دو کشور پرجمعیت جهان یعنی چین و هند در حال رقابت با یکدیگر برای توسعه رایانه‌های کوانتومی هزار کیوبیتی خود هستند که البته امسال آی‌بی‌ام آمریکا پیش از همه به آن دست خواهد یافت. ضنن اینکه رقابت چین و هند بیشتر ذیل رقابت چین و آمریکا تعریف می‌شود.
چین اکنون به شکلی جدی در پروژه ساخت رایانه‌های کوانتومی هزار کیوبیتی فعال است. در مقابل، آمریکا که شرکت آی‌بی‌ام در آن تا امسال به رایانه کوانتومی هزار کیوبیتی خواهد رسید، به هندی‌ها برای دستیابی به این هدف کمک خواهد کرد.
به گزارش تجارت نیوز، هند دیرتر از چین وارد عرصه رایانه‌های کوانتومی شد. دولت هند در آوریل امسال بودجه‌ای معادل ۷۳۰میلیون دلار برای «مأموریت ملی کوانتوم» (NQM) تصویب کرد که هدف آن تولید رایانه‌های کوانتومی اندازه متوسط ۵۰ تا ۱۰۰۰ کیوبیت فیزیکی تا سال ۲۰۳۱ است.
در ژوئن امسال، آمریکا و هند برنامه مشترکی را با عنوان «سازوکار هماهنگی کوانتومی هند-آمریکایی» برای تسهیل همکاری‌های بین صنعت، دانشگاه‌ها و نهاد‌های دولتی و همچنین کار دو کشور در جهت توافق‌نامه جامع علم و فناوری اطلاعات کوانتومی آغاز کردند.
اما علاوه بر آن، در حال حاضر، سازمان تحقیقات و توسعه دفاعی هند، مؤسسه تحقیقات بنیادی تاتا و خدمات مشاوره تاتا نیز در حال توسعه یک رایانه کوانتومی ۷ کیوبیتی در هند هستند.
سرمایه‌گذاری گسترده چین برای ساخت رایانه‌های کوانتومی
در مه ۲۰۲۱ بود که یک دانشمند چینی به نام پان جیان‌وی و تیمش در دانشگاه علوم و فناوری چین در شهر هفی توانست یک رایانه کوانتومی به نام زوچونگ‌ژی ۶۶ کیوبیتی را راه‌اندازی کنند که سریع‌ترین رایانه کوانتومی چین تاکنون به شمار می‌رود.
در سپتامبر همان سال، اوریجن کوانتوم (origin Quantum) که یک شرکت تولیدکننده رایانه کوانتومی مستقر در شهر هفی در چین است، وعده داد تا سال ۲۰۲۵ رایانه‌ای بسازد که سرعتش از مرز ۱۰۰۰ کیوبیت عبور کند. با این حال، تاکنون در سال جاری موفق به راه‌اندازی رایانه کوانتومی ۷۲ کیوبیتی خود به نام «ووکانگ» (Wukong) که الهام‌گرفته از اسطوره‌های چینی «میمون شاه» (Monkey King) است، نشده است. آخرین محصول این شرکت، «بنیوان وویوان ۲» (Benyuan Wuyuan ۲) نام دارد که در سال ۲۰۲۱ راه‌اندازی شده و فقط ۲۴ کیوبیت سرعت دارد.
ژانگ هویی، مدیرعامل اوریجن کوانتوم، در مصاحبه اخیر با هفی دیلی گفت: «تحقیق و تولید ووکانگ تاکنون به شکلی کُند و تدریجی پیش می‌رود. این محصول تا پایان امسال راه‌اندازی رسمی خواهد شد. پس از آن، ادامه توسعه رایانه‌های کوانتومی با سرعت بالای ۷۲ کیوبیت را پیگیری خواهیم کرد.»
ژانگ گفت اوریجن کوانتوم در سال ۲۰۱۷ با هدف تبدیل دستاورد‌های پژوهش‌های علمی چین به محصولاتی که کاربرد عملی دارند، تأسیس شده است. او گفت شرکت سه سال صرف تأمین خودکفایانه تمام قطعات محصولاتش کرده است.
او در مورد دشواری‌هایی که شرکت در طول توسعه ووکانگ با آن روبرو بوده جزئیاتی ارائه نکرد.
در سپتامبر سال گذشته، ژانگ گفته بود که شرکت تا پایان سال ۲۰۲۲ ووکانگ را رونمایی خواهد کرد. در ژوئن امسال نیز گفت رونمایی در ژوئیه خواهد بود. اما شرکت نتوانست به این برنامه زمانی عمل کند.
تحریم‌های آمریکا در ارسال چیپ و رایانه‌های کوانتومی
در اکتبر سال گذشته، دولت بایدن صادرات نیمه‌رسانا‌های پیشرفته، تجهیزات تولید چیپ، رایانه‌های کوانتومی و ابررایانه‌ها به چین را ممنوع کرد تا از استفاده این محصولات توسط ارتش چین، به ویژه در ساخت موشک‌های فراصوت و سیستم‌های هدایت توسط هوش مصنوعی، جلوگیری کند.
در اوت امسال، جو بایدن فرمان اجرایی امضا کرد که از سال ۲۰۲۴ سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و صندوق‌های آمریکایی در بخش‌های نیمه‌رسانا، هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی چین را ممنوع می‌کند.
بعید است تحریم‌های سرمایه‌گذاری آمریکا روی اوریجن کوانتوم تأثیری بگذارد، زیرا این شرکت هیچ سرمایه خارجی دریافت نکرده است. علاوه بر این، تولید تراشه فوق هادی آن به شرکت نکس چیپ (Nextchip) سپرده شده است که ۵۲٫۹۹ درصد سهامش متعلق به دولت هفی و ۲۷٫۴۴ درصد آن متعلق به شرکت «پاورچیپ تکنولوژی» (Powerchip Technology) تایوان است؛ بنابراین تولیدات این شرکت باید از کنترل صادرات و تحریم‌های آمریکا در امان باشد.
در این میان، کارشناسان چینی از اوریجن کوانتوم می‌خواهند هرچه سریع‌تر ووکانگ را راه‌اندازی کند.
یک کارشناس اهل شهر شانشی چین در مقاله‌ای می‌نویسد: «تراشه‌های کوانتومی نسبت به نیمه‌رسانا‌های سنتی از قدرت محاسباتی بسیار بالاتری برخوردارند. وقتی که فناوری تراشه‌های کوانتومی به بلوغ برسد، می‌توانیم وابستگی‌مان به لیتوگرافی پیشرفته را کاهش دهیم و چیپ‌های پیشرفته را خودمان تامین کنیم.»
او می‌گوید این پیشرفت معنایی راهبردی برای زنجیره تأمین جهانی بخش تراشه خواهد داشت. او می‌گوید راه‌اندازی موفق گوشی میت ۶۰ پرو هواوی اثبات کرده است که چین از محدودسازی و ممانعت فناورانه خارجی نمی‌ترسد.
در عین حال، اوریجن کوانتوم روی کاربرد‌های رایانه‌های کوانتومی خود نیز متمرکز است.
دو منگ، معاون اوریجن کوانتوم، در سخنانی در رسانه‌ها در روز سه‌شنبه گفت که این شرکت استفاده از رایانه‌های کوانتومی خود را در تجزیه و تحلیل داده‌های پزشکی بهره‌گیری خواهد کرد.
دو گفت: «محاسبات کوانتومی مزیت آشکاری در پردازش تصاویر دارد. برای بررسی کاربرد‌ها در تجزیه و تحلیل داده‌های پزشکی، ما از الگوریتم خودتوسعه‌یافته برای پردازش تصاویر بیماران سرطانی که توسط دانشکده پزشکی بنگبو آنهوآ توسعه یافته استفاده کردیم و با موفقیت توانستیم از توان محاسباتی کمتری نسبت به شیوه‌های معمول رایانه‌ای استفاده کنیم.»
هند در حال رسیدن به چین است
در نوامبر گذشته، آی‌بی‌ام از سریع‌ترین رایانه کوانتومی جهان تاکنون یعنی اوسپری (Osprey) ۴۳۳ کیوبیتی رونمایی کرد. این غول فناوری برنامه‌ای نیز برای رونمایی از یک رایانه کوانتومی دیگر با نام کندور (Condor) ۱۱۲۱ کیوبیتی برای امسال نیز دارد.
برخی از کارشناسان فناوری می‌گویند هنگامی که یک رایانه کوانتومی بیش از هزار کیوبیت فیزیکی داشته باشد، می‌تواند بیش از ۵۰ کیوبیت منطقی یا قابل استفاده داشته باشد که برای انجام محاسبات مختلف و ایجاد ارزش تجاری کافی است.
در ۲۲ ژوئن، آمریکا اعلام کرد که از مشارکت هند در برنامه «تبادل درهم‌تنیدگی کوانتومی» (Quantum Entanglement Exchange) و کنسرسیوم توسعه اقتصاد کوانتومی برای تسهیل تبادلات تجاری و تخصصی با کشور‌های پیشرو همفکر در زمینه کوانتوم استقبال می‌کند. در دیدار ۸ سپتامبر، جو بایدن و نارندرا مودی (نخست‌وزیر هند) گفتند دو کشور همکاری‌های علمی خود را از جمله در زمینه‌های اکتشاف فضایی، زیست‌فناوری و محاسبات کوانتومی تقویت خواهند کرد.
یک روزنامه‌نگار اهل شهر گانژو (چین) می‌گوید بودجه ۷۳۰ میلیون دلاری ممکن است برای مأموریت ملی کوانتوم هند کافی نباشد که نه تنها محاسبات کوانتومی بلکه ارتباطات کوانتومی، حس‌گری و مترولوژی کوانتومی و مواد و دستگاه‌های کوانتومی را نیز پوشش می‌دهد.
او می‌گوید هند در مقایسه با چین از نظر پژوهش در ارتباطات کوانتومی که نیازمند بودجه هنگفتی است، بسیار عقب‌تر است.
