تار مویی که اسکلت «کوپرنیک» را شناسایی کرد!

نیکلاس کوپرنیک اخترشناسی بود که پنج قرن پیش توضیح داد که زمین به دور خورشید می‌چرخد. او فردی بی‌نقص در زمان رنسانس بود و نه تنها اخترشناس بود، بلکه به عنوان یک ریاضیدان، مهندس، نویسنده، نظریه پرداز اقتصادی و پزشک نیز فعالیت می‌کرد. او پس از مرگش در سال ۱۵۴۳ در فرومبورک لهستان، در کلیسای جامع محلی به خاک سپرده شد. با این حال، محل دقیق قبر او در تاریخ ناشناس ماند و گم شد.

به گزارش خبرآنلاین، نیکلاس کوپرنیک و یا به لهستانی «Mikołaj Kopernik»، در سال ۱۴۷۳ در تورون به دنیا آمد؛ پدر او تاجری محلی بود، چهار فرزند داشت و کوپرنیک کوچکترین فرزند او بود. پس از مرگ پدرش، عموی کوپرنیک مسئولیت آموزش او را بر عهده گرفت. این محقق جوان ابتدا بین سال‌های ۱۴۹۱ تا ۱۴۹۴ در دانشگاه کراکوف و سپس در دانشگاه‌های ایتالیا در بولونیا، پادوآ و فرارا تحصیل کرد.

او پس از تحصیل در پزشکی، قانون شرع، نجوم ریاضی و طالع بینی، در سال ۱۵۰۳ به خانه بازگشت و سپس برای عموی با نفوذ خود، لوکاس واتزنرود جوان، که شاهزاده اسقف وارمیا بود، کار کرد. او در حالی که به تحقیقات خود در ریاضیات ادامه می‌داد به عنوان یک پزشک هم کار می‌کرد. جالب است بدانید که در آن زمان نجوم و موسیقی نیز هر دو شاخه‌ای از ریاضیات محسوب می‌شدند.

در اقتصاد نیز خود را درخشان نشان داد و در این دوره دو نظریه اقتصادی تاثیرگذار را تدوین کرد. او در سال ۱۵۱۷ نظریه کمیت پول را توسعه داد که بعداً توسط جان لاک و دیوید هیوم مجدداً بیان شد و توسط میلتون فریدمن در دهه ۱۹۶۰ رایج شد. همچنین در سال ۱۵۱۹، مفهومی را معرفی کرد که اکنون به عنوان قانون گرشام شناخته می‌شود، یک اصل پولی که به گردش و ارزش گذاری پول می‌پردازد.

جهان استوار بر مدل انقلابی کوپرنیک!

اوج کمک کوپرنیک به علم، مدل انقلابی او از جهان بود. برخلاف مدل غالب بطلمیوسی، که معتقد بود زمین مرکز ساکن جهان است، کوپرنیک استدلال کرد که زمین و سایر سیارات به دور خورشید می‌چرخند. در واقع او توانست اندازه مدار‌های سیاره را بر حسب فاصله بین خورشید و زمین مقایسه کند.

کوپرنیک با تمام کارنامه درخشانی که داشت می‌ترسید که چگونه کلیسا و سایر دانشمندان از آثار او استقبال کنند. اثر بزرگ او، «De Revolutionibus Orbium Coelestium» یا «درباره گردش اجرام آسمانی»، قبل از مرگ او در سال ۱۵۴۳ منتشر شد. انتشار این اثر زمینه را برای تغییرات اساسی در درک ما از جهان فراهم کرد و راه را برای ستاره شناسان نسل‌های آینده مانند گالیله که بیش از ۲۰ سال پس از مرگ کوپرنیک متولد شد، هموار کرد.

در کلیسای جامع فرومبورک بیش از ۱۰۰ نفر وجود دارند که در گور‌های بی نام قرار دارند. در این میان چندین تلاش ناموفق در قرن‌های ۱۶ و ۱۷ برای یافتن بقایای کوپرنیک انجام شد؛ تلاش ناموفق دیگری توسط امپراتور فرانسه ناپلئون پس از نبرد ایلائو در سال ۱۸۰۷ انجام شد چراکه ناپلئون، کوپرنیک را به عنوان یک ریاضیدان و ستاره شناس بسیار مورد توجه قرار می‌داد.

بار دیگر در سال ۲۰۰۵، گروهی از باستان شناسان لهستانی به جستجو پرداختند. محققان جستوجوی خود را براساس نظریه مورخ جرزی سیکورسکی، که می‌گوید کوپرنیک در نزدیکی محراب کلیسای جامعی که خودش مسئول آن بود دفن شده است، انجام دادند. در نزدیکی این محراب که اکنون به عنوان محراب صلیب مقدس شناخته می‌شود ۱۳ اسکلت کشف شد که در میان آن‌ها یک اسکلت ناقص متعلق به یک مرد ۶۰ تا ۷۰ ساله دیده می‌شد که از نظر محققان نزدیک‌ترین اسکلت به کوپرنیک این اسکلت خاص است.

جمجمه اسکلت به عنوان پایه‌ای به بازسازی صورت کمک کرد، علاوه بر مطالعات ریخت‌شناسی، تجزیه و تحلیل DNA اغلب برای شناسایی بقایای تاریخی یا باستانی استفاده می‌شود. همچنین شناسایی ژنتیکی به دلیل وضعیت به خوبی حفظ شده دندان‌ها امکان پذیر بود. با این حال یک چالش مهم در شناسایی وجود داشت و آن این بود که هیچ بقایای شناخته شده‌ای از بستگان کوپرنیک برای مطابقت دادن با DNA او وجود نداشت.

یک اتفاق نادر!

در سال ۲۰۰۶، یک مرجع برای تطابق DNA یافت شد. یک مو در میان صفحات کتاب نجومی که سال‌ها توسط کوپرنیک استفاده می‌شد پیدا شد. این کتاب پس از حمله سوئد به لهستان در اواسط قرن هفدهم به عنوان غنیمت جنگی به سوئد برده شده بود و در حال حاضر در اختیار موزه گوستاویانوم در دانشگاه اوپسالا است. بررسی دقیق کتاب چندین مو را نشان داد که احتمالاً متعلق به کاربر اصلی کتاب، یعنی خود کوپرنیک است. این مو‌ها به‌عنوان ماده مرجع برای مقایسه ژنتیکی با دندان‌ها و استخوان بازیابی شده از مقبره ارزیابی شدند.

مو‌ها با DNA دندان‌ها و استخوان‌های اسکلت کشف شده مقایسه شد. هم DNA میتوکندری از دندان‌ها و هم نمونه اسکلتی با مو‌ها مطابقت داشتند و یه طور قطعی نشان می‌داد که بقایای مو‌ها در واقع متعلق به نیکلاس کوپرنیک است. در نهایت تلاش چند رشته‌ای، شامل کاوش‌های باستان شناسی، مطالعات ریخت‌شناسی و تجزیه و تحلیل پیشرفته DNA، به یک نتیجه قانع کننده منجر شد.

بقایای کشف شده در نزدیکی محراب صلیب مقدس در کلیسای جامع فرومبورک به احتمال زیاد متعلق به نیکلاس کوپرنیک است. این یافته به یاد ماندنی نه تنها محل دفن یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های تاریخ علم را روشن می‌کند، بلکه عمق و پیچیدگی روش‌های علمی مدرن را در تأیید داده‌های تاریخی به نمایش می‌گذارد.