بوسنی در معرض خطر تجزیه و فروپاشی

سعید هاشمی*؛ "کریستین اشمیت" نماینده ارشد جدید جامعه بین‌الملل در بوسنی در گزارشی به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هشدار داده است که این کشور در معرض خطر قریب‌الوقوع فروپاشی قرار دارد و یک چشم‌انداز "بسیار واقعی" در رابطه با بازگشت به جنگ و درگیری وجود دارد.

بر اساس تحلیل وی، اگر جدایی‌طلبان صرب تهدید خود را درباره ایجاد مجدد ارتش خودشان عملی کنند و نیرو‌های مسلح ملی را به دو دسته تقسیم کنند، آن وقت نیرو‌های حافظ صلح بین‌المللی بیشتری باید برای جلوگیری از وقوع جنگی جدید در این کشور اعزام شوند و این اقدامات صرب‌ها نه تنها صلح و ثبات این کشور و منطقه را به خطر می‌اندازد بلکه اگر جامعه بین‌الملل به آن پاسخی ندهد می‌تواند منجر به لغو توافق صلح دیتون شود و در نهایت این احتمال وجود دارد که درگیری‌هایی میان نیرو‌های مجری قانون ملی بوسنی و پلیس صرب‌های بوسنی رخ دهد.

اگر نیرو‌های مسلح بوسنی و هرزگوین به دو یا چند ارتش تقسیم شوند، باید نسبت به سطح حضور نظامی بین‌المللی هم در این کشور تجدیدنظر شود.

این اعلام خطر از سوی اشمیت در پی اظهارات جدایی طلبانه"میلوراد دودیک"رهبر صرب‌های بوسنی می‌باشد که تهدید کرده از نهاد‌های دولتی من جمله ارتش ملی که با کمک‌های بین‌المللی طی ۲۵ سال گذشته تشکیل شده، خارج می‌شود و مجددا یک نیروی صرب را تشکیل می‌دهد. دودیک در ۱۴ اکتبر سالجاری میلادی اعلام کرد: با محاصره پادگان‌های ارتش بوسنی، آن را مجبور خواهد کرد تا از بخش صرب نشین بوسنی خارج شود و اگر غرب تلاش کند تا به صورت نظامی مداخله کند، وی دوستانی دارد که متعهد شده‌اند از این هدف صرب‌ها حمایت کنند که در حقیقت اشاره به صربستان، روسیه و چین است.

در روز‌های اخیر نیز دودیک اظهار کرده است: اگر با تحریم از سوی کشور‌های غربی و اتحادیه اروپا مواجه شود، روسیه و چین به او کمک خواهند کرد.

وی با اشاره به برگزاری اجلاسی قریب‌الوقوع با ولادیمیر پوتین گفت: "من برای اینکه ترسو و بزدل باشم، انتخاب نشدم و به واسطه خشم لندن، واشنگتن، برلین و بروکسل نمی‌ترسم و عقب نمی‌نشینم و اگر با تحریم‌ها و قطع بودجه و عدم کمک‌های مالی از سوی اتحادیه اروپا روبرو شوم، مجبور خواهم شد تا از چین سرمایه‌گذاری بطلبم و انتظار دارم تا ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هم به زودی به درخواست کمک من پاسخ بگوید. من همیشه چنین فکری داشته‌ام که وقتی با پوتین دیدار کنم، درخواستی ندارم. اوست که همیشه می‌گوید "چه کمکی از دستم برمی‌آید؟ و درباره رئیس جمهوری چین هم همین طور است."

مواضع و تحرکات دودیک را به نوعی می‌توان تاثیر پذیرفته از اقدامات تهییج کننده و دیدگاه‌های سیاسی- نظامی ولادیمیر پوتین در جهت ایجاد تنش‌های قومیتی-مذهبی و حتی بازگشت جنگ در بوسنی دانست، چرا که همگرایی و همسویی منطقه پیرامونی همچون صرب‌های بوسنی با روسیه‌ی صاحب قدرت، از دودیک چهره‌ای قابل اعتناء و به مثابه مهره‌ی شطرنجی اثربخش برای تحقق راهبرد‌های دارای اهمیت روس‌ها در این پهنه ژئواستراتژیک اروپایی ساخته و پرداخته کرده است.

رهبر صرب‌های بوسنی به همیاری و مساعدت دولت چین نیز امیدوار است که این بزرگترین رقیب اقتصادی ایالات متحده در این کارزار تمام عیار سیاسی-اقتصادی، در کنار روس‌ها از دیدگاه‌ها و تفکرات جدایی طلبانه دودیک دفاع و با وی همراهی کنند که در نهایت این معادله، تامین کتتده منافع سیاسی، اقتصادی و نظامی روسیه و چین در منطقه‌ی بالکان خواهد بود.

گمان بر این است که دامنه اقدامات و تحرکات اساسی چین و روسیه در ژئوپلیتیک قابل توجه بالکان، به عنوان گوشت قربانی و یک سپر جغرافیا-انسانی در برابر اهداف و راهبرد‌های ایالات متحده امریکا، در حال گسترش و تثبیت معناداری است.

بروز این اتفاقات نمایان بین المللی میان ابرقدرت‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی جهان را می‌توان در امتداد "جنگ سرد" میان بلوک‌های شرق و غرب دانست که شاید با فروپاشی شوروی سابق هم در سال ۱۹۹۱ م، بطور واقعی پایان نیافته است.

ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که دولت انگلیس، روسیه را مقصر درگیری‌های بوجود آمده در بوسنی می‌داند. در همین راستا و بر اساس اعلام نمایندگان انگلیسی: روسیه در تهدید مطرح شده از سوی رهبر صرب‌های بوسنی برای جدایی از این کشور دست دارد و ایشان نگرانی خود را از بابت امنیت در این کشور واقع در حوزه بالکان، توجیه شده می‌دانند.

*کارشناس توسعه روابط فرهنگی بوسنی و هرزگوین و دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی