ریحان که به نام‌های نازبو، شاهسپرم و شاهسپرغم هم شناخته می‌شود، گیاهی معطر و خوشبو و از تیره نعناعیان است که به عنوان سبزی خوردن مصرف می‌شود.
ریحان سبزی خوش طعم و معطری است که در انواع ریحان سبز و ریحان بنفش یافت می‌شود. این سبزی علاوه بر عطر بسیار خوبی که دارد، دارای خواص درمانی زیادی می‌باشد.
به گزارش نمناک، ریحان که به نام‌های نازبو، شاهسپرم و شاهسپرغم هم شناخته می‌شود، گیاهی معطر و خوشبو و از تیره نعناعیان است که به عنوان سبزی خوردن مصرف شده و در انواع ریحان سبز و ریحان بنفش یافت می‌شود.
این گیاه علاوه بر استفاده در امور پخت و پز، دارای خواص درمانی بسیاری نیز است. کارشناسان طب سنتی از گذشته تا کنون از ریحان به دلیل خواص فراوانش در درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند. طبیعت ریحان گرم و خشک است.
کارشناسان طب سنتی برای درمان برخی بیماری‌ها مصرف ریحان را توصیه می‌کنند.
آرامش دهنده‌ی اعصاب
ریحان آرامش دهنده‌ی اعصاب است. برای آرام شدن و رفع غم و اندوه می‌توانید ۲۰ تا ۵۰ گرم ساقه‌ی ریحان که دارای برگ و گل است را در یک لیتر آب جوش بریزید و ۱۲ دقیقه دم کنید، سپس آن را صاف و شیرین نمایید و پس از هر غذا ۱ فنجان بنوشید.
درمان سر درد
بر اساس توصیه‌های طب سنتی ریحان برای درمان سردرد به خصوص سردرد‌های میگرن مفید است. برای درمان سردرد‌های یک طرفه (میگرن) و سردرد‌های عصبی دم کرده‌ی ۵۰ گرم ریحان شیرین شده را پس از هر غذا بنوشید. حتی استنشاق بوی ریحان له کرده سردرد‌های ناشی از سفر را برطرف می‌کند.
برطرف کردن گلو درد
در بیماری‌های تورمی گلو و سرما خوردگی حتماً از ریحان استفاده کنید. دانه‌ی ریحان نیز به علت داشتن لعاب فراوان نرم کننده است. دم کرده‌ی ۵۰ گرم ریحان که با عسل شیرین شده باشد برای برطرف کردن گلودرد مؤثر است.
درمان آسم
برای درمان آسم جوشانده‌ی غلیظی از ریحان تهیه کنید و روزی چند مرتبه دهان را با آن شستشو دهید.
از بین برنده تب
برای کاهش تب در طب سنتی توصیه‌های فراوانی آورده شده است که یکی از آنها مصرف جوشانده‌ی سرد ریحان در زمان داشتن تب می‌باشد.
ضد دل پیچه و نفخ
ریحان برای افرادی دستگاه گوارش حساس دارند، مفید است. ریحان ضد دل پیچه و نفخ می‌باشد پس بهتر است با غذا ریحان مصرف کنید.
درمان اسهال
برای درمان اسهال در طب سنتی خوردن تخم بو داده‌ی ریحان اثر شفا بخش دارد.
ضد تهوع و استفراغ
جوشانده‌ی ریحان گرفتگی دستگاه گوارش را رفع می‌کند و ضد تهوع و استفراغ است.
سلامت قلب و عروق
ریحان سرشار از بتاکارون و کاروتنوئید بوده و منبع بسیار عالی از منیزیم است که با کلسترول مبارزه می‌کندو موجب بهبود جریان خون به قلب و سایر نقاط بدن و سلامت قلب و عروق می‌شود.
رفع کم خونی
ریحان منبع خوبی از آهن است پس اگر شما کمبود آهن دارید یا در سن بلوغ قرار دارید، ریحان را دررژیم غذایی خود برای جبران آهن از دست رفته بگنجانید. ۲ فنجان ریحان تازه یا یک قاشق غذا خوری ریحان خشک شده ۱۰ درصد آهن مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
خواب راحت شبانه
برای داشتن خواب راحت شبانه بعد از یک روز کاری سخت و یا یک غذای سنگین، از جوشانده‌ی برگ‌های تازه‌ی ریحان استفاده نمایید.
ضد پیری
ریحان یک سبزی معطر و دارای آنتی اکسیدان‌های فراوان است که می‌تواند فعالیت رادیکال‌های آزاد را محدود کند و شما را از آسیب‌های گذر زمان، پیری زودهنگام سلول‌ها و همچنین بیماری‌های پوستی حفظ کند.
مفید برای زنان
مصرف ریحان برای خانم‌ها مفید است، زیرا به رفع ورم کلیه و ترشحات زنانگی کمک خواهد کرد.
درمان آفت دهان
ریحان دارای خواص ضد میکروبی بوده و در درمان آفت‌های دهانی و عفونت موثر است. برای درمان آفت‌های دهان ۴ لیوان آب را بجوشانید و برگ ریحان را به آن اضافه کنید و به مدت ۱۰ دقیقه اجازه دهید برگ‌ها در داخل آن باقی بماند و سپس محلول باقی مانده را در یخچال نگهداری کنید و روزی ۲ بار دهان خود را با این ترکیب بشوئید.
امام صادق علیه السلام در مورد ریحان می‌فرمایند:
اَلْحَوک بَقْلَةُ الأَنْبیاءِ، اَما اِنَّ فیهِ ثَمانَ خِصالٍ:یمْرِئُ وَ یفْتَحُ السُّدَدَ وَ یطَیبُ الجُشاءَ وَ یطَیبُ النَّ کهَةَ وَ یشَهِّی الطَّعامَ وَ یسُلُّ الدّاءَ وَ هُوَ أمانٌ مِنَ الجُذامِ وَ إذا اسْتَقَ رَّ فی جَوْفِ الإنسانِ قَمَعَ الدّاءَ کلَّهُ؛
ریحان، سبزی انبیاست و در آن هشت خاصیت است: هضم کننده است، رگ‌ها و مجاری را باز می‌کند، بازدم را خوشبو می‌سازد، بدن را بوی خوش می‌بخشد، اشتهاآور است، درد را از بدن بیرون می‌برد، از جذام در امان می‌دارد و، چون وارد معده شود درد را به کلّی از بین می‌برد. (کافی (ط-الاسلامیه) ج ۶، ص ۳۶۴، ح ۴)
در روایتی پیامبر اکرم می‌فرماید: کسی که بادروج (ریحان کوهی) بخورد، خداوند به فرشتگان امر می‌کند که فقط حسنه برای او بنویسند. (مکارم الأخلاق، ص ۱۷۹)
در بارداری به دلیل اثر تحریک کننده‌ی رحم و سقط آوری، همچنین اثر موتاژنیک ترکیب موجود در روغن فرار آن (استراگل) نباید مصرف شود. البته مصرف آن به اندازه‌ی مقدار کمی که در سبزی خوردن استفاده می‌شود مشکلی ایجاد نمی‌کند بلکه به صورت دارویی و دمکرده نباید استفاده شود.
در مادران شیرده به خاطر اثر موتاژنیک جزئی فرار آن یعنی استراگل نباید مصرف شود.
با توجه به نبود مستندات علمی، بهتر است با احتیاط مصرف شود.
- مصرف طولانی مدت آن به خاطر پتانسیل اثر سرطان زایی ترکیب استراگل ممنوع است.
- مصرف این گیاه در اطفال و یا کودکان نوپا ممنوع است که به خاطر جزء سمی استراگل آن می‌باشد.
- مضرّ دماغ است.
