فرارو- در سال ۱۹۶۱ یک گروه از غارشناسان جوان ایتالیایی به منطقۀ کالابریا در جنوب این کشور سفر کردند تا برای اولین بار یکی از عمیق‌ترین غار‌های جهان را کاوش کنند؛ غاری که حدود ۶۸۰ متر عمق دارد و کاوش در آن شبیه به سفری به اعماق زمین است. حالا میکل‌آنجلو فرامارتینو فیلم «سوراخ» را بر اساس ماجرای همین سفر اکتشافی ساخته است.
به گزارش فرارو؛ نمی‌شود گفت که این یک فیلم داستانی است، چون واقعا هیچ روایت و قصۀ خاصی ندارد و حتی هیچ دیالوگی هم در آن نیست. ما فقط زمزمۀ مبهم اعضای گروه را که با هم گفتگو می‌کنند می‌شنویم، اما چیزی از حرف‌های آن‌ها متوجه نمی‌شویم. در عین حال این یک مستند هم نیست. «سوراخ» فیلمی است پر از استعاره و نماد که مخاطب باید در ذهن خودش معنایی برای آن‌ها بیافریند. فرامارتینو یک روایت تصویری شگفت‌انگیز از سفری به سوی اعماق ارائه کرده است؛ تصویری که خیال مخاطب را به پرواز در‌می‌آورد و او را وادار به اندیشیدن می‌کند.
اعضای گروه اکتشافی تنها شخصیت‌های این فیلم نیستند. یکی دیگر از شخصیت‌های ثابت فیلم که هر از گاهی او را می‌بینیم، یک چوپان پیر اهل کالابریاست که گلۀ گوسفندانش را در اطراف دهانۀ سوراخ‌مانند این غار می‌چراند. این پیرمرد هشتاد ساله که چین و چروک چهره‌اش، چین‌خوردگی‌های میلیون‌ها سالۀ زمین را به یاد می‌آورد، مثل بقیۀ شخصیت‌های فیلم هیچ دیالوگی ندارد؛ تنها صدایی که از او می‌شنویم، صدای هی کردن گله است.
چرا فرامارتینو تصویر این چوپان پیر و اعضای جوان گروه اکتشاف را در کنار هم قرار داده است؟ پاسخ دادن به این سوال به عهدۀ تفکر و خیال مخاطب است. شاید این فیلم دعوتی باشد برای اندیشیدن دربارۀ تضاد‌های زمانی و مکانی. در ابتدای فیلم ما اخبار تلویزیون را می‌شنویم که از ساخته شدن بلندترین ساختمان ایتالیا در یکی از شهر‌های شمالی این کشور حرف می‌زند. در همین زمان است که غارشناسان قصد دارند به عمیق‌ترین حفرۀ این کشور نفوذ کنند؛ همزمانی این دو اتفاق (رسیدن به بلندترین نقطه و فرو رفتن در عمیق‌ترین تاریکی) یکی از تضادهایی است که فرامارتینو توجه ما را به آن جلب می‌کند.
از طرف دیگر دو جور زمان در این فیلم هست؛ یکی زمانی که بر انسان‌ها می‌گذرد و دیگری زمانِ زمین! غار کالبریا چقدر عمر کرده است؟ میلیون‌ها سال. این غار تمام تاریخ انسان‌ها را دیده است. اما پیرترین انسان این فیلم تنها هشتاد سال دارد؛ زمانی که برای زمین به اندازۀ یک چشم بر هم زدن هم نیست.
اما صرف نظر از هر معنا و مفهومی که بخواهیم به این فیلم بدهیم، تماشای آن یک تجربۀ تاثیرگذار و لذتبخش است. فیلمبرداری «سوراخ» واقعا هنرمندانه و حتی عجیب است. گاهی تعجب می‌کنیم که چطور در تنگنای پیچ و خم‌های غار چنین تصاویر درست و دقیقی گرفته شده است. جلوۀ بصری فیلم فوق‌العاده است. درست است که دیالوگی در این فیلم نیست، اما تصاویر آنقدر زیبا و گویا هستند که اصلا کمبودی احساس نمی‌کنیم. علاوه بر زیبایی منظره‌های بیرون غار، دنیای درون آن هم اعجاب‌آور و دیدنی است.
یکی از دیدنی‌ترین صحنه‌های فیلم جایی است که اعضای گروه برای اینکه عمق غار را بسنجند، یک برگۀ کاغذ را آتش می‌زنند و به درون غار می‌اندازند؛ فرو رفتن این گلولۀ آتشین در دل تاریکی اعماق غار تصویری بسیار خیال‌انگیز و زیبا ایجاد می‌کند. «سوراخ» نه یک مستند زمین‌شناسی است و نه یک فیلم داستانی ساده؛ این فیلم چیزی منحصر به فرد و کم‌نظیر است که با نشان دادن سفری به اعماق زمین، مخاطب را متوجه اعماق درون خودش می‌کند.
- کارگردان: میکل‌آنجلو فرامارتینو (Michelangelo Frammartino)
- بازیگران: کلودیا کاندوسو (Claudia Candusso)، پائولو کوزی (Paolo Cossi) و دیگران
- امتیاز: ۶.۷/۱۰
