پوتین چگونه اهرم‌های فشار علیه اروپا را از دست داد؟

ولادیمیر پوتین، در بخش عمده سال گذشته و از زمان تهاجم آن کشور به اوکراین بر قدرت مطلق خود در حوزه انرژی سوار شده و اقتصاد جهانی را گروگان هوا و هوس خود نگهداشته بود.

به گزارش خبرآنلاین و به نقل از نشریه فارن پالیسی، پوتین از تابستان گذشته عرضه گاز طبیعی به اروپا را متوقف کرده و به این امید که اروپایی‌ها در زمستان لرزان و رهبران خود را برانگیزند و ادامه حمایت سیاسی از اوکراین را غیرممکن سازند.

در سال ۲۰۲۱، ۸۳ درصد گاز روسیه به اروپا صادر شد و مجموع صادرات جهانی به روزانه ۷ میلیون بشکه نفت و ۲۰۰ میلیارد مترمکعب گاز در سال رسیده و حدود نیمی از درآمد روسیه را تشکیل داده بود.

حتی مهم‌تر از آن صادرات کالا‌های روسیه نقش مهمی در زنجیره تامین جهانی داشت؛ اروپا برای ۴۶ درصد از گاز خود به روسیه متکی بود و وابستگی قابل مقایسه به سایر محصولات روسیه از جمله فلزات و کود داشت.

ولی اکنون با نزدیک شدن به یک سالگی تهاجم روسیه به اوکراین، آشکار شده که روسیه برای همیشه قدرت اقتصادی پیشین خود را در بازار جهانی از دست داده است. زمستان وحشتناک برای اروپا فرا نرسید و استفاده حداکثری پوتین از اهرم انرژی بدون هیچ گونه اتفاق خاصی سپری شد.

اروپا به دور از انجماد، به سرعت گاز طبیعی را جایگزین و با چرخش به سوی گاز طبیعی مایع تامین کرد. این شامل صادرات حدود ۵۵ میلیارد مترمکعب گاز از آمریکا است که دو و نیم برابر بیش از صادرات گاز طبیعی مایع آمریکا به اروپا در قبل از جنگ اوکراین است؛ و همراه با افزایش تولید از منابع تجدیدپذیر، هسته‌ای و در مقطعی زغال‌سنگ، این منابع جایگزین وابستگی اروپا به گاز روسیه را به ۹ درصد از واردات کل گاز کاهش داده و در واقع امروز اروپا بیش از هر زمان دیگری که از روسیه گاز وارد می‌کرد، گاز طبیعی مایع و از منابع دیگر می‌خرد.

علاوه بر این، زمستان گرم اروپا نه تنها بدان معناست است که بدترین سناریو در مورد اروپا تحقق نیافت بلکه مخازن ذخیره اروپا می‌تواند تا زمستان آینده نیز ظرفیت خود را حفظ کند. در ژانویه، مخازن ذخیره آلمان به میزان ۹۱ درصد پر بود که این میزان در سال گذشته ۵۴ درصد بوده و این بدان معناست که اروپا در سال ۲۰۲۳ به گاز کمتری نسبت به سال ۲۰۲۲ نیاز خواهد داشت.

علاوه بر این، روز‌های گرانی انرژی در جهان در میان فشار‌های تحت تاثیر روسیه، برای همیشه به پایان رسیده و علاوه بر تقاضای کمتر مورد انتظار اروپا برای گاز طبیعی، چین نیز در حال دور شدن از گاز و حرکت به سوی منابع داخلی می‌باشد.

همراه با عرضه سریع گاز طبیعی مایع جای تعجبی ندارد که بازار آتی گاز، قیمت گاز را ارزان‌تر از سطح قبل از جنگ برای سال‌های آینده قیمت‌گذاری کند. از سوی دیگر، پوتین هیچ اهرم باقی مانده دیگری ندارد و راهی برای جایگزینی مشتریان اصلی سابق خود را نیز ندارد.

پوتین در حال حاضر عملا هیچ سودی از فروش گاز عایدش نمی‌شود، زیرا فروش قبلی ۱۵۰ میلیارد مترمکعبی گاز لوله کشی به اروپا با ۱۶ میلیارد مترمکعب به چین جایگزین شده و تغییری در فروش جهانی گاز طبیعی مایع ایجاد کرده که به سختی برای پوشش هزینه‌ها کافی می‌باشد؛ و اکنون روز‌هایی که ترس از حذف نفت روسیه توسط پوتین از بازار باعث شد قیمت نفت طی دو هفته به میزان ۴۰ درصد افزایش یابد نیز سپری شده است و زمانی که پوتین در واکنش به تعیین سقف قیمت از سوی G ۷ و ممنوعیت صادرات نفت به آن‌ها را اعلام کرد قیمت نفت کاهش یافت.

اکنون آشکار شده که جهان دیگر به نفت پوتین وابسته نیست. بازار نفت در بحبوحه افزایش عرضه به نفع خریداران و نه فروشندگان است عرضه‌ای که بیش از حد کافی برای جبران کاهش احتمالی تولید نفت خام روسیه است.

قیمت نفت اکنون در مقایسه با پیش از جنگ اوکراین پایین‌تر است و تنها در نیمه دوم سال ۲۰۲۲، عرضه روزانه به میزان ۴ میلیون بشکه در آمریکا، ونزوئلا، کانادا و برزیل افزایش یافت.

اهرم پوتین از بین رفته و سقف قیمتی به او یک انتخاب باخت، باخت می‌دهد. چین و هند نیز از آن برای تخفیف تا ۵۰ درصد استفاده می‌کنند و اگرچه هند ۳۳ برابر بیشتر از سال قبل نفت خریداری کرده، ولی روسیه با توجه به هزینه تولید ۴۴ دلاری و حمل پرهزینه‌تر، سود چندانی کسب نمی‌کند و با کاهش تولید بازار‌های فعلی را هم از دست خواهد داد.

حتی سایر کارت‌های پوتین نیز تمام شده اند. بازی او برای تبدیل کردن محصولات غذایی به یک سلاح، به طرز فجیعی شکست خورد و در برخی از بازار‌ها مانند نیکل، پالادیوم و تیتانیوم که روسیه از لحاظ تاریخی تسلط داشت نیز خریداران که از باج خواهی و قیمت بالا می‌ترسیدند، احیا را تسریع کرده و به سرمایه‌گذاری غیر فعال در زنجیره تامین مواد معدنی حیاتی و پروژه‌های معدنی خود نیرو بخشیده‌اند.