در شرایطی که سرعت تجزیه جسد با توجه به عوامل متعدد از جمله آب و هوا، دما، رطوبت، سطوح پی‌اچ و اکسیژن، دلیل مرگ و موقعیت بدن متفاوت است، اما به طور معمول روندی ۵ مرحله‌ای برای تجزیه طی می‌شود.
برای همه موجودات زنده، مرگ نیز بخشی از جریان زندگی محسوب می‌شود. بدن موجودات زنده پس از مرگ روند تجزیه را طی می‌کند که فرآیندی طبیعی شامل از بین رفتن بافت‌ها است. طبیعت از این طریق بازیافت مواد و حفظ تعادل در سامانه‌ها را انجام می‌دهد.
به گزارش عصر ایران، در شرایطی که سرعت تجزیه جسد با توجه به عوامل متعدد از جمله آب و هوا، دما، رطوبت، سطوح پی‌اچ و اکسیژن، دلیل مرگ و موقعیت بدن متفاوت است، اما به طور معمول روندی پنج مرحله‌ای برای تجزیه طی می‌شود. در ویدیو تایم لپس زیر که روند تجزیه جسد یک روباه را نشان می‌دهد به نوعی می‌توان این مراحل را مشاهده کرد.
مرحله ۱: تجزیه اولیه (Initial Breakdown)
مرحله نخست تجزیه جسد با اتولیز یا خودکافت سلولی آغاز می‌شود. طی این مرحله، فقدان جریان خون اکسیژن‌دار موجب سفت شدن بافت‌های عضلانی می‌شود که این شرایط به نام جمود نعشی (Rigor mortis) شناخته می‌شود. جمود نعشی می‌تواند یک تا چهار روز طول بکشد. سپس، بدن شروع به خوردن خود از درون به بیرون می‌کند. تجزیه اندام‌های داخلی ۲۴ تا ۷۲ ساعت پس از مرگ رخ می‌دهد.
باکتری‌ها شروع به گوارش آنچه که در روده کوچک باقی مانده است می‌کنند که موجب از بین رفتن یکپارچگی ساختاری سلول‌های بدن می‌شود. تاول‌های کوچک پر از مایع روی اندام‌های داخلی و سطح پوست ظاهر می‌شوند. در پایان این مرحله ممکن است فعالیت حشرات آغاز شود.
مرحله ۲: تورم (Bloating)
مرحله دوم تجزیه جسد به نام تورم شناخته می‌شود و مدت کوتاهی پس از مرگ رخ می‌دهد. با رشد و تکثیر باکتری ها، آنها گاز‌هایی که برخی بدبو هستند را تولید می‌کنند که ممکن است موجب تورم یا بیرون راندن مایعات از بدن شود.
گاز‌هایی از جمله متان، دی اکسید کربن، نیتروژن و سولفید هیدروژن می‌توانند موجب جذب مگس‌ها شده و تخم گذاری این حشرات شکل‌گیری کرم‌هایی را در پی دارد که از بافت مرده تغذیه می‌کنند. اندازه جسد طی مرحله تورم به واسطه گاز‌های تولید شده می‌تواند دو برابر شود.
در این مرحله، کوفتگی جسد (Livor mortis) – تجمع خون در قسمت‌های خاصی از بدن پس از مرگ به دلیل نیروی گرانش زمین – با رنگ بنفش مایل به صورتی پوست آشکار می‌شود.
مرحله ۳: فساد فعال (Active Decay)
از بین تمام مراحل تجزیه جسد، مرحله سوم شاید مهم‌ترین باشد، زیرا زمانی است که جسد بیشترین جرم خود را از دست می‌دهد. دامنه تجزیه با تبدیل اندام ها، عضلات و پوست به مایع و آزاد شدن در محیط اطراف گسترش می‌یابد.
از دست دادن توده بافتی طی مرحله فساد فعال عمدتا با فعالیت کرم حشرات و باکتری‌ها مرتبط است. با توجه به موقعیت جسد، شرایط آب و هوایی مانند بارش یا رطوبت و سهولت دسترسی حیوانات به آن، ممکن است تجزیه تسریع شود.
مرحله ۴: فساد پیشرفته (Advanced Decay)
در مرحله چهارم تجزیه جسد، بیشتر بافت‌های نرم تجزیه شده و تنها استخوان ها، مو و تاندون‌ها باقی مانده اند. اگر جسد در فضای باز باشد، پوست باقی مانده به واسطه فعالیت حشرات ممکن است ظاهری خشک و چرمی یافته و قسمت‌هایی از اسکلت نیز قابل مشاهده باشد.
در شرایطی که چیز زیادی برای تغذیه باقی نمانده است، حشرات بزرگ‌تری مانند سوسک‌ها برای تخریب بافت‌ها و غضروف‌های سخت‌تر باقیمانده وارد عمل می‌شوند.
مرحله ۵: استخوان ماندگی (Skeletonization)
آخرین مرحله از تجزیه جسد به آنچه باقی می‌ماند یعنی تنها استخوان‌ها و مقدار کمی از بافت‌های همبند اشاره دارد. به دلیل این که سرعت تجزیه اسکلت بر اساس از بین رفتن اجزای آلی (کلاژن) و غیر آلی تعریف می‌شود، چارچوب زمانی مشخصی برای این که استخوان ماندگی چه زمانی رخ می‌دهد، وجود ندارد.
