تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری پیشین امریکا در سال ۲۰۱۸ میلادی برای خروج از توافق هسته‌ای با ایران ممکن است فاجعه بارترین اشتباه محاسباتی سیاست خارجی امریکا از زمان حمله علیه عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی به این سو بوده باشد. تنها رقیب برای این اشتباه توافق یک طرفه‌ای است که ترامپ با طالبان منعقد کرد و پرزیدنت بایدن آن را اجرایی نمود.
فرارو- مکس بوت، ستون‌نویس و کارشناس سیاست خارجی در روزنامه «واشنگتن پست»؛ براساس توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ میلادی ایران ۹۷ درصد سوخت هسته‌ای خود را از دست داد و غنی‌سازی اورانیوم خود را تنها به خلوص ۳.۶۷ درصد محدود کرد. زمان در آستانه تولید مواد کافی برای ساخت بمب هسته‌ای قرار گرفتن ایران بیش از یک سال تخمین زده شد. خروج ترامپ از برجام، اما به ایران اجازه داد تا برنامه هسته‌ای‌اش را احیا کند.
آژانس بین المللی انرژی اتمی سال گذشته گزارش داد که ایران ۱۲ برابر بیش از میزان مجاز اورانیوم غنی شده طبق توافق هسته‌ای داشته است. آن کشور اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد را غنی می‌کند یعنی تنها قدری کم‌تر از ۹۰ درصد مورد نیاز برای ساخت سلاح‌های هسته ای. زمان در آستانه ساخت بمب هسته‌ای قرار گرفتن ایران به سه هفته کاهش یافته است. ساخت کلاهک مورد نیاز برای حمل مواد هسته‌ای مدت زمان بیش‌تری به طول می‌انجامد، اما ایران در مقایسه با سال ۲۰۱۸ میلادی به آن نقطه عطف بسیار نزدیک‌تر شده است.
حتی مقام‌های امنیتی سابق اسرائیل که اکثرا مخالف توافق هسته‌ای اوباما بودند نیز اکنون اذعان دارند که خروج از برجام نتیجه معکوس داشته است. «موشه یعلون» وزیر دفاع سابق نتانیاهو ماه گذشته گفته بود با نگاهی به سیاست یک دهه پیش در قبال ایران اشتباه اصلی خروج دولت امریکا از توافق هسته‌ای بود. «تامیر پاردو» مدیر سابق موساد این خروج را یک «تراژدی» توصیف کرد. «اسحاق بن اسرائیل» رئیس آژانس فضایی اسرائیل تلاش‌های نتانیاهو برای متقاعد کردن دولت ترامپ به منظور خروج امریکا از برجام را «بدترین اشتباه استراتژیک در تاریخ اسرائیل» خوانده بود.
دولت بایدن در تلاش برای احیای توافق هسته‌ای بوده است. مذاکرات در وین ادامه دارد، اما ایران از خروج ترامپ احساس آزرده خاطر شدن می‌کند و «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری اصولگرای تازه، علاقه چندانی به سازش نشان نداده است. «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه امریکا در ماه جاری گفته بود: «به نظر نمی‌رسد ایران در حال حاضر در انجام کارهای ضروری برای بازگشت به تعهدات‌اش جدی باشد».
این بدان معناست که امریکا و اسرائیل ممکن است به تصمیمی که مدت‌ها از آن هراس داشتند نزدیک‌تر شوند: یا ایران را بمباران کنند و یا به آن کشور اجازه دهند به بمب اتمی دست یابد. در گذشته می‌گفتم که بمباران بدترین گزینه است، اما دیگر به آن نظر اعتقادی ندارم.
ایران کشوری با ۸۵ میلیون نفر جمعیت بسیار بزرگ‌تر و قوی‌تر از دشمنانی است که امریکا نتوانست آنان را در عراق و افغانستان شکست دهد. برنامه هسته‌ای ایران بسیار پیشرفته‌تر از عراق یا سوریه در زمانی است که اسرائیل تاسیسات هسته‌ای مشکوک را در آن کشورها در سال‌های ۱۹۸۱ و ۲۰۰۷ میلادی بمباران کرد.
برنامه هسته‌ای ایران در ده‌ها مکان مخفی پراکنده شده است که همگی توسط سیستم پیشرفته پدافند هوایی محافظت می‌شوند. تاسیسات غنی‌سازی فردو در اعماق یک کوه واقع شده است. نابود کردن فردو اصلا اگر قابل انجام باشد نیز احتمالا به مهمات عظیم نفوذگر ۱۳۶۰۷ کیلوگرمی نیاز خواهد داشت. اسرائیل این بمب یا بمب افکن مورد نیاز برای پرتاب آن (بی -۲ و بی۵۲) را در اختیار ندارد.
البته امریکا می‌تواند این مهمات را در اختیار اسرائیل قرار دهد یا خود تاسیسات ایران را بمباران کند. اما حتی حملات موفقیت‌آمیز نیز تنها برنامه هسته‌ای ایران را به تاخیر می‌اندازند: شما می‌توانید تاسیسات هسته‌ای ایران را نابود کنید، اما دانش هسته‌ای نابود کردنی نیست.
علاوه بر آن، این خطر واقعی وجود دارد که حمله نظامی بتواند باعث ایجاد یک جنگ بزرگ‌تر در خاورمیانه شود که در جریان آن ایران احتمالا علیه نیروهای امریکا در منطقه و علیه متحدان امریکا اقدامی تلافی جویانه انجام خواهد داد. برای مثال، حزب الله لبنان می‌تواند بیش از ۱۰۰ هزار موشک و راکت به سوی اسرائیل شلیک کند که برای غلبه بر دفاع موشکی آن کشور کافی است.
در جنگ ۲۰۰۶ میلادی لبنان، حزب الله تنها ۴ هزار موشک کوتاه برد به سوی اسرائیل شلیک کرد. دلایلی وجود دارند مبنی بر آن که هیچ یک از رهبران اسرائیل یا امریکا و حتی تندروهایی مانند نتانیاهو، ترامپ و جورج دابلیو بوش نیز مایل به بمباران ایران نبوده‌اند و همان طور که در سال ۲۰۱۹ میلادی نوشتم جنگ با ایران می‌تواند «مادر همه باتلاق ها» باشد.
رها کردن ایران به سوی هسته‌ای شدن در صورتی که غیر قابل اجتناب باشد ممکن است در واقع، گزینه کم‌تر خطرناکی باشد. حکومت ایران در گذشته شاید از نیروهای نیابتی برای ضربه زدن استفاده کرده باشد، اما خود اهل انتحار نیست. رهبران آن کشور می‌دانند اسرائیل زرادخانه هسته‌ای بزرگی دارد از جمله موشک‌های هسته‌ای که طبق گزارش‌ها روی زیردریایی‌ها مستقر شده‌اند که می‌توانند از هر حمله‌ای به اسرائیل جان سالم به در ببرند.
امریکا می‌تواند با گسترش آشکار چتر هسته‌ای خود نه تنها به اسرائیل بلکه به عربستان سعودی، ترکیه و دیگر کشورهای همسایه در مقابل ایران مصونیت بخشد. سلاح‌های هسته‌ای به ایران اجازه می‌دهند تا از حمله نظامی امریکا به خود جلوگیری کند حمله‌ای که در هر حال قرار نیست رخ دهد. با این وجود، سلاح هسته‌ای نمی‌تواند به ایران در برابر اعتراض و نارضایتی‌های داخلی مردم آن کشور مصونیت بخشد.
دولت بایدن باید به تلاش برای توقف صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ادامه دهد، اما این موضوع ممکن است به دلیل تصمیم فاجعه بار ترامپ برای خروج از برجام دیگر امکان‌پذیر نباشد. اگر این تلاش با شکست همراه شود چه رخ خواهد داد؟ خب، ما با سلاح هسته‌ای در دست دیگرانی مانند اتحاد جماهیر شوروی، روسیه، کره شمالی و چین زندگی کرده‌ایم اگر مجبور باشیم می‌توانیم زندگی با ایران هسته‌ای را نیز بیاموزیم.
منبع: واشینگتن پست
