اگر به رشد عرضه گوشت از فروردین سال ۹۷ تا تیرماه سال۱۴۰۲ با دقت نگاه کنیم تا حد زیادی رفتار متناقض عرضه و قیمت را مشاهده می‌کنیم. برای مثال از ابتدای سال ۱۳۹۷ تا آذر ماه ۱۳۹۹ زمان‌هایی که رشد عرضه گوشت در کشور منفی شده، قیمت گوشت قرمز در کشور رشد شدیدی را تجربه کرده است.
قیمت گوشت در اقتصاد ایران به جز از آذر سال ۱۳۹۹ تا تیر سال ۱۴۰۰، عموما با منطق ثاتبی به میزان عرضه واکنش نشان داده است. کاهش عرضه گوشت قرمز و رها شدن فنر نقدینگی به دلایل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اثر مستقیم بر افزایش قیمت گوشت در کشور داشته است.
به گزارش اکوایران، رشد نقطه به نقطه قیمت گوشت قرمز در کشور و رشد نقطه به نقطه گوشت قرمز عرضه‌شده توسط کشتارگاه‌ها در سه بازه زمانی بررسی شده است. بازه زمانی اول از فروردین سال ۱۳۹۷ تا آذر سال ۱۳۹۹ بوده که قیمت گوشت قرمز واکنش درستی به عرضه آن در بازار داده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد هرگاه سرعت عرضه گوشت قرمز در بازار کاسته شده، به سرعت بر قیمت گوشت در بازار افزوده شده و شتاب بیشتری پیدا کرده است.
از آذر ۱۳۹۹ تا تیر سال ۱۴۰۰، بازار گوشت به دلیل دستکاری‌های دولت و فشار حجم پول به دلایل سیاسی و اقتصادی واکنش متفاوتی را شاهد بوده است. در این مدت با اینکه شاهد رشد عرضه گوشت قرمز در کشور بودیم قیمت گوشت قرمز با شتاب ثابتی در حال رشد بوده است. در بازه زمانی پس از تیر سال ۱۴۰۰ تا تیرماه امسال رفتار بازار گوشت به حالت اول بازگشته و تغییرات در سرعت عرضه گوشت قرمز در بازار خود را در قیمت‌های این کالا با شدت بیشتری نشان می‌دهد.
اصول اقتصادی با طعم گوشت
رشد فزاینده قیمت گوشت به چه دلیل است؟ وقتی آمار عرضه گوشت در کشور را بررسی کنیم قادر به درک این مسئله خواهیم بود. طبق قاعده عرضه و تقاضا در یک اقتصاد، چنانچه تقاضا ثابت باشد اگر عرضه یک کالا بیشتر شود با کاهش قیمت و اگر عرضه کالا کاهش یابد با افزایش قیمت مواجه خواهیم بود. اما همه چیز در عرضه و تقاضای یک کالا خلاصه نمی‌شود و بخشی از تورم کالاها به دلیل افزایش نقدینگی و حجم پول در جامعه است. به عبارت دیگر اگر عرضه و تقاضا در یک اقتصاد تورمی ثابت باشد باز هم شاهد افزایش قیمت کالاها خواهیم بود. به این دلیل که پول در دست مردم بیشتر می‌شود و حاضرند برای همان مقدار تقاضای سابق پول بیشتر بپردازند لذا قیمت کالاها افزایش می‌یابد.
برای بررسی بهتر فرآیند عرضه و قیمت گوشت قرمز در کشور، از رشد نقطه به نقطه استفاده شده است. رشد نقطه به نقطه، نشان می‌دهد قیمت یا وزن گوشت در یک ماه به خصوص نسبت به قیمت یا وزن گوشت در همان ماه در سال گذشته چه میزان رشد داشته است. برای مثال رشد عرضه گوشت قرمز در کشور در تیر ماه سال ۱۴۰۲، منفی ۱۴ درصد بوده که نشان می‌دهد وزن گوشت قرمز عرضه شده در بازار در تیرماه امسال نسبت به تیرماه سال گذشته ۱۴ درصد کاهش پیدا کرده است.
شتاب قیمت گوشت قرمز بیشتر از عرضه آن
اگر به رشد عرضه گوشت از فروردین سال ۹۷ تا تیرماه سال۱۴۰۲ با دقت نگاه کنیم تا حد زیادی رفتار متناقض عرضه و قیمت را مشاهده می‌کنیم. برای مثال از ابتدای سال ۱۳۹۷ تا آذر ماه ۱۳۹۹ زمان‌هایی که رشد عرضه گوشت در کشور منفی شده، قیمت گوشت قرمز در کشور رشد شدیدی را تجربه کرده است. دلیل دیگر این رشد می‌تواند افزایش قیمت گوشت یارانه‌ای در این سال باشد و باعث ثبت حدود ۱۴۰ درصد رشد نقطه به نقطه در فروردین ۱۳۹۸ شود. از طرف دیگر زمان‌هایی که عرضه گوشت در کشور افزایش پیدا کرده، قیمت گوشت گوسفندی تقریبا ثابت مانده و قیمت گوشت گوساله کاهش یافته است.
از مهر ماه ۱۳۹۹ تا آذر ماه همان سال رشد نقطه به نقطه عرضه گوشت قرمز در کشور از ۵۰ درصد به حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و در همین حال رشد نقطه به نقطه قیمت گوشت قرمز نیز از حدود ۸ درصد به نزدیک ۳۰ درصد رسیده است. به عبارت دیگر هرگاه سرعت رشد عرضه گوشت در کشور کم شده در طرف دیگر رشد قیمت گوشت سریع‌تر شده است.
دوره ای که قیمت گوشت قرمز سر خم نکرد
از آذرماه سال ۱۳۹۹ تا تیر ماه ۱۴۰۰، وزن گوشت قرمز عرضه شده توسط کشتارگاه‌ها رشد بالایی داشته اما قیمت‌ها نیز به همان میزان رشد داشته است. ۳ دلیل برای این اتفاق می‌توان درنظر گرفت؛ دلیل اول می‌تواند افزایش تقاضای گوشت قرمز در این دوره باشد. دلیل محتمل دوم نیز دخالت دولت در بازار گوشت و قیمت گذاری در این محوطه است. از طرف دیگر رها شدن نقدینگی و حجم پول در این بازه به دلیل شوک کرونا و ایجاد تورم در کالاهای خوراکی از جمله گوشت قرمز می‌تواند سومین دلیل این رفتار باشد.
رشد ۱۶۳ درصدی قیمت گوشت طی دو سال
آمارها حاکی از آن است که از تیرماه ۱۴۰۰ تا تیر ماه ۱۴۰۲، رفتار متناقض قیمت و عرضه گوشت قرمز در کشور همانند گذشته ادامه یافته است. از آذر ماه ۱۴۰۰ رشد نقطه به نقطه عرضه گوشت در کشور از ۵۲ درصد به منفی ۱۴ درصد در تیرماه امسال رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد کاهش حدود 20 درصدی در عرضه گوشت قرمز در کشور منجر به افزایش حدود 183 درصدی قیمت گوشت گوسفندی و 163 درصدی قیمت گوشت گوساله در این بازه زمانی در ایران شده است.
رشد قیمت گوشت قرمز در این بازه ممکن است سه علت عمده داشته باشد: دلیل اول را می‌توان کاهش سرعت عرضه گوشت قرمز و درنهایت کاهش میزان عرضه گوشت قرمز در کشور دانست. دلیل دوم این اتفاق نیز احتمالا تا حد زیادی مرتبط با رهاشدن نقدینگی و حجم پول در اقتصاد باشد که از وضعیت نابسامان اقتصادی و سیاسی درون کشور و افزایش فشارهای تحریمی آمریکا نشات می‌گیرد.
از سمت دیگر می‌توان دلیل سوم را حذف ارز ترجیحی به کالاهای اساسی سبد خانوار دانست که توانسته یکی از دلایل رشد شدید قیمت گوشت قرمز در کشور قلمداد شود. حال می‌تواند سوال ما این باشد که اگر تحریم و وضعیت بی‌ثبات اقتصادی در داخل کشور نبود و حجم پول و نقدینگی در اقتصاد کنترل می‌شد قیمت گوشت با وجود کاهش عرضه آن در چه مبلغی می‌ایستاد.
بررسی‌ها گویای آن است که در زمان کاهش عرضه گوشت در کشور، دولت به دنبال واردات آن بوده، اما این موضوع به دلیل فرآیندهای تخصیص ارز نیمایی با تاخیر همراه بوده و قیمت در بازار گوشت قرمز را متلاطم کرده است. این اصل در اقتصاد که قیمت‌ها چسبنده هستند باعث شده تا افزایش قیمت بیشتر کاهش قیمت در بازار باشد. حال باید دید در حالیکه گوشت قرمز یکی از اجزای اساسی در سبد خانوار است و با کاهش مصرف چشمگیری مواجه شده است دولت چه سیاست‌هایی را برای این بازار اعمال خواهد کرد.
