(عکس) تهران قدیم؛ نخستین مدرسه آکادمیک ایران در قلب پایتخت

۱۷۱ سال قبل درست در چنین روز‌هایی بود که خبر افتتاح مدرسه درالفنون دهان به دهان در شهر تهران می‌پیچید. مدرسه‌ای که در تاریخ سیاسی و اجتماعی مردم ایران به‌ویژه پایتخت‌نشینان نقطه عطفی بود. این مدرسه دی ماه ۱۲۳۰،۲ هفته قبل از دستور قتل امیرکبیر (بنیانگذار نخستین مدرسه علمی و آکادمیک ایران) افتتاح شد.

به گزارش همشهری آنلاین، جنگ‌های ایران و روسیه و قرداد‌های ننگین «گلستان» و «ترکمانچای» مردم را به اسپند روی آتش تبدیل کرده بود. با فرمان گریبایدوف، وزیر مختار روسیه، برای تحویل همسران روسی تبار ایرانیان به سفارت این کشور، اعتراض‌های مردمی شکل گسترده تری به خود گرفت و مردم به سفارت روسیه در باغ ایلچی هجوم بردند و وزیر مختار روسیه با ضرب گلوله کشته شد. همین ماجرا باعث شد تا امیر کبیر در سفری پوزش‌طلبانه برای قتل وزیر مختار راهی روسیه شد. در این سفر بود که امیرکبیر با مدارس و دانشگاه‌های این کشور آشنا شد و با پیگیری‌های مستمر، توانست نظر ناصرالدین شاه، پادشاه وقت ایران، را برای ساخت دارالفنون و تربیت دانشجویان موفق جلب کند.

امیرکبیر مسئولیت ساخت این بنا را بر عهده «میرزا رضای مهندس‌باشی»، از نخستین محصلانی که از سوی عباس میرزا به لندن رفته بود و «محمدتقی خان معمارباشی»، رئیس اداره دیوان عالی سپرد و ساخت دارالفنون با بودجه ۷ هزار و ۷۷۵ تومن آغاز شد و بالاخره در دی ماه سال ۱۲۳۰، پس از یک سال کار و تلاش بی‌وقفه دارالفنون به شکل رسمی در خیابان ناصر خسروی کنونی افتتاح شد.

این مدرسه ۵۰ اتاق داشت. همه اتاق‌ها مربع شکل با چهار متر عرض و طول بود و مقابل هرکدام یک ایوان دل باز قرار داشت. دیوار‌های همه اتاق‌ها مزین به گچبری، نقش‌ها و تذهیب‌های زیبایی بود که حال و هوای کلاس‌ها را زیبا و دل‌نشین می‌کرد. در حیاط هم، حوض آبی رنگ زیبایی قرار داشت که آب این حوض از آب قنات شاه تأمین می‌شد و دانش‌آموزان برای رفع تشنگی از آن استفاده می‌کردند. وجود درخت‌های میوه مانند زردآلو، توت، گوجه و شاتوت، زیبایی حیاط مدرسه را دوچندان کرده بود تا در فاصله میان آغاز کلاس‌ها دانش‌آموزان فارغ از هیاهوی درس، زیر سایه آن‌ها استراحت کنند. دروازه ورودی این بنا به سبک معماری سنتی طاق بلندی داشت. این طاق بر روی ۲ ستون استوانه‌ای نقره‌ای رنگ سوار بود.