اهل غذای دریایی باشید یا نباشید، محال است خاویار را نشناسید: یکی از گران‌ترین خوراکی‌های جهان که از بدن ماهیان خاویاری کمیاب استخراج می‌شود. این مروارید سیاه و ارزشمند دریایی انواع مختلفی دارد و سرشار از مواد مغذی مثل پروتئین، چربی‌های مفید و مواد معدنی است. برای آشنایی با انواع و خواص درمانی خاویار تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
خاویار یکی از محبوب‌ترین و لوکس‌ترین محصولات پروتئینی است که از بدن ماهیان خاویاری کمیاب و گران‌قیمت خارج و معمولا به‌صورت سرد سرو می‌شود. در گذشته‌های نه‌چندان دور، دو دریای خزر و سیاه، تنها زیستگاه ماهیان خاویاری و تأمین خاویار بودند؛ اما درحال‌حاضر، در هر گوشه از دنیا، در انواع مختلف تولید و روانه بازار می‌شود. انواع خاویار بسته به اندازه، رنگ، سفتی، طعم و عطرشان درجه‌بندی می‌شوند و قیمت متفاوتی دارند، اما معروف‌ترین و گران‌ترین آنها بلوگا است که از فیل‌ماهی وحشی بلوگای دریای خزر به دست می‌آید.
به گزارش مجله اسنپ، اگر بخواهیم دقیق بگوییم، طعم ملایم و آجیلی خاویار ترکیب شوری دریا، طعم خوب ماهی تازه و صدف خام است و می‌تواند نت‌های کره‌ای، مخملی یا خامه‌ای هم داشته باشد.
بهترین خاویار دنیا توسط کشور‌های اطراف دریای خزر تأمین می‌شود که زیستگاه ماهیان خاویاری بلوگا، اوسترا و سوروگا است. قرن‌هاست دو کشور روسیه و ایران بر بازار خاویار دنیا تسلط دارند و مرغوب‌ترین انواع خاویار را به بازار عرضه می‌کنند.
از خارپشت گرفته تا ماهی مرکب و میگو، تقریبا تمام موجودات دریایی اشپل دارند. در واقع، اشپل همان تخم ماهی است که به‌شکل توده‌های بارورنشده داخل تخمدان حیوان وجود دارد و درصورت صید ماهی قبل از تخم‌گذاری، از بدن او تخلیه، فراوری و به‌عنوان اشپل آماده مصرف می‌شود، اما خاویار اشپلی است که از بدن ماهیان خاویاری مثل فیل‌ماهی یا اوزون برون تخلیه می‌شود و جدای از طعم بی‌نظیرش، سرشار از خواص درمانی است.
دانه‌های اشپل ریز و به رنگ نارنجی هستند و قیمت زیادی هم در بازار ماهی‌فروشان ندارند، اما خاویار که به مروارید سیاه شهرت دارد، با دانه‌های درشت، لطیف و بسیار لذیذ، به‌مراتب گران‌تر از اشپل ماهی است.
تخم و خاویار تمام ۲۷ گونه ماهیان خاویاری قابل برداشت و مصرف است، اما میان آنها، بلوگا، سوروگا و اوسترا از همه شناخته‌شده‌تر و محبوب‌ترند. در ادامه پنج نوع خاویار معروف در دنیا را معرفی می‌کنیم که هنگام سفارش غذا می‌توانید انتخاب کنید.
سوروگا ارزان‌ترین و پرفروش‌ترین نوع خاویار در تمام دنیاست که ظاهری شبیه به مروارید‌های کوچک سیاه‌رنگ و کمی شفاف دارد. خاویار سوروگا از تخم ۳ نوع ماهی خاویاری دریای خزر به دست می‌آید که معروف‌ترین آنها اوزون برون است. بافت نرم و لذیذ دانه‌های این خاویار مثل کره در دهان آب می‌شود.
اوسترا نسبت به طعم و کیفیتش، قیمت مناسبی دارد و به همین خاطر جزو محبوب‌ترین خاویار‌های دنیا است. این مروارید‌های سفت و آبدار طلایی‌رنگ به طعم شور و آجیلی معروف‌اند. جالب است بدانید این مروارید‌ها هرچه سبک‌تر باشند، ماهی پیرتر و خاویار گران‌تر است.
خاویار خوش‌طعم و کره‌ای کالوگا از یک ماهی خاویاری بزرگ به دست می‌آید که در آب شیرین زندگی می‌کند. اگرچه طعم خاویار کالوگا نزدیک به بلوگا است، از نظر کیفیت و مرغوبیت نمی‌تواند هم‌سنگ گران‌ترین خاویار جهان باشد.
خاویار بلوگا از فیل‌ماهیان بومی دریای خزر به دست می‌آید و گران‌ترین خاویار موجود در دنیا است. دانه‌های درشت و سیاه‌رنگ این خاویار مرغوب طعم خاویار اصل می‌دهند و تولید آنها سال‌ها طول می‌کشد.
خاویار قهوه‌ای تا سیاه‌رنگ بری با بافت ظریف و مزه نمکینش، از ماهیان خاویاری سیبری به دست می‌آید و ظاهری شبیه به خاویار سوروگا دارد. ویژگی جذاب این نوع خاویار برای مصرف‌کننده، قیمت پایین‌تر آن نسبت به خاویار‌های اصل و مرغوب است!
بخش زیادی از خواص درمانی خاویار به‌لطف محتوای اسید چرب امگا ۳ است. در ادامه چند خاصیت مهم این خوراکی دریایی مقوی را بیان می‌کنیم .
پزشکان تغذیه خاویار را بمب انرژی و نیروگاه مواد مغذی می‌دانند. یک قاشق خاویار اصل درصد زیادی از نیاز روزانه بدن به مواد مغذی مثل پروتئین، چربی مفید امگا ۳، کربوهیدرات، ویتأمین ب۱۲، سلنیوم، آهن و سدیم را تأمین می‌کند و مقدار قابل‌قبولی کلسیم و ویتأمین‌های دی، آ و‌ای را به بدن می‌رساند. به دلیل ارزش غذایی بالا، انتخابی سالم و سیرکننده است که می‌توان به‌عنوان میان‌وعده و به‌جای شیرینی و کلوچه سرو کرد و از خواص پرشمارش بهره‌مند شد. البته نباید در مصرفش زیاده‌روی کرد! روزانه یک یا دو قاشق غذاخوری برای هر نفر کافی است.
اسید‌های چرب امگا ۳ موجود در دانه‌های خاویار برای پیری پوست معجزه می‌کنند. این خوراکی لذیذ و پرخاصیت با تحریک و فعال‌سازی سلول‌های چربی، فرایند ترمیم زخم و التهابات پوستی را بهبود می‌بخشد. از سوی دیگر، سنتز کلاژن را تقویت کرده و از تجزیه فیبر‌های کلاژن جلوگیری می‌کند. همین تقویت کلاژن‌سازی می‌تواند علائم پیری پوست مثل خشکی، چین‌و‌چرک ظریف و خطوط پنجه‌کلاغی را به‌مرور کم‌رنگ سازد.
این طور که از نتایج تحقیقات پیداست، اسید‌های چرب امگا ۳ موجود در خاویار تأثیر شگفت‌انگیزی بر سلامت مغز و روان انسان می‌گذارند و زوال عقل را به تأخیر می‌اندازند. این‌ها عناصر کلیدی غشای سلولی مغزند که بدن برای مبارزه با التهاب به آنها نیاز دارد. طبق نتایج مطالعات انجام‌شده، سطح این اسید چرب و مفید در بدن افراد مبتلا به افسردگی به‌طرز خطرناکی پایین است! هنوز نمی‌توان گفت که این ماده خاصیت ضدافسردگی دارد و هیچ مطالعه‌ای تأثیر مستقیم خاویار بر سلامت مغز و روان را اثبات نمی‌کند؛ با‌این‌حال تجربه نشان می‌دهد وجودش برای عملکرد سالم‌تر مغز انسان لازم است.
به‌لطف وجود اسید‌های چرب امگا ۳، خاویار بهترین انتخاب برای پیشگیری و مدیریت عوامل خطر بیماری قلبی شناخته می‌شود. این ماده مغذی تپش قلب را منظم می‌سازد و رگ‌های خونی را نرم می‌کند تا فشارخون متعادل شود. همچنین سطح کلسترول بد خون را پایین می‌آورد و کلسترول خوب را جایگزین می‌کند. از‌طرفی جلوی تجمع پلاکت‌ها و تشکیل لخته خون را در عروق بدن می‌گیرد تا احتمال سکته قلبی کمتر شود. برای آنکه بیشتر از خواص درمانی خاویار برای سلامت قلب صحبت کنیم، به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز داریم.
اسپرم مردان حاوی DHA (دکوزاهگزانوئیک اسید)، نوعی اسید چرب امگا ۳ است. طبق مطالعاتی که تا امروز روی مردان مبتلا به ناباروری انجام شده، اکثریت آنها با کمبود DHA دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. مصرف غذا‌های سرشار از امگا ۳ می‌تواند ساختار، ظاهری و سیالیت اسپرم را بهبود بخشیده و با افزایش تعداد، تحرک و بقای اسپرم‌ها، احتمال باروری را بالا ببرد. در مورد این خاصیت هم نمی‌توان نظر قطعی داد و تحقیقات بیشتری لازم است.
محتوای سلنیوم و البته اسید‌های چرب امگا ۳ قادرند سپر دفاعی سیستم ایمنی را قوی‌تر از قبل کنند. امگا ۳ التهاب را به حداقل رسانده و مقاومت پوست، روده و ریه‌ها را بالا می‌برد تا باکتری‌ها اجازه ورود و ایجاد آسیب نداشته باشند. همچنین با ترمیم گلبول‌های سفید آسیب‌دیده، از بدن در برابر انواع بیماری‌های مختلف محافظت می‌کند. از سوی دیگر، سیستم ایمنی بدن ما برای آنکه پاسخ درست و به‌موقع داشته باشد به سلنیوم نیاز دارد. این ماده تولید آنتی‌بادی را افزایش و فعالیت ماکروفاژ‌ها را تقویت می‌کند: همان گلبول‌های سفید خون که با باکتری‌ها و میکروب‌ها مبارزه کرده و آنها را از بین می‌برند!
بهترین حالت ممکن این است که خاویار را بدون افزودنی و چاشنی سرو کنید تا از طعم واقعی دریایی آن لذت ببرید، اما اگر این‌طوری با ذائقه‌تان سازگار نیست، می‌توانید با کراکر، پنکیک یا همراه با تخم‌مرغ هم‌زده آن را نوش جان کنید. در مورد خوردن خاویار به این نکته توجه کنید که هرگز نباید دانه‌هایش را بجوید! بلکه باید صبورانه اجازه دهید دانه‌ها روی زبان آب شوند تا بافت و طعم واقعی آن را با تمام وجود احساس کنید.
خاویار گران است، چون فرایند به‌دست‌آوردن آن زمان‌بر و پرهزینه است. بلوغ ماهیان خاویاری بیش از ۱۰ سال طول می‌کشد و صید بی‌رویه این ماهیان در دهه‌های اخیر، تهیه خاویار را دشوارتر از قبل کرده است. جدای از آن، فرایند تبدیل تودهٔ تخمِ خارج‌شده از بدن ماهی به خاویارِ قابل‌مصرف، به مهارت و تجربه بالایی نیاز دارد و بخش قابل‌اعتنای آن با دست انجام می‌شود. با وجود همه این‌ها و با توجه به پرشمار بودن خواص درمانی خاویار، طبیعی است که این مروارید سیاه دریایی تا این اندازه ارزشمند باشد.
ارزش غذایی بسیار بالا و نیاز بدن به خواص درمانی خاویار، محبوبیت این محصول پروتئینی را در سراسر دنیا بالا برده است. از‌آنجا‌که رژیم غذایی ماهیان بر طعم خاویار آنها تأثیر می‌گذارد، توصیه می‌کنیم این محصول را از فروشگاه‌های مطمئن محصولات پروتئینی تهیه کنید تا هم خیال‌تان از کیفیتش راحت باشد و هم طعم واقعی خاویار اصل را بچشید.
