نیروی هوایی آمریکا برای جایگزینی ناوگان متشکل از چندین هواپیمای قدیمی مانند جنگنده‌های اف-۱۶ و اف -۱۰ تاندربولت ۲، از سال ۲۰۱۱ نوع F-۳۵A را دریافت کرد. طول این جنگنده ۵۱.۴ فوت معادل ۱۵.۶ متر، ارتفاع آن ۱۴.۴ فوت معادل حددود ۴.۴ متر، طول بال‌های آن ۳۵ فوت معادل ۱۰.۶ متر بوده و ظرفیت حمل سلاح آن ۸،۱۶۵ کیلوگرم است.
جنگنده تهاجمی مشترک F-۳۵ لایتنینگ ۲ (F-۳۵ Lightning II Joint Strike Fighter) ساخت کمپانی لاکهید مارتین اوج مهندسی هوانوردی و فناوری یک جت جنگنده است. اگر چه این هواپیما بسیار گران قیمت است، اما مملو از نوآورانه‌ترین و پیشرفته‌ترین سیستم‌های هوانوردی ساخته شده تا به امروز است. این هواپیما نه تنها توسط نیروی هوایی، نیروی دریایی و تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد، بلکه هشت کشور دیگر نیز این هواپیمای پیشرفته را برای دفاع از خود در اختیار دارند.
به گزارش روزیاتو، بر اساس برنامه ریزی‌های صورت گرفته برای نیرو‌های مسلح ایالات متحده آمریکا در مجموع ۱،۷۶۲ فروند F-۳۵ برای نیروی هوایی، ۶۹۳ فروند برای نیروی دریایی و تفنگداران دریایی و صد‌ها فروند دیگر برای خریداران خارجی تولید می‌شود که آن را به پرتعدادترین جت جنگنده نسل پنجم در حال استفاده امروز تبدیل می‌کند.
جنگنده‌های قبلی با در نظر داشتن نقش‌های خاص مانند جنگنده یا بمب افکن و برای استفاده در محیط‌های خاصی مانند ناوهای هواپیمابر ساخته شده اند. این امر منجر به آن شد که شاخه‌های مختلف ارتش ایالات متحده دارای چندین قالب هواگردی برای حفظ و نگهداری، همراه با زنجیره تامین پیوسته برای قطعات برای هر مدل باشند. F-۳۵ با داشتن یک قالب هواگردی واحد با نسخه‌های مختلف، متفاوت از این هواگرد‌ها است تا ضمن استفاده از بسیاری از قطعات مشترک، برای استفاده در سناریو‌های مختلف مناسب باشد و در نتیجه سربار و هزینه مضاعف لجستیکی آن کاهش یابد. با این حال، این بدان معنی است که جنگنده تهاجمی مشترک F-۳۵ در انواع مختلفی ساخته شده است، بنابراین در اینجا نگاهی به هر یک از این سه نسخه و آنچه که آنها را منحصر به فرد می‌کند، می‌اندازیم.
داستان یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های جت جنگنده وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا (DoD) در سال ۱۹۹۶ و با عقد قرارداد با بوئینگ و لاکهید مارتین برای ساخت یک جنگنده پنهانکار جدید آغاز شد که می‌توانست توسط نیروی هوایی، نیروی دریایی و تفنگداران دریایی به خدمت گرفته شود. در حالی که هواپیمای جدید برای این سه شاخه نظامی ساخته می‌شد، هر کدام از آنها الزامات منحصر به فردی داشتند، که نیاز به ساخت چندین نسخه از این هواپیما با مشخصات متفاوت را ناگزیر می‌ساخت.
پایان جنگ سرد باعث تغییر چشمگیری در تفکر نظامی شد که از پنتاگون به تمام حوزه‌های عملیاتی زیرشاخه اش در ارتش سرازیر می‌شد. تاکتیک‌های نظامی در این دوره در حال تکامل بودند و این بدان معنا بود که نیاز‌ها در میان تمام شاخه‌ها در حال تغییر هستند. علاوه بر این، بودجه‌ها در برخی موارد کاهش یافت و بودجه‌های جدیدی در برخی دیگر افزایش داده شد. این امر منجر به کاهش هزینه‌ها در کلیت ارتش شد. این بخشی از پایه و اساس ایجاد برنامه جنگنده تهاجمی مشترک – برای صرفه جویی در هزینه- است. مقام‌های ارشد پنتاگون خواهان یک هواپیمای همه کاره بودند که از طریق صرفه جویی در مقیاس و کاهش تامین کنندگان متعدد قطعات، به کاهش هزینه‌ها کمک کند.
بوئینگ و لاکهید مارتین هر دو در سال ۲۰۰۱ نمونه‌های اولیه خود را عرضه کردند و لاکهید در نهایت برنده این برنامه شد. لاکهید که برای دهه‌ها پیمانکار دفاعی نیروی هوایی ایالات متحده بود، آمادگی خود برای ساخت این جنگنده همه کاره را نشان داد، با این حال مشکلات از همان ابتدا شروع شد و تا امروز ادامه داشته است. از جمله این مشکلات می‌توان به افزایش هزینه‌ها و تاخیر‌های متعدد اشاره کرد. علاوه بر این، بسیاری بر این باورند که این هواپیما در رسیدن به اهدافی که برای آنها ساخته شده، شکست خورده است. ناگفته نماند که F-۳۵ در نهایت به تولید انبوه رسید و پیشرفته‌ترین جت جنگنده پنهانکار امروزی روی کره زمین است.
نیروی هوایی برای جایگزینی ناوگان متشکل از چندین هواپیمای قدیمی مانند جنگنده‌های اف-۱۶ و اف -۱۰ تاندربولت ۲، از سال ۲۰۱۱ نوع F-۳۵A را دریافت کرد. طول این جنگنده ۵۱.۴ فوت معادل ۱۵.۶ متر، ارتفاع آن ۱۴.۴ فوت معادل حددود ۴.۴ متر، طول بال‌های آن ۳۵ فوت معادل ۱۰.۶ متر بوده و ظرفیت حمل سلاح آن ۸،۱۶۵ کیلوگرم است. شعاع پروازی آن نیز ۶۸۰ مایل معادل ۱،۰۸۸ کیلومتر عنوان شده است. این جنگنده با یک موتور توربوفن پرت اند ویتنی کار می‌کند که ۴۳،۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه تولید کرده و برای بلند شدن و فرود معمول (CTOL) ساخته شده اند چرا که نیروی هوایی عمدتاً از طریق پایگاه‌های هوایی روی زمین عملیات خود را انجام می‌دهد. با تجهیزات تخصصی کم‌تر نسبت به انواع دیگر، F-۳۵A کم هزینه‌ترین آنها است.
اف-۳۵ که از ابتدا با سطح مقطع راداری قابل مشاهده اندک (به عبارت دیگر پنهانکار) طراحی شده بود، چندین المان را با هم ترکیب می‌کند تا از رادار دشمن پنهان بماند. بدنه این جنگنده به گونه‌ای ساخته شده است که سیگنال‌های رادار به جای اینکه دوباره به سمت منبع سیگنال راداری هدایت شوند، از هواپیما دور می‌شوند. این امر مستلزم آن است که بدنه بیرونی جنگنده به طور ویژه برای این منظور طراحی شده باشد و همچنین با یک ماده پیشرفته جاذب راداری به عنوان روکش، پوشش داده شود. علاوه بر این، تمام پنل‌ها و درز‌ها باید به شکل بی نقصی با هم فیت شوند، زیرا حتی کوچک‌ترین شکاف بین پنل‌ها نیز می‌تواند موقعیت آن را فاش کند.
مونتاژ اف-۳۵ در فورت وورث تگزاس صورت می‌گیرد و با اینکه بی نقص نیست، اما بهترین دقت مونتاژ ممکن هواپیما را در جهان فراهم می‌کند. سلاح‌ها نیز برای اهداف پنهانکاری در یک محفظه داخلی نگهداری می‌شوند، اما F-۳۵ همچنان می‌تواند محموله بسیار بزرگی از مهمات را حمل کند. در حالی که این نسخه از جنگنده اف-۳۵ به طور ویژه برای نبرد‌های نزدیک و تن به تن طراحی نشده است، اما در صورت بروز چنین موقعیتی، به یک توپ داخلی ۲۵ میلی متری مجهز شده است.
اف-۳۵ای که توسط نیروی هوایی ایالات متحده مورد استفاده قرار می‌گیرد، قابلیت‌های گسترده‌ای دارد و می‌تواند با پیکربندی‌های مختلف متناسب با پارامتر‌های ماموریتی خاص طراحی شود. این پیکربندی و ماموریت متعاقب آن مشخص خواهد کرد که چه تسلیحاتی در دو انبار سلاح داخلی آن نصب خواهد شد و آیا چیزی به شش نقطه اتصال خارجی آن که در هنگام عدم نیاز به پرواز مخفیانه و پنهانکارانه مورد استفاده قرار می‌گیرند، متصل خواهد شد یا خیر. در غیر این صورت، تمام مهمات در انبار‌های داخلی سلاح ذخیره می‌شوند که آنها را از ردیابی توسط رادار مخفی نگه می‌دارد.
این جنگنده به عنوان یک جنگنده چندمنظوره می‌تواند کاری فراتر از شلیک موشک و گلوله به سمت دشمن انجام دهد. اف-۳۵ای مجهز به یک بسته ارتباطی فوق العاده پیچیده و پیشرفته است که شامل آرایه‌ای از سنسور‌ها است که داده‌های متعددی را جمع آوری کرده، آگاهی موقعیتی را افزایش داده و آن را با سایر سیستم‌های درگیر در یک ماموریت خاص به اشتراک می‌گذارند. علاوه بر این، یک اف -۳۵ای می‌تواند به عنوان یک هاب ارتباطی عمل کند، اطلاعات را به خلبان‌های دیگر در یک اسکادران و همچنین یک هواپیمای ارتباطی دیگر، مانند یک هواپیمای آواکس، در منطقه و یک کشتی فرماندهی نیروی دریایی که مایل‌ها دور از ساحل قرار دارد، منتقل کند یا از آنها دریافت نماید. این یک جت جنگنده است که به عنوان یک ایستگاه فرماندهی جنگ الکترونیک کامل در آسمان عمل می‌کند.
اگر چه ارتش ایالات متحده چند دهه است که در خاورمیانه حضور دارد، اما جنگنده‌های اف -۳۵ به تازگی و از سال ۲۰۱۹ در این منطقه مستقر شده اند. این جنگنده‌ها از پایگاه نیروی هوایی هیل در یوتا وارد این منطقه شدند. برد F-۳۵ A با استفاده از مخازن سوخت داخلی بیش از ۲،۱۶۰ کیلومتر است، اما نیروی هوایی ناوگانی از هواپیما‌های سوخت رسان را در اختیار دارد، که با استفاده از قابلیت سوختگیری در آسمان، و توانایی اعزام مستقیم از یوتا به امارات متحده عربی، به طور موثر برد نامحدودی به جنگنده‌های F-۳۵A می‌بخشند.
با وظیفه‌ای به عنوان یک نیروی اعزامی به نقاط خارج از ایالات متحده، نیروی ویژه دریایی ایالات متحده آمریکا وظیفه ایجاد یک پایگاه در منطقه ساحلی محل انجام عملیات را بر عهده دارد. به همین دلیل این نوع از F-۳۵ بسیار منحصر به فرد است. در حالی که F-۳۵A که در اختیار نیروی هوایی ایالات متحده قرار دارد، یک جنگنده سنتی برای ماموریت‌هایی است که از پایگاه‌های هوایی دارای باند فرود انجام می‌شوند، اف-۳۵ بی برای عملیات در دریا طراحی شده است. طول F-۳۵B حدود ۵۱.۲ فوت معادل ۱۵.۶ متر، ارتفاع آن ۱۴.۳ فوت معادل ۴.۳۵ متر، طول بال‌های آن ۳۵ فوت معادل ۱۰.۶ متر و ظرفیت حمل سلاح آن ۱۵،۰۰۰ پوند معادل ۶،۸۰۳ کیلوگرم بوده و شعاع عملیاتی آن ۵۲۰ مایل معادل ۸۳۲ کیلومتر است. بدین ترتیب این نسخه ظرفیت حمل سلاح و شعاع عملیاتی کمتری نسبت به دو نسخه دیگر دارد. این هواپیما دارای یک فن اضافی در پشت کابین خلبان است که نیروی پیشرانه‌ای اضافی را مستقیماً به سمت پایین فراهم می‌کند که به این هواپیما قابلیت بلند شدن در باندی کوتاه و فرود عمودی (STOVL) را می‌دهد. این کار توسط ترکیبی از فن‌های پیشرانه‌ای ناشی از محور قدرت با نام Rolls-Royce LiftSystem انجام می‌شود که درست در پشت کابین خلبان و نازل پیشرانه عقب نصب شده است.
این کار قدرت را بین موتور اصلی که نیروی پیشرانه را از طریق نازل خود تامین می‌کند و شفت تقمسیم می‌کند که یک جفت فن با جهت چرخش معکوس را به حرکت در می‌آورد که حدود ۲۰ هزار پوند هوای گرم نشده را از طریق یک جعبه توربینی که جریان هوا را هدایت می‌کند، به پایین می‌رانند. نازل پیشرانه عقب به یک نازل چرخشی سه جهته (۳ BSN) مجهز شده است. این می‌تواند نازل را در زاویه ۹۰ درجه بچرخاند به طوری که نیروی رانش آن نیز مستقیم به سمت پایین هدایت شود. برای دست نخورده نگه داشتن ردپای راداری اندک، فن‌های پیشرانه‌ای رو به پایین به طور کامل در یک محفظه در داخل قالب هواپیما محصور شده اند.
تفنگداران دریایی سال هاست که از هواپیما‌های STOVL استفاده می‌کنند. شاید معروف‌ترین مدل، جت Harrier Jump باشد. با خلق یک جنگنده جدید که می‌تواند به این سیستم مجهز شود، تفنگداران دریایی به یک جت پنهانکار پیشرفته با قابلیت STOVL دسترسی پیدا می‌کنند، بدون اینکه نیازی به داشتن یک تجهیزات جداگانه دیگر با خط تامین قطعات جداگانه خاص خود داشته باشند.
نیرو‌های تفنگدار دریایی یک نیروی اعزامی است که وظیفه کنترل ورودی سواحل و استقرار در سواحل و راه‌های ورودی دیگر به مسیر‌های آبی را بر عهده دارد. آنها هنگام ورود به خاک دشمن، وظیفه بسیار مهمی دارند و باید مانور‌های سریعی را با زیرساخت اندک یا بدون پشتیبانی زیادی انجام دهند. این وظیفه همچنین می‌تواند شامل درجه‌ای از فرود آمدن روی یک جزیره یا پرش از جزیره‌ای به جزیره دیگر، بسته به جایی که باید هدف در آن حاصل شود، باشد. F-۳۵B به طور منحصر به فردی واجد شرایطی است تا به تفنگداران دریایی در دستیابی به اهدافشان در این شرایط کمک کند. بدون در اختیار داشتن باند‌های پرواز لوکسی که به خوبی نگهداری شده اند، انجام عملیات با باند‌های کوچک یا حتی بدون باند برای این بخش از ارتش ایالات متحده بسیار حیاتی است.
اف-۳۵ بی می‌تواند تقریباً بدون هیچ باند پروازی پرواز کند و برای مدت کوتاهی در جای خود معلق باشد. این قابلیت به آن توانایی فرود عمودی را نیز می‌دهد. در حالی که برخی واحد‌ها در کنار نیروی دریایی فعالیت کرده و از ناوهای آن برای اجرای ماموریت‌ها استفاده می‌کنند، تفنگداران ویژه دریایی نیز ناوگان کشتی‌های خود را در اختیار دارد. جدیدترین کشتی‌های تهاجمی کلاس America با تمرکز بر هوانوردی ساخته شده اند و امکاناتی را برای عملیات F-۳۵B فراهم می‌کنند.
این کشتی‌ها که با یک عرشه پرواز بسیار کوتاه‌تر و کوچک‌تر از یک ناو هواپیمابر ساخته شده اند، به تفنگداران امکان می‌دهند که با هواپیمای F-۳۵B خود سورتی‌های پروازی انجام دهند در حالی که بسیاری از قابلیت‌های مشابهی که شاخه‌های دیگر با هواپیمای خود دارند را نیز داشته باشند. هزینه داشتن قابلیت STOVL نیز ظرفیت بار کم‌تر و برد کوتاه‌تر است. با این حال، هنگامی که هر شاخه ارتش با هم کار می‌کنند تا از نقاط قوت هر سه نوع بهره برداری کنند، نتایج بسیار قوی و از هر لحاظ مناسب خواهند بود.
نیروی دریایی ایالات متحده سابقه طولانی و موفقی در زمان جنگ و صلح دارد، که شامل دفاع از سواحل کشور و کاهش تهدیدات در اقیانوس‌های دور دست است. همچنین این بخش از ارتش آمریکا، ناوگان هواپیما‌های جنگنده خود را حفظ کرده است و اغلب از مدل‌های خود که با الزامات خاص دریایی ساخته شده اند استفاده می‌کند. در نتیجه، نیروی دریایی تعدادی از بهترین خلبانان جهان را آموزش داده است که با قدرت هوایی همه جانبه و بالای خود در برابر دشمنان، از نیرو‌های زمینی خودی حمایت کرده و به برخی از بهترین جنگنده‌های ساخته شده تا به حال مجهز هستند.
نیروی دریایی نوع F-۳۵C را دریافت کرده که برای استفاده روی ناوهای هواپیمابر بهینه سازی شده است. بیشتر مشخصات آن با نسخه نیروی هوایی همخوانی دارد، اما چند تفاوت کلیدی آنها را از هم جدا می‌کند. مهم‌ترین تفاوت در بال‌های دو نسخه است. نسخه نیروی دریایی به خاطر استقرار روی ناوهای هواپیمابر، از بالچه‌های تاشو استفاده می‌کند که امکان نگهداری جمع و جورتر را فراهم می‌کند. این هواپیما همچنین با داشتن ابزار فرود قوی‌تر و یک بدنه تقویت شده به منظور جذب انرژی عظیم حاصل از فرود‌های با استفاده از قلاب دمی و تیک آف‌های به کمک منجنیق، برای انجام وظیفه روی ناوهای هواپیمابر بهینه سازی شده است. طول F-۳۵C حدود ۵۱.۵ فوت معادل حدود ۱۵.۷ متر، ارتفاع آن ۱۴.۷ فوت معدل حدود ۴.۴۸ متر و طول بال‌های آن ۴۳ فوت معادل ۱۳.۱ متر است. ظرفیت حمل سلاح این نسخه نیز ۱۸،۰۰۰ پوند معادل ۸،۱۶۵ کیلوگرم و شعاع پروازی آن ۶۹۰ مایل معادل ۱،۱۰۴ کیلومتر است.
بال‌های این نسخه که ۹ فوت (بیش از ۲.۷۴ متر) عریض‌تر از بقیه هستند و بخش دم دارای سطوح کنترلی بزرگ تری است که در هنگام فرود با سرعت کم بسیار کمک کننده است، در حالی که ظرفیت بار بالاتر و برد بیشتری را فراهم می‌کنند. علی رغم داشتن این تغییرات زیاد، این تغییرات نقش اندکی در کاهش اثربخشی عملیاتی داشته است، به این معنی که F-۳۵C تقریباً به اندازه دیگر نسخه‌ها برای هر ماموریتی آماده است.
نسخه F-۳۵C دارای همان بسته ارتباطی است که در دیگر نسخه‌ها دیده می‌شود که در هماهنگی ارتباطی با کشتی‌ها حاضر در یک ناوگروه تهاجمی بسیار مهم است، که می‌تواند از ناو هواپیمابر به همراه رزمناو‌های مجهز به موشک‌های هدایت شونده، ناوشکن ها، ناوچه ها، زیردریایی‌ها و یک کشتی تدارکاتی تشکیل شود. این شامل انتقال اطلاعات جمع آوری شده از سنسور‌های پیشرفته آن به فرماندهان به طور همزمان است که به آنها توانایی تصمیم گیری آگاهانه و دادن دستور‌ها بر اساس اطلاعات تاکتیکی بروز را می‌دهد. ارتباط بین همه فرماندهان و اسکادران هواپیماها برای اجرای ماموریت‌ها و حفظ امنیت پرسنل حیاتی است.
قرار گرفتن اف-۳۵ سی بر روی عرشه پرواز ناو‌ها نشان دهنده ورود جنگنده‌های پنهانکار برای اولین بار به ناوگان‌های دریایی است. این امر به اسکادران‌های نیروی دریایی قابلیت بقای قابل توجه، در کنار توانایی حمله به اهداف زمینی بدون شناسایی شدن و بازگشت سریع و ایمن به ناوگروه تهاجمی را می‌دهد. خلبانان قبلی برای انجام ماموریت‌های مشابه باید تنها به توانایی‌های خود تکیه می‌کردند.
در حالی که F-۳۵C چندین سال است که وجود دارد، اولین همراهی آن با یک ناوگروه تهاجمی دریایی تنها در سال ۲۰۲۱ رخ داد. اولین حضور این جنگنده در دریا با ناو یو اس اس کارل وینسون برای یک عملیات اعزامی روتین بود که در آن چندین مانور دریایی را در اقیانوس باز انجام دادند؛ بنابراین هنوز اطلاعاتی در مورد نحوه عملکرد این جت در شرایط جنگی واقعی وجود ندارد.
بسیاری از جت‌های جنگنده‌ای که در طول ۷۰ سال گذشته ساخته شده اند، عمر مفید شگفت انگیزی داشته اند. برخی از هواپیما‌های ساخت شوروی در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ هنوز توسط کشور‌های در حال توسعه در آسیا و آفریقا به پرواز در می‌آیند. همان طور که گفته شد، جت‌های آمریکایی بسیار سریع‌تر از این از رده خارج می‌شوند؛ به خصوص در شرایطی که وزارت دفاع ایالات متحده به رویه ساخت هواپیما‌های پیشرفته‌تر در هر دهه ادامه می‌دهد.
اف-۳۵ با طول عمر برنامه ریزی شده حداقل ۸،۰۰۰ ساعت پرواز ساخته شده که می‌تواند تا ۲۴،۰۰۰ ساعت افزایش یافته و تا ۶ دهه ادامه داشته باشد. مدت پرواز سالانه مورد انتظار برای هر نسخه از این جت جنگنده متفاوت است. نسخه F-۳۵ A برای ۲۵۰ ساعت، F-۳۵B برای ۳۰۰ ساعت و F-۳۵C برای ۳۱۶ ساعت پرواز سالیانه برنامه ریزی شده اند. در سال ۲۰۱۶، طول عمر نسخه F-۳۵ A حدود ۲۶،۰۰۰ ساعت، نسخه F-۳۵B حدود ۱۸،۰۰۰ ساعت و نسخه F-۳۵C حدود ۶،۰۰۰ ساعت برنامه ریزی شد. این اعداد دوره عمر کلی بین ۲۵ تا ۳۲ سال را نوید می‌دهند، اگر چه هواپیما‌های جدید همیشه در حال ساخت هستند که می‌توانند طول عمر این برنامه را برای دهه‌ها افزایش دهند. صرف نظر از اینکه در مورد کدام نسخه از این هواپیماها صحبت می‌کنیم، این جت‌ها برای مدت طولانی در سرویس خواهند بود و با هزینه ۱.۷ تریلیون دلاری، وزارت دفاع ایالات متحده قصد دارد نهایت استفاده را از این هواپیماها ببرد.
هشت ارتش خارجی نیز اف-۳۵ را به پرواز در می‌آورند که شامل ترکیبی از اعضای ناتو و دیگر متحدان آمریکا مانند سنگاپور، اسرائیل و ژاپن است. با افزایش سن هواپیما، کشور‌های بیشتری می‌خواهند به این جنگنده پنهانکار پیشرفته دست پیدا کنند و تا زمانی که با قوانین مورد قبول ایالات متحده بازی کنند، برخی از آنها این جنگنده‌ها را دریافت خواهند کرد. با این وجود، به نظر می‌رسد F-۳۵ تا سال‌ها به عنوان پیشرفته‌ترین جنگنده پنهانکار جهان باقی خواهد ماند.
