در بین اعضای خانواده و اطرافیان خودتان نگاه کنید، چند نفر هستند که بدون گوشی همراه نمی‌توانند زندگی کنند یا وقتشان را بگذرانند، حتی برخی می‌توانند در طول شبانه روز یک کلام با اعضای خانواده‌شان صحبت نکنند، اما بدون گوشی هرگز نمی‌توانند زندگی کنند! این‌ها همان معتادان به گوشی و فضای مجازی هستند.
می‌گفت گاهی اوقات با اضطراب و ناراحتی شدید از خواب می‌پرد و گوشی‌اش را با سرعت برمی‌دارد و صفحه اش را بالا و پایین می‌کند، درحالیکه می‌داند هیچ کاری ندارد و منتظر هیچ کسی نیست که به او پیام بدهد، بعدخیالش جمع می‌شود و دوباره می‌خوابد و تا چندین بار در طول شب این اتفاق می‌افتد تا اینکه صبح خسته و کوفته از رختخواب بلند می‌شود می‌فهمد آخرین بار که بیدار شده با گوشی در دستش به خواب رفته؛ به جز همه این‌ها همیشه منتظر یک اتفاق بد است، اینکه گوشی‌اش زنگ بخوردو یک خبر بدی به او بدهند. این حالت‌ها آنقدر اضطرابش را زیاد کرده که به تپش قلب افتاده و گاهی حتی بدون مجوز دکتر قرص هم می‌خورد.
این‌ها بخشی از صحبت‌های یک معتاد به گوشی است. بله درست شنیدید. معتاد به گوشی که دچار اختلال نوموفوبیا است یعنی همان اختلال اضطرابی به گوشی‌های هوشمند و صفحات مجازی که استفاده مدام از گوشی، تبلت یا رایانه را شامل می‌شود و باعث اختلال در زندگی، کار، درس و روابط افراد می‌شود. خیلی‌ها اصلا خودشان اعلام می‌کنند که باگوشی‌شان ازدواج کرده اند، این‌ها هرگز نمی‌توانند یک رابطه درست صمیمانه با دیگران داشته باشند، چون رفتارشان باعث آزار سایرین است. اما چه شد که اینطور شد؟ چرا در عصر تکنولوژی که قرار بود این فناوری و تکنولوژی به کمک ما بیاید و باری از دوشمان بردارد، باری هم بر دوشمان شد و در واقع این فناوری است که سوار عده‌ای شده.
«سمیرا آل بویه» روان شناس، چند علامت را که نشان می‌دهد فردی دچار اعتیاد به گوشی است، فهرست بندی می‌کند:
-کسی که مدام موبایلش را چک می‌کند، حتی زمانی که کار واجبی ندارد یا پیام یا زنگی ندارد که منتظرش باشد.
-کسی که دچار اختلال نوموفوبیا است، یعنی اگر یک لحظه گوشی‌اش از او دور باشد، نگران شده و مضطرب می‌شود.
-کسی که در فضای مجازی بیهوده گردی می‌کند، یعنی اخبار، ویدئو‌ها و عکس‌هایی را دنبال می‌کند که به دردش نمی‌خورد.
-کسی که تأیید طلب است یعنی اگر پست یا عکس یا مطلبی جایی بگذارد، و لایک و کامنت کافی نگیرد، عصبانی و ناراحت می‌شود.
-کسی که پنهان کار است یعنی چت‌های خصوصی با کسانی دارد که نزدیکانش از آنها با خبر نیستند؛ بنابراین کسانی که مدام گوشی دستشان است و لحظه‌ای آن را از خودشان جدا نمی‌کنند، زمانی که گوشی خاموش می‌شود استرس می‌گیرند، به جای صحبت کلامی با اعضای خانواده پیامک می‌دهند، بدون گوشی هیچ جا نمی‌روند، حتی موقع تماشای تلویزیون یا کار گوشی دستشان است، هنگام راه رفتن آن را چک می‌کنند و مورد سرزنش دیگران دراین رابطه قرار می‌گیرند، دچار اعتیاد به گوشی هستند.
اختلال‌های مرتبط با گوشی‌های همراه و اینترنت به جز علائم اضطرابی باعث مشکلات دیگری مثل فشار و آسیب به چشم، خطر تصادف، سندروم گردن، چاقی، سندروم کانال کارپال و کاهش کیفیت خواب می‌شود.
حال که می‌بینیم فناوری‌های امروزی تا عمق و ریشه‌های وجودی زندگی‌مان گسترده شده است، باید یک طوری خزنده‌های بی صدا را ریشه کن کنیم و ارتباطمان با آنها در حد یک سلام و احوالپرسی و راه افتادن کارمان باشد، نه اینکه با آنها ازدواج کنیم.
آل بویه در این باره می‌گوید: «شاید گفتن اینکه استفاده از گوشی را محدود کنیم، برای معتادان به گوشی‌های همراه و فضای مجازی شوخی مضحکی باشد، اما واقعا باید این اتفاق به طرق مختلف رخ بدهد مثلا اینکه:
نوتیف‌ها و صدای پیام‌ها را خاموش کنیم تا به خاطر هر دینگ دینگی سراغ گوشی نرویم و زمان زیادی را صرف کنیم.
گوشی را زمان خواب با خود به رختخواب نبریم به جای آن یک جایگزین بگذاریم مثل کتاب یا یک موسیقی آرام که ما را مشغول کند تا خوابمان برود و به جایش مدام گوشی و شارژر و دیدن فیلم و عکس که بدتر ما را مضطرب و از خواب بی خواب می‌کند، نباشد. حتی برای تنظیم ساعت بیدار شدن هم می‌توانیم یک ساعت کوکی یا زنگدار تهیه کنیم و از آن به جای گوشی استفاده کنیم تا به بهانه اینکه ساعت می‌گذاریم، گوشی مدام تا نیمه شب دستمان نباشد.
ابتدای صبحمان را با گوشی و چک کردن اخبار شروع نکنیم چرا که اینکار اول صبح باعث حالت اضطرابمان می‌شود. به جای زمان‌های مشخصی برای استفاده و چک کردن گوشی قرار دهیم، مثلا در یک بازه زمانی در محل کار یا هنگامی که کلاس نداریم.
هنگام مصرف هر وعده غذایی گوشی کنار دستمان نباشد تا بخواهیم ازاخبار دنیا مطلع شویم بلکه صبحانه، ناهار یا شاممان را با لذت بدون فضای مجازی و استوری و هر چیز دیگری بگذرانیم. پنجم گاهی گوشی را از دسترس خارج کنید، مثلا صدایش را قطع کنید یا اینکه خاموش کنید تا به کارهایتان با تمرکز برسید و ذهنتان هم آرام باشد.
اگر والدین خانه هستید برای استفاده از گوشی در منزل قوانینی تعیین کنید، مثلا موقع غذا همه گوشی‌هایش را در جایی مشخص بگذارند یااینکه موقع خواب با خودشان به اتاق خواب نبرند و اینکه زمان صحبت اعضای خانواده با هم گوشی دست کسی نباشد و قوانینی از این دست که همه آنها را رعایت کنند. اینطور دیگر مدام مادر یا پدر مجبور نیستد فریاد بزنند که بچه‌ها گوشی را کنار بگذارید و سر سفره بیایید یا با هم صحبت کنیم.
این نکته را هم در نظر داشته باشید که اعتیاد به گوشی یک شبه یا یک هفته‌ای ترک نمی‌شود بلکه این عادت به مرور ایجاد شده و به سختی هم ترک می‌شود نکته مهم این است که در آن ممارست داشته باشیم و به تدریج ساعت‌های استفاده نکردن از گوشی را زیاد کنیم نه یک مرتبه!»
برخی کارشناسان فضای مجازی هم معتقدند که به جای قطع کردن گوشی باید استفاده از آن را کم کرد چرا که با قطع یک مرتبه احتمال بازگشت نیز زیاد است، اما اگر بتوانیم مدیریت درست داشته باشیم، نتیجه خوبی هم می‌گیریم.
چند نکته دیگر نیز در این زمینه حائز اهمیت است که می‌توانیم بدان اشاره کنیم. مثلا اینکه برخی از کانال‌ها، گروه‌ها و فعالیت‌های غیرضروری در فضای مجازی را اگر ترک کنیم، ارتباطمان با گوشی کمتر می‌شود و اعصابمان نیز راحتتر است. مثلا اگر ما در چندین فضای مجازی عضو هستیم و در هر کدام در تعداد زیادی گروه نیز فعالیت داریم، نمی‌توانیم در آن واحد یا حتی در یک روز به همه آنها پاسخگو باشیم و در آنها مشارکت کنیم و همین باعث اضطراب زیادمان می‌شود. پس بهترین حالت این است که در این فضا‌ها هرکدام که بیشتر مورد استفاده، نیاز و پسند ما است، آن را حفظ کنیم و بقیه را حذف یا کمرنگ کنیم و در گروهی عضو نشویم که مجبور به چک کردن مدام آنها باشیم.
در یک دوره‌ای اینطور شده بود که همه مردم برای فضا‌های مجازی مدام دنبال سلفی گرفتن بودند و همین هم دردسر‌های زیادی را برای خیلی افراد ایجاد کرد، اما یکی از مسائل اعتیاد به گوشی همین سلفی گرفتن مدام است که باید آن را ترک کنیم و راهکارش این است که با گذر زمان استفاده از آن را کاهش دهیم و با این کار اعتماد به نفسمان هم افزایش پیدا می‌کند. یک قانون دیگری نیز مطرح شده به نام قانون «۲۰-۲۰-۲۰»یعنی اگر مدت زمانی که به گوشی نگاه می‌کنید ۲۰ دقیقه است، ۲۰ ثانیه به چشمانتان استراحت دهید و به یک شی که از شما ۶ متر فاصله دارد نگاه کنید تا چشم استراحت کند و مشکلات خشکی و تاربینی کم شود.
برخی از افراد هم هستند که به خاطر بازی‌های گوناگونی که در گوشی‌هایشان دارند مدام گوشی دستشان است مثلا مدام باید مراحل مختلف را در یک بازی آنلاین طی کنند و همین آنها را دچار مشکل در زندگی می‌کند. بهتر است که بازی‌های مختلف را در گوشی حذف کنید و یا اینکه هیچ بازی آنلاینی در گوشی نداشته باشیم. گاهی هم لازم است که به خود گوشی استراحت بدهیم و با اعضای خانواده وقت بگذرانیم مثلا به گردش و تفریح بدون گوشی برویم و از زندگی لذت ببریم.
با تمام این احوال اگر باز هم نمی‌توانید اعتیاد به گوشی را کنار بگذارید بهتر است که به مشاور خانواده مراجعه کنید چرا که عوارض ناشی از اعتیاد به گوشی خیلی زیاد است و علاوه بر مشکلات جسمانی و عقب افتادن از برنامه‌های زندگی بر روح و روان ما نیز اثر منفی دارد.
