نیز کارگردان دقت خاصی نداشته یا ترجیح داده که زیاد بار تاریخی قصه را منطبق بر واقعیت نداند. تینا پاکروان، نویسنده و کارگردان، سریال  ایده‌های خود را در دل  این سریال نشانده، اما به قدر کافی برای بازنمایی واقعیت سیاسی و تاریخی تلاش نکرده است.

سریال در ۵ قسمت اولیه به پنج عنصر نظامی که بالاتر از سرباز هستند نزدیک شده  و آن‌ها را  طبقه بندی کرده. این گروه از دو نظامی سفید (سرتیپ آریا و ستوان نامجو)، یک شخصیت متوسط مایل به سفید (شیرزاد ملک)، یک خودفروخته خارجی (رجب اف) و یک شخصیت بی دست وپای فرو مایه (سرهنگ سنگری) تشکیل شده است.

سوال اصلی  این است که آیا که ساختار نظامی کشور در آن زمان اینگونه بوده یا  احتمالا ضعف تر از این حرف‌ها بوده؟

در مورد ورود نظامیان خارجی به ایران، دست کم در میان عناصر نظامی، بی مسئولیتی بیداد می‌کرده است. واقعه مهمی مثل اشغال ایران یک اشتباه بزرگ از سوی حکومت مرکزی بوده، اما روایت خاتون، این فاجعه تاریخی را صرفا خیانت یکی دو نظامی ساده لوح و منفعت طلب جلوه می‌دهد. گویی شاه کشور وظیفه‌ای در قبال مدیریت نیرو‌های تحت امر خود نداشته و چندان تقصیری متوجه او نیست.

نکته دیگر واقعی بودن برخی  روایت‌ها و شخصیت‌های سریال است.

اسم و فامیل شخصیت اصلی سریال  یعنی خاتون بختیاری این ذهنیت را ایجاد می‌کند که شخصیت خاتون واقعی است و از روی بی‌بی مریم بختیاری معروف به خاتون بختیاری ساخته شده است. دیگر کاراکتر‌های واقعی سریال که در سال‌های ۱۳۲۰ زندگی می‌کردند. اما بی‌بی مریم سال ۱۲۵۳ به دنیا آمده و سال ۱۳۱۶  یعنی ۴ سال قبل از شروع داستان سریال خاتون از دنیا رفته است.

فهیمه اکبر
فهیمه اکبر از زنان اهل  ادبیات و موسیق در رشت بود. فهیمه اکبر اصالتا مازندرانی است. اما به دلیل سال‌ها زندگی در گیلان با لهجه و گویش گیلکی هم آشنا بود. با این حال فهیمه اکبر در قسمت اول سریال خاتون بدون هیچ لهجه‌ای سخن می‌گوید.

نام م. ا. به آذین یا محمود اعتمادزاده  بیشتر بر روی کتاب‌های مختلف دیده شده. اعتمادزاده یکی از مشهورترین نویسندگان و مترجمان ایرانی است که ترجمه آثاری از رومن رولان، بالزاک و شکسپیر را در کارنامه کاری خود دارد. اما در این سریال ما  وجه دیگری از زندگی این مترجم  را می بینیم که ناشناخته مانده بود. محمود اعتمادزاده قبل از نویسندگی و مترجمی، عضو نیروی دریایی ارتش بود.  بعد‌ها به بندر انزلی منتقل شد.  ریاست تعمیرگاه این نیرو را به عهده گرفت. علی فروتن در چند صحنه کوتاه از قسمت دوم سریال خاتون نقش محمود اعتمادزاده را بازی می‌کند.

موسیو آرسن
آرسن میناسیان معروف به مسیح گیلان از ارمنی‌های معروف و نیکوکار گیلان بوده است. ساخت اولین داروخانه شبانه‌روزی ایران و اولین خانه سالمندان در رشت از خدماتی بوده که او انجام داده است. میناسیان فروردین ۱۳۵۶ فوت می‌کند. قربان نجفی بازیگر نقش موسیو آرسن در سریال خاتون است.