در دامنههای کم ارتفاع البرز، راه قزوین به رشت، اطراف رودبار، اطراف تهران و کرج، اطراف رشت، لاهیجان، فارس، بلوچستان، آبادان و نواحی کوهستانی خراسان بین بجنورد و مشهد، فریمان و بسیاری از مناطق دیگر ایران پراکندگی دارد.
در طب سنتی از کاسنی بهعنوان مدر، ضد درد، معرق، تب بر، تقویت معده، تصفیه کننده خون، ملین، صفرابر و تقویت اعمال کبدی استفاده میشود.
همه قسمتهای این گیاه بهخصوص ریشه و برگها قابل استفاده میباشد. مصارف امروزی کاسنی بیشتر به خاطر ماده مؤثره اینولین است. اینولین موجود در این گیاه باعث تکثیر افزایش فلور روده میشود. همچنین این ماده دارای اثرات کاهش چربی خون و ضد مسمومیت کبدی میباشد.
تمام قسمتهای کاسنی به خصوص ریشه و برگ آن محرک صفرا بوده و به عمل هضم کمک میکند و اثر آن در نارسایی کبدی، قولنجهای کبدی و ناراحتیهای صفراوی بارز است. ریشه و برگهای آن در بهبود تب ها، یرقان و انسداد مجاری صفراوی مفید است.
آب کاسنی پخته شده همراه با سکنجبین بهترین دارو برای تبهای طولانی مدت و مداوم است.
تخم کاسنی جهت سردرد، تنگی نفس و باز کردن کیسه صفرا مفید است و جوشانده آن با رازیانه جهت دفع سموم بدن و برای اشتها مؤثر است.
پماد تهیه شده از برگهای له شده آن برای درمان التهاب و ورم چشم استفاده میشود.
آثار فارماکولوژیک مشاهده شده: لاونوئیدهای کاسنی ترکیباتی پلی فنولی با خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد سرطانی و ضد دیابت هستند که موجب حفاظت بدن در مقابل بیماریهای کرونری و اختلالات متابولیک میشوند. این ترکیبات قادر هستند با تحریک ترشح انسولین، مهار آپوپتوز و باز سازی سلولهای بتای پانکراس از ایجاد و پیشرفت دیابت قندی جلوگیری کنند. این گیاه به دلیل دارا بودن خواص آنتی هپاتوتوکسیسیتی، آنتی اکسیدانی، ضد سرطانی، ضد التهابی و ضد دیابتی مصرف گستردهای دارند.
تأثیر درمانی ریشه گیاه کاسنی، برگهای قاعده ساقه و حتی گل و دانه آن در درمان بیماریهای عفونی، عفونتهای کبدی، چشمی، معده و مسمومیتها ثابت شده است. سزکوئی ترپنهای ریشه کاسنی دارای فعالیت ضد قارچی بوده و عصاره ریشه این گیاه از تکثیر برخی ویروسها HSV۱ ممانعت نموده و همچنین عصاره خام ریشه گیاه کاسنی از آسیبهای اکسیداتیو سلولهای کبدی محافظت مینماید.
مقدار زیاد اینولین در کاسنی موجب مدر بودن آن میشود و از این طریق دفع کلیوی و صفرا، سموم بدن را دفع میکند. برگ گیاه کاسنی منبع خوبی از آنتوسیانین ها، ویتامینهای A و C است، که باعث تحریک سیستم ایمنی و محدود نمودن عفونت و التهاب میگردد.
تحقیقات ثابت کرده است که عصاره این گیاه در محیط خارج از بدن و بدون تأثیر عوامل داخلی میتواند در پایین آوردن بیلی روبین نقش داشته باشد. عصاره هیدروالکلی این گیاه در فیبروز کبدی ناشی از تتراکلرید کربن مؤثر است، که این عصاره از طریق کاهش فعالیت عوامل اکسیدان مانند MDA (Malondialdehyde) و افزایش فعالیت عوامل آنتی اکسیدان مانند SOD (Superouide dismutase) و GHS (Glutathiones) کبدی سبب حفاظت کبد در برابر فیبروز ناشی از تتراکلرید کربن میشود.
همچنین سطح سرمی ALT و AST با مصرف عصاره کاسنی کاهش مییابد. تحقیقات ثابت کرده است که تجویز عصاره آبی کاسنی به بیماران موجب کاهش میزان هیستامین خون میگردد و اثر محافظتی در پیشگیری از اثرات تخریبی الکل در معده دارد. تحقیقات ثابت کرده است سزکوئی ترپن لاکتون به نام Magnolialide جدا شده از ریشه گیاه کاسنی بر روی ردههای مختلف از سلولهای سرطانی اثر مهاری دارد. همچنین عصاره هیدروالکلی برگ گیاه کاسنی، اثر مهاری بر روی رده سلولی C۳۲ ملانوما نشان داده است.
عصاره متانولی دانه گیاه کاسنی بر روی سلولهای غیر بدخیم فیبروبلاست پوست و سرطانی تخمدان تیمار شده با بلئومایسین، به طور اختصاصی سلولهای نرمال پوست را در برابر سمیت و مرگ سلول ناشی از بلئومایسین محافظت مینماید. در ارزیابی تأثیر ضد توموری عصاره گیاه دارویی کاسنی (Cichorium intybus) بر سلولهای Jurkat به عنوان مدل لوسمی حاد انسانی انجام شد، مشخص شد عصارهی اتانولی کاسنی بر این ردهی سرطانی در دامنهی ۵۰۰-۲۵۰ میکروگرم بر میلی لیتر با رفتاری وابسته به زمان و غلظت، اثر ضد تکثیری دارد. همچنین مشخص شد عصارهی کاسنی در این غلظتها حداکثر خاصیت سایتوتوکسیک را دارا است و توانسته است از تکثیر سلولهای سرطانی Jurkat در چندین غلظت بکاهد.
احتیاط مصرف: مصرف بیش از حد گیاه کاسنی موجب تخریب عروق شبکیه، افت فشار خون و افزایش ترشحات صفرا میشود.
منع مصرف: صرف بیش از حد این گیاه موجب خونریزی شده، همچنین سبب انقباض عضلات رحم میشود و مصرف آن در دوران بارداری، احتمال زایمان زودرس را افزایش میدهد.
ترکیبات شیمیایی: اینولین، سزکوئی ترپنهای لاکتونی
نحوه و میزان مصرف: ۱- جوشانده: یک قاشق مرباخوری از ریزوم و یا سرشاخهها در نصف لیوان آب سرد جوشانده، ۵/۱-۱ فنجان، یکبار در روز میل شود. ۲- آب گیاه: یک قاشق غذاخوری همراه شیر یا آب، سه بار در روز میل شود.
مصرف غذایی: کاربرد غذایی ندارد.
منبع:سرگرمی روز