روش‌های نگهداری، پرورش و تکثیر گیاه «کالیسیا» یا «برگ بیدی مینیاتوری»

فراروـ آیا به دنبال یک گیاه آپارتمانی مقاوم، زیبا، همیشه سبز، ارزان، کوچک، آویزی، پوششی و زود رشد هستید؟ گیاه کالیسیا یا برگ بیدی مینیاتوری همه این ویژگی‌ها را دارد. نگهداری از گیاه کالیسیا در خانه کار سختی نیست. این گیاه زیبا را می‌توانید در گلدان‌های آویزی بکارید و آن را از سقف یا نرده‌های تراس آپارتمان آویزان کنید. گیاه کالیسیا ظاهری زیبا و مدرن را به خانه می‌دهد و یک نقطه کانونی سبز یا صورتی رنگ در آپارتمان ایجاد می‌کند.

به گزارش فرارو، جالب است بدانید که از این گیاه زیبا می‌توان به عنوان گیاهی پوششی و به جای چمن نیز استفاده کرد. کالیسیا به نور فراوان و آبیاری منظم احتیاج دارد. اگر شما هم به این گیاه محبوب آپارتمانی علاقمند شدید یا در نگهداری از آن به مشکل برخوردید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

گیاه کالیسیا یا برگ بیدی مینیاتوری با نام انگلیسی Creeping inchplant، ساکولنتی سریع‌الرشد و همیشه سبز با نام علمی Callisia repens و از گروه برگ بیدی‌ها و از خانواده Commelinaceae است. خاستگاه گیاه کالیسیا مکزیک، آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی و هند غربی می‌باشد. زیستگاه این گیاه بیشتر در مناطق ساحلی، جنگل‌های پراکنده و بوته زار‌های مناطق گرمسیری و معتدل است.

برگ‌های کوچک تخم مرغی به طول کمتر از ۱ سانتی‌متر و ساقه باریک و گوشتی از بارزترین ویژگی‌های ظاهری گیاه کالیسیاست. طول این گیاه به صورت عمودی حدود ۱۰ سانتی‌متر می‌رسد؛ اما بیشتر شاخه‌ها روی زمین پهن می‌شوند و قسمتی از خاک مرطوب را پوشش می‌دهند. ریشه‌های این گیاه بسیار کوچک و کم عمق هستند. گیاه کالیسیا در زیستگاه اصلی خود، پس از بالغ شدن گل‌های کوچک خوشه‌ای و سفید رنگ تولید می‌کند. بعد از تمام شدن عمر گل‌ها میوه‌های کپسولی با بذر‌های بسیار کوچک تولید می‌شوند. این گیاه زیبا در جنس خود چند رقم مختلف دارد که با رنگ و شکل برگ‌ها از هم متمایز می‌شوند.

ملکه صورتی یا Pink lady، کالیسیا طلایی، واریگاتا و کالیسیا سبز از ارقام این گیاه هستند که همه آن‌ها در بازار ایران نیز قابل تهیه است.

این گیاه سمی نیست و برای حیوانات خانگی و کودکان هیچ خطری ندارد. جالب است بدانید که مزه گیاه کالیسیا شبیه به مزه یک نوع سبزی است که پرندگان به‌خصوص گنجشک‌ها علاقه زیادی به جویدن برگ‌های آن دارند. شاید لازم باشد برای دور کردن پرندگان مزاحم از محافظ یا مترسک استفاده کنید.

گیاه کالیسیا فقط جنبه زینتی دارد. این گیاه را می‌توانید در گلدان‌های آویزی و بلند بکارید یا از آن به عنوان یک گیاه پوششی برای باغچه و لبه باغچه استفاده کنید. هرچه محیط نگهداری از گیاه کالیسیا نور بیشتری داشته باشد، گیاه متراکم‌تر و زیباتر می‌شود. گیاه کالیسیا برای نگهداری و کاشت در تراس، روف گاردن، دیش گاردن، تراریوم رو باز و باغچه‌های کوچک زینتی مناسب است. در صورتی می‌توانید گیاه را در آپارتمان پرورش دهید که خانه شما دارای پنجره‌های نورگیر باشد.

میزان نور: یکی از اصلی‌ترین و مهمترین نیاز‌ها برای پرورش گیاه کالیسیا، نور فراوان است. گیاه کالیسیا در طول روز به بیش از ۳ ساعت نور مستقیم یا غیر مستقیم زیاد نیاز دارد. نور زیاد منجر به پر شاخ و برگ شدن گیاه و نور کم باعث تولید شاخه‌های بدون برگ یا برگ‌های با فاصله از هم می‌شود. اگر از گیاه کالیسیا در آپارتمان نگهداری می‌کنید، گلدان آن را نزدیک به پنجره شرقی یا جنوب شرقی قرار دهید. پرده را تا زمانی که نور به داخل می‌تابد، کنار بزنید.

 

اگر گیاه رشد علفی داشت، لازم است که پنجره را هر روز باز کنید تا چند ساعت نور مستقیم آفتاب بر گیاه بتابد. اگر گیاه کالیسیا را در حیاط یا تراس پرورش می‌دهید، نگران سوختن برگ‌ها و خشک شدن آن‌ها نباشید؛ اما ممکن است آفتاب سوزان و هوای خشک مناطق مرکزی ایران به گیاه آسیب برساند. در نتیجه، نگهداری از گیاه کالیسیا در محیط باز و تنظیم میزان نور دریافتی، به شرایط اقلیمی منطقه شما بستگی دارد. نور مستقیم خورشید همراه با رطوبت بیش از ۲۵ درصد هوا برای پرورش گیاه کالیسیا عالی است.

 

زمان آبیاری: گیاه کالیسیا گیاهی آبدوست است. آبیاری گیاه باید منظم انجام شود. خشکی خاک به سرعت برگ‌های گیاه کالیسیا را رنگ پریده و خشک می‌کند. بهترین زمان آبیاری گیاه شب‌ها و صبح زودهنگام است. این نکته را فراموش نکنید که آبیاری بیش از حد و خاک باتلاقی و فشرده نیز می‌تواند موجب پوسیدگی ریشه و ساقه شود. پس از آبیاری، آب بایستی به سرعت به داخل خاک نفوذ کند. تجمع آب درون خاک می‌تواند به دلیل زهکش نامناسب خاک و نبودن سوراخ تخلیه آب در کف گلدان باشد. تا زمانی که هنوز خاک گلدان مرطوب است، به گیاه آب ندهید. اجازه دهید کمی از سطح خاک رطوبت خود را از دست بدهد، سپس آبیاری کنید. در پایان، آب جمع شده در زیر گلدانی را دور بریزید.

 

خاک مناسب: گیاه کالیسیا در هر نوع خاکی رشد می‌کند؛ اما خاک کاشت این گیاه باید زهکش کافی و رطوبت لازم را در خود حفظ کند. بهترین خاک برای پرورش کالیسیا، ترکیبی از ماسه دانه درشت رودخانه‌ای، کمی خاک باغچه و کود پوسیده دامی است. اگر این ترکیب خاک را در اختیار نداشتید، می‌توانید از ترکیب پرلیت و پیت ماس هم استفاده کنید. این گیاه ریشه‌های عمیقی تولید نمی‌کند. پس در هنگام کاشت گیاه را در سطح خاک گلدان بکارید.

 

دمای هوا: گیاه کالیسیا گیاهی مقاوم از نظر تغییرات دمایی است. این گیاه به راحتی دمای نزدیک به صفر درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کند و با دمای بیشتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد سازگار است. اما این طیف دمایی می‌تواند مشکلاتی را برای گیاه شما به وجود بیاورد. برای اینکه گیاهتان همیشه سرسبز و شاداب بماند، هوای محیط نگهداری آن را بین ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید. اگر گیاه کالیسیا را در حیاط یا تراس باز پرورش می‌دهید، در زمستان و موقع بارش برف آن را به محیط گرم منتقل کنید. در تابستان اگر گیاه رنگ پریده و پژمرده شد، آن را به محیط سایه آفتاب ببرید و آبیاری آن را منظم انجام بدهید.

 

رطوبت هوا: گیاه کالیسیا در هوای مرطوب بهتر رشد می‌کند، اما با خشکی هوا نیز کاملا سازگار است. در صورتی که نوک برگ‌های گیاه در حال سوختن و قهوه‌ای شدن بود، گیاه را در هنگام سایه غبارپاشی کنید. ایجاد جزیره در زیر گلدانی نیز می‌تواند رطوبت لازم را برای گیاه کالیسیا فراهم کند. برای ساخت جزیره در زیر گلدانی، زیرگلدانی را از سنگ‌ریزه پر کنید. درون آن را آب بریزید و گلدان را روی سنگ‌ریزه‌ها قرار دهید، به طوری که کف گلدان به آب درون زیر گلدانی برخورد نکند.

 

کوددهی: اگر برای کاشت گیاه کالیسیا از ترکیب خاک مغذی استفاده کردید، لازم به کوددهی نیست. در صورتی که خاک گیاه کهنه و فاقد مواد مغذی است، می‌توانید برای تغذیه گیاه از کود‌های حیوانی (دام و طیور) و شیمیایی استفاده کنید. کود حیوانی حتما باید پوسیده و کهنه باشد و با خاک گلدان ترکیب شود. استفاده از کود‌های شیمیایی در طول فصل رشد (بهار و تابستان) از جمله کود کامل سه بیست برای این گیاه توصیه می‌شود. این نکته را فراموش نکنید که باید به اندازه به گیاه کود بدهید. کود دادن زیاد می‌تواند گیاه را به کلی نابود کند.

 

هرس: کالیسیا گیاهی زود رشد است. برای حفظ آراستگی این گیاه و تشویق گیاه به تولید شاخه‌های بیشتر، هرس کردن لازم است. هرس گیاه معمولا در بهار و تابستان، یعنی فصول رشد گیاه انجام می‌شود. از ساقه‌های جدا شده می‌توانید برای تکثیر و ازدیاد این گیاه زیبا استفاده کنید.

 

انتخاب و تعویض گلدان: همانگونه که ذکر کردیم، گیاه کالیسیا گیاهی پوششی و رونده است. این گیاه معمولا از لبه گلدان یا باغچه آویزان و یا روی زمین پهن می‌شود و ریشه‌های عمیقی تولید نمی‌کند. در نتیجه برای انتخاب گلدان باید به شیوه رشد این گیاه دقت کنیم. گلدان گیاه کالیسیا باید دهانه گشاد و کوتاه باشد. اگر قصد دارید از کالیسیا به عنوان گیاهی آویزی استفاده کنید، برای آن گلدان پلاستیکی، سبک، دهانه گشاد و لبه‌دار تهیه کنید. تعویض گلدان این گیاه کار دشواری است و معمولا پرورش دهندگان گل و گیاه، به جای تعویض گلدان، ساقه‌های اضافی گیاه را هرس می‌کنند و در گلدان جدید می‌کارند. چرا که ساقه‌های کالیسیا بسیار ترد و شکننده هستند و در حین کار ممکن است بخش زیادی از گیاه از بین برود. این گیاه به سرعت رشد می‌کند. شاید بهتر باشد که به جای تعویض گلدان به تکثیر گیاه بپردازید.

تکثیر گیاه کالیسیا بسیار راحت است. برای تکثیر این گیاه می‌توانید از دو روش قلمه زدن و کاشت بذر استفاده کنید.

قلمه زدن
• تکثیر گیاه کالیسیا از طریق کاشت قلمه در فصل بهار و تابستان انجام می‌شود.
• ساقه‌های سالم و جوان گیاه را انتخاب کرده و قلمه‌ای با حداقل ۳ تا ۶ برگ (طول ۵ تا ۸ سانتی‌متر) از گیاه اصلی جدا کنید.
• قلمه را از زیر قسمت گره یا زیر اولین برگ برش بزنید. برای بریدن قلمه از چاقوی تمیز استفاده کنید.
• ۱ تا ۳ برگ پایینی را جدا کنید و همه قسمت‌های بدون برگ را در خاک بکارید.
• بهترین خاک برای کاشت قلمه گیاه کالیسیا، خاک سبک، زهکش‌دار، همراه با پرلیت، ماسه یا پیت ماس است. البته می‌توانید قبل از کاشت قلمه‌ها در خاک، آن‌ها را در آب جوشیده سرد شده نیز ریشه‌دار کنید.
• بستر کاشت را در محیطی با نور غیرمستقیمیا سایه_آفتاب قرار دهید.
• تا زمان ریشه‌زنی قلمه‌ها، سطح خاک را با اسپری آب مرطوب کنید.
• ریشه‌زنی گیاه کالیسیا ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد.
• پس از ریشه‌زدن قلمه، گیاه شادابی خود را بدست می‌آورد و شروع به جوانه زدن و تولید برگ می‌کند.
• پس از این، می‌توانید گیاهچه‌ها را از بستر کشت کوچک بیرون آورید و آن‌ها را در گلدان بزرگتری بکارید.

کاشت بذر
• تهیه بذر‌های گیاه کالیسیا در ایران کار سختی است، چرا که این گیاه در محیط گلخانه و آپارتمان به ندرت به گُل می‌نشیند.
• تکثیر گیاه کالیسیا از طریق کاشت بذر راحت است، اما برای اینکار به محیط بسته و گلخانه‌ای نیاز دارید.
• بذر‌های این گیاه بسیار کوچک هستند. کافی است آن‌ها را بر روی بستر کشت مناسب پخش کنید. بذر‌ها نباید در خاک کاشته شوند.
• بهترین نوع خاک برای کاشت بذر کالیسیا خاک کوکوپیت است.
• پس از پخش بذر کالیسیا بر روی خاک، بستر کشت را به کمک اسپری آب کاملا مرطوب کنید.
• برای حفظ رطوبت خاک بهتر است با یک نایلون شفاف، روی بستر کشت را بپوشانید. اگر در محیط گلخانه این کار را انجام می‌دهید نیازی به کشیدن نایلون شفاف بر روی بستر کشت نیست.
• بستر کشت را در محیط گرم با دمای ۲۶ درجه سانتی‌گراد و نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید.
• بذر‌های این گیاه به سرعت جوانه می‌زنند. پس از اینکه گیاهچه‌ها به اندازه ۱۰ سانتی‌متر رسیدند می‌توانید آن‌ها را به گلدان مجزا منتقل کنید.

گیاه زیبای کالیسیا ممکن است مانند بسیاری از گیاهان آپارتمانی دچار بیماری شود یا مورد هجوم آفات قرار بگیرد. اگر تمامی نیاز‌های گیاه، به ویژه نور فراوان و آبیاری منظم تامین شود، گیاه کمتر مبتلا به بیماری و آفت زدگی می‌شود. اما اگر گیاه کالیسیا بیمار شد، برای درمان آن باید چه راهکار‌هایی را در پیش بگیریم؟

 

آفات
• این گیاه به‌ندرت دچار آفت زدگی می‌شود. آفات مربوط به این گیاه شامل کنه تارعنکبوتی، شپشک آردآلود و کنه سپردار است. همه این آفات را باید با سم مخصوص از بین ببرید. سموم محلول در آب مانند: ایمیدوکلروپراید و پروپارژیت می‌توانند این گونه آفات را از بین ببرند. برای دفع آفات کافی است ۳ قطره از سم را در ۱ لیتر آب حل کنید و در هفته ۲ بار (در کل ۴ بار) زیر و روی برگ‌ها را با اسپری از سم آغشته کنید.

 

• قارچ‌ها نیز در اثر آبیاری زیاد، نور کم، سرما و عدم تهویه هوا به وجود می‌آیند و گیاه را از بین می‌برند. از نشانه‌های وجود قارچ بر روی گیاه، نقاط یا کلونی‌های سفید، قهوه‌ای یا قرمز رنگ روی برگ‌ها است. در موارد شدید قارچی، ساقه و برگ آبکی شده و از بین می‌روند. برای رفع قارچ بر روی گیاه کالیسیا، ابتدا رطوبت هوا و آبیاری را کم کنید. سپس قسمت‌های آلوده را جدا کرده و گیاه را به محیط پر نور ببرید. از معروف‌ترین نوع قارچ‌کش در بازار، مانکوزب است. در آخر گیاه را با قارچ‌کش مانکوزب، به روش اسپری کردن درمان کنید.

• قرمز شدن یا بنفش شدن برگ‌ها: نور زیاد یا سرمای شدید ممکن است رنگ سبز برگ‌ها را تغییر دهد که یک اتفاق طبیعی است.
• خشک شدن برگ‌های پایینی: خشکی خاک، گرما و نور کم از علت‌های اصلی این عارضه هستند.
• سبز شدن برگ‌های صورتی کالیسیا: نور کم و آبیاری زیاد در کنار هم، برگ‌های صورتی رنگ گونه‌های مختلف کالیسیا را به سبز تغییر می‌دهد.
• پوسیدگی ریشه و ساقه‌های نزدیک به خاک: آبیاری زیاد، خاک نامناسب و نور کم از علت‌های اصلی این عارضه هستند. پس از مشاهده این بیماری، تنها راه، جدا کردن قلمه‌های سالم از سرشاخه‌ها و کاشت آن‌ها در بستر کاشت مناسب است.
• رنگ پریدگی برگ‌های کالیسیا: عوامل بسیاری، چون نور زیاد، آبیاری کم، آبیاری زیاد و پوسیدگی ریشه در این مشکل دخیل هستند.
• قهوه‌ای شدن لبه برگ‌های گیاه: گرمای شدید، سرما همراه با باد کولر یا پنکه و نبود رطوبت کافی در هوا از علت‌های اصلی این عارضه است.
• رشد علفی و دراز شدن ساقه‌ها: نور کم باعث می‌شود که ساقه‌های گیاه علفی و دراز رشدکرده و فاصله برگ‌ها از هم زیاد شود. گیاه کالیسیا گیاهی نور دوست است. برای درمان و رفع این مشکل هیچ وقت گیاه را یکباره به منبع نور نزدیک نکنید. این کار شوک به گیاه وارد می‌کند و برگ‌های آن را می‌سوزاند. در طول یک هفته، آرام آرام گیاه را به منبع نور نزدیک کنید.

گیاه کالیسیا در مقایسه با دیگر گیاهان آپارتمانی گیاهی ارزان محسوب می‌شود. علت این ارزانی قیمت می‌تواند رشد سریع و تکثیر راحت گیاه باشد. ارزش گونه‌های مختلف کالیسیا متفاوت است. معمولا ارقام برگ صورتی گیاه کمی از نوع برگ سبز گران‌تر هستند. قیمت گیاه کالیسیا در بازار گل و گیاه، بسته به نوع گلدان، رقم و اندازه گیاه از ۱۰ هزار تومان تا ۱۰۰ هزار تومان متغیر است.