وسوسه پاییزی بورس

بورس تهران یک روز متعادل پاییزی را پشت سر گذاشت. در روز شنبه شاخص کل بازار سهام رشد مطلوبی را به خود دید و تا حدودی آغاز هفته را توفانی شروع کرد؛ از این رو برخی از کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که بازار سهام می‌تواند با اتکا به چند متغیر مهم، سرمایه‌گذاران را برای ورود به این بازار وسوسه کند. بازار سهام از هفته دوم مهرماه و هم‌زمان با اوج‌گیری تنش‌های جنگی در خاورمیانه، معمولا هر هفته را ناامیدکننده و سرد آغاز کرده است.

اما در روز گذشته افزایش ۱.۴۶درصدی نماگر اصلی بازار سهام در حالی رقم خورده که بعد از ۴۵ روز معاملاتی (از ۱۶شهریور) که ثبت چنین جهشی در دماسنج اصلی بازار سهام به فراموشی سپرده شده بود، دوباره تکرار شد؛ بنابراین شاید بتوان چراغ سبز بازار را روشن نگه داشت و به تداوم آن امیدوار بود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تغییرات یادشده در شرایطی به ثبت رسیده که دهه نخست آبان دهه‌ای ناامیدکننده برای بازار مذکور بوده است. با‌این‌حال عده‌ای دیگر از کارشناسان بازار سرمایه با دیده تردید نسبت به تداوم این روند می‌نگرند.

با کمی کاوش در آمار‌های ورود و خروج پول در نیمسال دوم سال درمی‌یابیم که زمانی که بازار‌های ارز، طلا و سکه کار خود را ریزشی خاتمه داده‌اند، بازار سهام معمولا با ورود پول روبه‌رو شده است. در روز گذشته نیز همین اتفاق افتاد.

سه بازار مذکور در سراشیبی سقوط قرار گرفتند، اما تالار شیشه‌ای در یک روز سرد پاییزی، گرمای معاملاتی را برای تن خسته سهامداران به ارمغان آورد و پس از یک هفته که با خروج پول دست به گریبان بود، درنهایت توانست ورود پول را مشاهده کند. بررسی روند داد‌و‌ستد‌های سهامی در روز شنبه حکایت از این دارد که خروج پول حقیقی در بورس تهران معکوس شده و جای خود را به ورود پول بخشیده است.

البته این یک سناریو با چاشنی خوش‌بینانه است و به طور قطع نمی‌توان در مورد روند آتی این بازار پیش‌بینی دقیقی کرد. به این ترتیب در روز شنبه به میزان ۱۶۳میلیارد تومان به سمت بورس تهران کوچ کرد که نشان می‌دهد بازار مذکور از روند منفی هفته گذشته تاحدودی فاصله گرفته است و ارزش معاملات خرد (سهام و حق تقدم) نیز به میزان ۳هزار و ۵۶۲میلیارد تومان رسیده است.

اما گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سرمایه حکایت از این واقعیت دارد که با توجه به عدم محرک قوی در این بازار نمی‌توان به صورت مستمر روند پرشتاب صعودی را انتظار داشت. شاید افول بازار‌های رقیب در نمایش قدرتمند بورس یکی از عوامل مهم در ورود پول به این بازار تلقی شود، اما با توجه به اینکه شاخص کل همچنان زیر کانال دو‌میلیون واحد قرار دارد، نمی‌توان سرمایه‌گذاران را وادار به وارد کردن پول خود به این بازار کرد. به‌ویژه آنکه در یک ماه گذشته بازار‌های رقیب وضعیت بهتری را طی کرده‌اند. اما به هر روی با فاصله گرفتن نام ایران از جنگ خاورمیانه به نظر می‌رسد بازار‌ها روی دیگری از خود را به نمایش بگذارند.

نقش منفی کنترل حمایتگرانه از بازار

به گفته کارشناسان بازار سرمایه، شتاب گرفتن روند صعودی قیمت در بازار‌های موازی اگرچه منجر به افزایش انتظارات تورمی و رشد همه بازار‌های دارایی می‌شود، اما با توجه به اینکه در سال گذشته بازار سهام نتوانست در مسیر انتظارات تورمی گام بردارد، از این‌رو متغیر «صعود قیمت‌ها در بازار‌های رقیب» به‌سختی می‌تواند بازار سهام را تکان و در مسیر افزایشی قرار دهد؛ به‌خصوص اینکه در بازار‌های رقیب یک عامل تعیین‌کننده و کلیدی دیگری حکم‌فرماست، اینکه این بازار‌ها از ریسک کمتری برخوردارند.

تجربه نیز گویای این است که سیاستگذار نقش کمتری در سازوکار و عملکرد رقبای بورس ایفا می‌کند. از این‌رو نباید انتظار داشت که هم‌زمان با یک جهش صعودی، به‌یک‌باره حجم بالایی از تقاضای خرید روانه بازار سهام شود.

این‌طور که از رفتار معامله‌گران قابل‌استنباط است، سرمایه‌گذاران خرد و حقیقی هنوز برای ورود به بازار سهام آمادگی لازم را ندارند و به دلیل تشابه اتفاقات این روز‌ها با روز‌های جنگ اوکراین و روسیه ترجیح می‌دهند مدل احتیاطی گذشته را مجددا در پیش بگیرند؛ اما به محض تداوم روز‌های سبز، بازار سهام جذابیت بر‌بادرفته را مجددا به دست خواهد آورد.

در همین رابطه حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه رشد مستمر قیمت در بازار سهام به چند متغیر وابسته است، اظهار کرد: بی‌ثباتی در وضعیت اقتصادی کشور در کنار رخداد‌های غیرمنتظره سیاسی باعث شده شاخص‌های بورس به طور پی‌در‌پی درجا و برای حفظ کانال ۲میلیون واحد دست به تقلا بزنند.

از سوی دیگر با توجه به سابقه قبلی منفی بازار در مباحث مرتبط با موارد حمایتی و فشار به سهامدار عمده، به نظر نمی‌رسد این موضوع بتواند بازار را از بحران کنونی نجات دهد. کما اینکه هدایت و کنترل شاخص نیز در گذشته نتوانسته بازار را به مدار تعادلی بازگرداند.

قاعده بازار آزاد بر این اساس است که بازار در پی رشد و افت بدون نقش سیاستگذار به تعادل برسد و مورد دستکاری قرار نگیرد.

به همین دلیل کشف قیمت‌هایی که بر اساس عرضه و تقاضا انجام می‌شود واقعی‌تر و ملموس‌تر است؛ بنابراین هرچه سیاستگذار دورتر از بازار باشد متعادل شدن در زمانی کوتاه‌تر محقق خواهد شد. اما با توجه به عقبگرد بازار سرمایه از کانال ۲میلیون واحد و فاصله ۲۱.۱۴درصدی این سنجه آماری با قله اردیبهشت، امکان لمس سطوح بالاتر وجود دارد.

از لحاظ آماری نیز بازار در وضعیت ارزنده‌ای به سر می‌برد. در مقطعی که دلار در کانال ۴۹هزار تومان قرار داشت شاخص کل بالای ۲میلیون واحد قرار داشت، اما اکنون زیر این سطح است. این شرایط می‌تواند به جذب سرمایه‌گذار کمک کند. به گفته این کارشناس برای کوچ پول به سمت بورس، مشکل نقدشوندگی نیز باید حل شود.