با گسترده‌تر شدن دامنه نفوذ و نقش‌آفرینی محصولات برآمده از عصر دیجیتال در محیط‌ها و سیستم‌های کاری و به تبع آن دیجیتالی شدن ریسک‌ها و تهدیدها، استراتژی‌ها و روش‌های مدیریت ریسک نیز باید به سمت دیجیتالی شدن و طراحی و اجرا شدن به صورت دیجیتالی و آنلاین حرکت کنند و از قالب‌های سنتی و منجمد و ایستای پیشین درآیند.
در عصر دیجیتال امروز که مملو از تحولات و دگرگونی‌های پی در پی و خیره‌کننده است، مدیریت ریسک صرفا گزینه‌ای اختیاری برای بعضی از صنایع و مشاغل تلقی نمی‌شود، بلکه ضرورتی انکارناپذیر و حتمی برای هر سازمان است که غفلت از آن می‌تواند پیامد‌های بسیار خطرناک و مهلکی را به دنبال داشته باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد، مدیران شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز در سال‌های اخیر به اهمیت و ضرورت توجه جدی به فرآیند مدیریت ریسک واقف شده‌اند، به طوری که در سال ۲۰۲۰ بیش از ۹۲درصد شرکت‌های آمریکایی و اروپایی از یک برنامه رسمی و مدون مدیریت ریسک بهره می‌بردند، در حالی که این عدد در ۱۰ سال قبل از آن یعنی سال ۲۰۱۰، فقط ۵۹درصد بوده است. به هر حال تهدیدها و فرصت‌های جدید و منحصربه فردی به دنبال انقلاب دیجیتال به وجود آمده اند که باعث شده اند نیاز مبرمی به اتخاذ و به کارگیری استراتژی‌های نوین مدیریت ریسک مخصوص عصر دیجیتال احساس شود. در ادامه به برخی از متداول‌ترین این استراتژی‌ها اشاره خواهد شد.
تردیدی نیست که ماهیت دیجیتالی دنیای امروز یکسری ریسک‌ها و مخاطرات جدید و پیچیده‌ای به دنبال خود آورده است که با روش‌ها و الگو‌های سنتی و کلاسیک مدیریت ریسک نمی‌توان به مصاف آنها رفت. امروزه انواع جدیدی از ریسک‌ها دامان شرکت‌ها و سازمان‌ها را می‌گیرد که تا پیش از این اصلا وجود خارجی نداشته‌اند و در نتیجه الگویی برای مقابله با آنها اندیشیده نشده است. بخش عمده این تهدیدها و چالش‌های جدید را ریسک‌های آنلاین تشکیل می‌دهند که به وسیله مجرمان سایبری ایجاد می‌شوند و به سختی قابل ردیابی، جلوگیری و نابودی هستند. علاوه بر این، کوچک‌ترین ریسک در یک شرکت به سرعت و از طریق شبکه‌های اجتماعی همچون فیس‌بوک و توییتر به سراسر جهان مخابره می‌شود و حیثیت و اعتبار آن شرکت را بر باد می‌دهد و چه بسا موجب ورشکستگی و نابودی آن شود.
اصطلاحی است که می‌گوید «ریسک‌ها هیچ وقت حتی در تعطیلات آخر هفته به مرخصی نمی‌روند.» این به آن معناست که کوچک‌ترین لحظه غفلت نسبت به تطبیق دادن سیستم‌های سازمانی با جدیدترین تهدیدها و ریسک‌ها باعث ورود مخرب و نابودکننده ریسک‌ها خواهد بود. بنابراین، تمام شرکت‌ها و سازمان‌ها به طور پیوسته باید به دنبال به‌روزرسانی و دگرگون کردن الگو‌های مدیریت ریسک خود و تطبیق دادن آن با جدیدترین ریسک‌های عصر دیجیتال باشند.
پویایی و به‌روز بودن استراتژی‌های مدیریت ریسک تنها به طراحی الگو‌های متنوع و متغیر مدیریت ریسک محدود نمی‌شود بلکه باید شامل چاره‌اندیشی برای کوچک‌ترین جزئیات و طراحی برنامه‌های موردی برای مواجهه با ریسک‌های مختلف نیز باشد. در واقع مدیریت ریسک در عصر دیجیتالی باید بیشتر پیشگیرانه و کنشی باشد تا درمانگر و واکنشی؛ بنابراین لازم است که در هر سازمان یا شرکتی، یک برنامه پیشگیری و مقابله با بحران ایجاد شود که به طور مداوم مورد به‌روزرسانی قرار گیرد و در شکل‌گیری و اجرای آن تمام ارکان شرکت و نه فقط واحد مدیریت ریسک درگیر شوند.
علاوه بر این، تمام مدیران و کارکنان باید یکسری ایده‌ها و احتمالات در مورد ریسک‌ها و تهدید‌هایی را که ممکن است در آینده گریبانگیر شرکت شود تهیه کنند و در اختیار بقیه اعضا قرار دهند تا پیش از وقوع احتمالی هر کدام از آنها برایشان چاره‌ای اندیشیده شده و اقدامات پیشگیرانه در مورد آنها به مرحله اجرا درآید. در واقع ریسک‌های عصر دیجیتال آن قدر پیچیده و فراگیر هستند که مدیریت آنها صرفا از عهده بخش مدیریت ریسک بر‌نمی‌آید و در این راه مشارکت فعال بخش‌هایی، چون فناوری اطلاعات، روابط عمومی، تیم رهبری و البته تک‌تک کارکنان ضروری است و هر کدام از آنها باید برنامه مدیریت ریسک بخش خود را تدوین و اجرا کنند.
با توجه به این واقعیت که بسیاری از ریسک‌های نوین از طریق سیستم‌ها و پلتفرم‌های دیجیتالی از قبیل ایمیل و شبکه‌های اجتماعی نفوذ می‌کنند تنها با بهره‌گیری درست و کامل از همین سیستم‌های دیجیتالی است که می‌توان به مصاف این ریسک‌ها و تهدیدها رفت. یکی از اولویت‌های اصلی در تدوین استراتژی‌های نوین مدیریت ریسک، مبتنی ساختن آنها بر ابزار‌های دیجیتالی است. به‌عنوان مثال، یک اپلیکیشن مدیریت ریسک که قابلیت نصب و راه‌اندازی بر روی گوشی‌های تلفن همراه را داراست، می‌تواند گزینه مطلوبی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها باشد، چرا که ذی‌نفعان و عوامل فعال در فرآیند مدیریت ریسک این شرکت‌ها قادر خواهند بود در همه جا و در هر زمان نسبت به مقابله سریع و قاطعانه با ریسک‌هایی اقدام کنند که تنها به چند دقیقه یا حتی چند ثانیه زمان برای نفوذ و تخریب سیستم‌های سازمانی نیاز دارند.
امروزه اپلیکیشن‌هایی مانند In Case of Crisis وجود دارند که امکانات متنوعی را برای مقابله با ریسک‌ها و تهدید‌های دیجیتالی در اختیار مدیران و کارکنان شرکت‌ها قرار می‌دهند. در این اپلیکیشن‌ها قابلیت‌هایی همچون فعال‌سازی و عملیاتی کردن سیستم‌های واکنشی، آپدیت شدن خودکار، برقراری ارتباطات اضطراری بین اعضای کمیته بحران شرکت به محض وقوع بحران امنیتی و در اختیار قرار دادن قابلیت دسترسی شبانه‌روزی همه کارکنان به سیستم‌های کامپیوتری شرکت به منظور مقابله با عوامل نفوذی پیش‌بینی شده است. قابلیت ممتاز این اپلیکیشن یعنی توانایی نصب نامحدود آن بر روی تلفن همراه باعث شده تا کاربران به آسانی و در هر جایی که هستند بتوانند به سرعت در جریان امور مربوط به مقابله با تهدید‌های امنیتی قرار بگیرند و اقدامات لازم را انجام دهند.
در مجموع می‌توان گفت که با گسترده‌تر شدن دامنه نفوذ و نقش‌آفرینی محصولات برآمده از عصر دیجیتال در محیط‌ها و سیستم‌های کاری و به تبع آن دیجیتالی شدن ریسک‌ها و تهدیدها، استراتژی‌ها و روش‌های مدیریت ریسک نیز باید به سمت دیجیتالی شدن و طراحی و اجرا شدن به صورت دیجیتالی و آنلاین حرکت کنند و از قالب‌های سنتی و منجمد و ایستای پیشین درآیند.
مترجم: سیدحسین علوی لنگرودی
منبع: مجله Crisis Management
