امروزه در بیشتر کشور‌های اروپایی و همینطور آمریکا گزینه‌های محدودی به هنگام مرگ وجود دارد؛ سوزاندن یا دفن سنتی. با این حال طی سال‌های اخیر موسسات جدیدی اقدام به ارائه گزینه‌های سازگار با محیط زیست کرده‌اند.
ترماسیون (Termation) یا «کمپوست‌سازی انسانی» رشدی روزافزون داشته و این کار اکنون در شش ایالت ایالات متحده قانونی شده است. در اروپا نیز تقاضای فزاینده‌ای برای گزینه‌های بیشتر، به نحوی که سازگار با محیط زیست باشند، وجود دارد.
سوزاندن اجساد در تابوت آلودگی کربنی ایجاد کرده و باعث آزاد شدن گاز‌های زائد سمی مانند اکسید‌های نیتروژن و دی‌اکسید گوگرد می‌شود. این در حالی است که از کار یک کوره جسدسوزی حدود ۲۴۵ کیلوگرم کربن تولید می‌شود که معادل شارژ بیش از ۲۹ هزار بار گوشی هوشمند شماست.
دفن سنتی نیز پیامد‌های منفی زیست محیطی به همراه دارد. مواد شیمیایی مورد استفاده در فرآیند آماده‌سازی جسد برای دفن می‌توانند به بیرون نشت کرده و خاک و آبراهه‌های اطراف را آلوده کنند. ناگفته پیداست که مشکل لجستیکی برای یافتن فضای کافی برای قبور نیز همواره وجود داشته است.
فرانسیس والدز، رئیس مرکز هوموساسیون در فرانسه گروهی که برای قانونی شدن دفن سبز مبارزه می‌کند، می‌گوید: «دفن مردگان یک مشکل واقعی بهداشت عمومی و یک مسئله حقیقی آلوده‌کننده است. اما چون یک موضوع مرگ است، آدم‌ها ترجیح می‌دهند که درباره‌اش صحبت نکنند و چشمانشان را ببندند.»
در سال‌های اخیر نظر بسیاری از مردم برای دفن به گزینه‌های سازگار با محیط زیست جلب شده است. نظرسنجی موسسه YouGov که به تازگی از حدود ۵ هزار بزرگسال در بریتانیا انجام شد نشان می‌دهد که ۴۴ درصد برای مرگ خود «احتمالاً» یا «قطعاً» به گزینه تبدیل شدن به کمپوست فکر می‌کنند.
در انگلستان ۴۴ درصد تمایل نسبی یا مطلق خود را برای روش تازه ابراز کرده‌اند، در حالی که ۳۲ درصد نیز مخالف آن بوده‌اند.
کمپوست انسانی دقیقا چیست؟
در فرآیند کمپوست‌سازی که در ایالت‌های واشنگتن، نیویورک، کالیفرنیا، کلرادو، اورگان و ورمونت قانونی شده است، اجساد را در ظروف دربسته قرار می‌دهند و با مخلوط حجیمی از گیاه، یونجه و خاک‌اره پر می‌کنند. این مواد آلی گرما را به طور طبیعی و به سرعت به خود جذب کرده و حفظ می‌کنند.
گرمای ایجادشده داخل محفظه‌ها باعث تسریع فعالیت میکروبی می‌شود و پس از حدود ۳۰ تا ۵۰ روز اجساد به مواد آلی تبدیل می‌شوند، در همان حال که از هزینه سوخت فسیلی پرهزینه کوره‌سوزی‌های معمول هم جلوگیری می‌شود. استخوان‌ها و دندان‌ها در این فرآیند تجزیه نمی‌شوند و به طور جداگانه با استفاده از تجهیزات تخصصی آسیاب شده و سپس با بقیه خاک مخلوط می‌شوند.
بعد از این مرحله خاک جدید حدود ۳۰ روز دیگر باقی می‌ماند تا قبل از تحویل به خانواده عزیز از دست داده، تثبیت و خشک شود.
این روش که اصطلاحا ترماسیون نام دارد در حال حاضر در هیچ کشور اروپایی در دسترس نیست. با این حال گروهی در بلژیک و فرانسه در تلاش هستند از طریق قانونی روشی متفاوت به نام «هوموساسیون» (Humusation) را در اروپا فراگیر کنند.
در این روش جسد تحت فرآیند آماده‌سازی برای دفن قرار نمی‌گیرد، بلکه در یک قطعه زمین محصور شده روی بستری از مواد آلی قرار می‌گیرد. سپس با کاه، برگ‌های مرده و ریشه چمن پوشانده شده و به مدت چهار ماه باقی می‌ماند. بعد از این مرحله، یک فرد آموزش‌دیده برای پودر کردن استخوان‌ها و برداشتن هرگونه پرکردگی دندان و پیس‌میکر قلب به محل فرستاده می‌شود. بعد از انجام این کار، هشت ماه دیگر جسد باقی می‌ماند تا با تجزیه به طور کامل به «هوموس» تبدیل شود. این ماده که از مواد آلی تجزیه شده تشکیل شده است، خاکی بسیار حاصلخیز محسوب می‌شود.
این روش نوآورانه در عین حال با انتقاداتی نیز روبرو است. در سال ۲۰۲۰ و در مطالعه‌ای که توسط دانشگاه کاتولیک «لووین» انجام شد، چگونگی تأثیر فرآیند هوموساسیون بر لاشه خوک‌ها مورد بررسی قرار گرفت. تیم تحقیقاتی دانشگاه دریافتند که لاشه‌ها بسیار بیشتر از حد انتظار تجزیه می‌شوند و ترکیباتی مانند آمونیاک تولید می‌کنند. در نتیجه این روش «در حال حاضر نمی‌تواند به عنوان جایگزین مناسبی برای سوزاندن و دفن سنتی محسوب شود.»
مرکز هوموسیون در پاسخ گفت که این مطالعه با مشکلات روش‌شناختی جدی مواجه است و روش استفاده از هوموساسیون همان روشی نیست که مورد انتقاد واقع شده است.
آقای والدز، مدیر این موسسه، می‌گوید روش جدید روشی است که با طبیعت سازگاری کامل دارد: «از مرگ و اجساد است که زندگی دوباره پدید می‌آید. این دقیقاً همان روند زندگی در جنگل است؛ چرا که وقتی حیوانات در جنگل می‌میرند کسی نیست که برود و آنها را دفن کند یا بسوزاند. آنها می‌میرند و جنگل همه این مرگ‌ها را جذب می‌کند؛ بنابراین می‌بینید که طبیعت مرگ را مدیریت می‌کند؛ این ما به عنوان انسان هستیم که همه چیز را پیچیده می‌کنیم.»
تبدیل اجساد به کمپوست تنها روش جایگزین نیست. ایرلند قرار است در ماه‌های آینده شاهد افتتاح اولین مرکز سوزاندن با آب در اروپا باشد.
الیزابت اوکس، بنیانگذار این مرکز که «Pure Reflections» نام دارد، به یورونیوز می‌گوید: «تقاضای زیادی برای گزینه‌های سبزتر به هنگام پایان زندگی وجود دارد.»
خانم اوکس که تحصیلاتش در زمینه علوم سردخانه‌ای است و به صنعت خدمات تدفین علاقه دارد، در حین تحقیق در مورد روش‌های پایدار برای دفن و سوزاندن اجساد، روشی را کشف کرد که به آن سوزاندن در آب یا آب‌سوزی می‌گویند.
او توضیح می‌دهد: «ما از آب برای بازگرداندن بدن به مواد آلی تشکیل‌دهنده‌اش استفاده می‌کنیم. در واقع از طریق یک محلول قلیایی و آب و گرما، گوشت به اجزای شیمیایی تشکیل‌دهنده آن که اسید‌های آمینه، پپتیدها، قند‌ها و نمک‌ها هستند بازمی‌گردد.»
انجام این فرآینده حدود ۱۲۰۰ یورو خرج دارد و ۳ تا ۴ ساعت طول می‌کشد، در حالی که پنج برابر کمتر از سوزاندن با آتش انرژی مصرف می‌کند. دزموند توتو، قهرمان ضد آپارتاید در آفریقای جنوبی، پس از مرگش در سال ۲۰۲۱ تصمیم گرفت با همین روش در آب سوزانده شود.
در این روش استخوان‌ها پس از برداشته شدن به پودر سفید رنگی تبدیل شده و در کوزه‌ای به خانواده بازگردانده می‌شوند.
موانع روش‌های دفن سازگار با محیط زیست در اروپا چیست؟
بسیاری از کشور‌های اروپایی باید قوانین خود را تغییر دهند و به همین خاطر این کار زمان‌بر است.
یک مسئله دیگر نیز این است که در اروپا روحیه محافظه‌کارانه‌ای نسبت به شیوه جدید وجود دارد، موردی که در کشور‌های آنگلوساکسون نظیر آمریکا و کانادا صدق نمی‌کند و آنها به نسبت به روش‌های جایگزین بازتر هستند.
انتظار می‌رود در سال‌های پیش‌رو روش‌های جایگزین با استقبال بیشتری مواجه شده و موانع قانونی آنها نیز به تدریج برداشته شوند.
منبع: یورونیوز
