از ۷ اکتبر به این سو تجاوزات اسراییل به داخل خاک سوریه و حملات نیروهای مقاومت از خاک سوریه به سرزمینهای اشغالی در کمیت و کیفیت تشدید شده است. ترور برخی فرماندهان مقاومت در سوریه از سوی اسراییل نشان میدهد این رژیم از باز شدن «جبهه بسیار بزرگی» علیه خود به شدت نگران است.
به گزارش اعتماد، اسراییل از زمان آغاز جنگ در غزه، حملات هوایی خود را علیه اهدافی در سوریه گسترش داده است. این رژیم همچنین با ترور فرماندهان میدانی مقاومت و از بین بردن منابع سوخت و تجهیزات لجستیکی آنها، در تلاش بوده از باز شدن جبهه جدیدی در سوریه علیه خود جلوگیری کند؛ امری که ناظران نظامی و امور راهبردی معتقدند توانایی اسراییل را به شکلی منفی تحت تاثیر قرار داده است. این در حالی است که تکاپوی بیهوده اسراییل مانع از حضور نیروهای مقاومت در این منطقه نشده و ناظران معتقدند در صورت گسترش درگیری، سوریه نقش مهمی در رویارویی احتمالی ایران و گروههای مقاومت علیه اسراییل برعهده خواهد داشت.
به ادعای والاستریت ژورنال، موقعیت ژئواستراتژیک سوریه در مرز با لبنان و سرزمینهای اشغالی و همچنین مرز طولانی با اردن و عراق دست بالا را به ایران و گروههای متحدش در عراق، سوریه و لبنان داده تا بتوانند در صورت بروز درگیری با اسراییل، به شکلی موثر اهداف این بازیگر را هدف قرار دهند. از سوی دیگر، مناقشه تاریخی سوریه با اسراییل بر سر بلندیهای جولان اشغالی نیز انگیزه لازم را به دولت سوریه برای رویارویی تمام عیار با اسراییل خواهد داد. اما استراتژی و تاکتیک اسراییل در این جبهه جدید چیست؟
به گزارش والاستریت ژورنال، این هفته، اسراییل مدعی شد یکی از فرماندهان ارشد جهاد اسلامی فلسطین را در حملهای در نزدیکی مرز سوریه و لبنان به شهادت رسانده است. بر اساس دادههای مکانی و رویداد درگیری مسلحانه، موسسه غیرانتفاعی و اندیشکده مستقر در تلآویو، این حمله یکی از بیش از ۱۸۰ حمله اسراییل علیه مقاومت در سوریه از اکتبر گذشته بوده است. به نظر میرسد رویکرد رژیم اسراییل هدف قرار دادن فرماندهان میدانی مقاومت است تا با بر هم زدن تمرکز نیروهای مقاومت، مانع از تشکیل جبهه قریبالوقوع سوریه علیه خود شود؛ جبههای که ناظران معتقدند در صورتی که گشوده شود، بزرگترین جبهه علیه اسراییل از اکتبر خواهد بود. این جبهه احتمالا با جبهه لبنان مشترک و هماهنگ عمل خواهد کرد.
به باور ناتاشا دانون، محقق و تحلیلگر امور امنیتی و راهبردی، جبهه سوریه نقطه ثقل هماهنگی میان نیروهای متحد ایران در مرکز خاورمیانه خواهد بود که با هماهنگی با انصارالله یمن میتواند جبههای سهمگین علیه اسراییل باز کند. همچنین به ادعای ناظران حضور مستشاری سپاه پاسداران در سوریه از زمان جنگ داخلی در این کشور باعث شده روند انتقال تجهیزات لجستیکی به این منطقه راحتتر صورت گیرد؛ امری که اسراییل را به هراس انداخته است. سوریه نیز در این میدان نبرد احتمالی بسیار فعال خواهد بود.
لینا خطیب، تحلیلگر مسائل منطقه در موسسه چتم هاوس لندن به والاستریت ژورنال گفت که افزایش حملات اسراییل به نیروهای مقاومت متحد تهران در سوریه مانند حزبالله و جهاد اسلامی حاکی از افزایش هراس اسراییل از افزایش تهدید گروههای مقاومت علیه خود است. از زمان حضور مستشاری و نظامی ایران و حزبالله در سوریه برای مبارزه با داعش، به نظر میرسد سطح همکاریهای نظامی و مستشاری تهران و حزبالله لبنان به مرحله جدیدی رسیده است.
پیوند راهبردی و تاکتیکی مقاومت اسلامی در عراق، حزبالله لبنان، نیروهای مقاومت در سوریه و انصارالله یمن اگر چه پیش از هفت اکتبر نیز مشهود بود، از زمان توفانالاقصی به وضوح به مرحله تازهای رسیده است. از سوی دیگر، مرز طولانی سوریه با عراق و ارتباط لجستیکی و تاکتیکی موثر میان نیروهای مقاومت در عراق و سوریه نیز بر هراس اسراییل از نفوذ گسترده ایران در سوریه افزوده است.
رژیم اسراییل همواره از دولت سوریه بیم داشته است. پس از جنگ شش روزه که به اشغال بلندیهای جولان منجر شد، جبهه سوریه همواره آتش زیر خاکستری علیه اسراییل باقی مانده است. اما از یک دهه پیش به این سو، اسراییل از ترس نفوذ هر چه بیشتر تهران در سوریه به بمباران مواضعی در دمشق، حمص، البوکمال، حماه و طرطوس دست زده و مدعی است به کاروانهای حمل سلاح و انبارهای تسلیحاتی نیروهای مقاومت حمله کرده است. گزارش والاستریت ژورنال نشان میدهد، از ابتدای سال ۲۰۱۷، اسراییل بیش از ۴۰۰ حمله هوایی در خاک سوریه را برای محدود کردن مانور نیروهای مقاومت در سوریه انجام داد. ناظران این عملیات را تسریع استراتژی یک دههای اسراییل موسوم به «جنگ بین جنگها» میدانند.
اما برخی سران پیشین رژیم اسراییل و تحلیلگران منطقهای معتقدند تکاپوی تاکتیکی اسراییل با استراتژی جنگ بین جنگهای این رژیم هماهنگ نیست و نتوانسته از نفوذ ایران و حضور نیروهای مقاومت در سوریه کم کند. برخی حتی معتقدند مناطقی که پیش از این برای اسراییل و ایالات متحده امن محسوب میشدند، پس از اکتبر سال گذشته دیگر امن نیستند. یکی از این مناطق، شمال اردن است. در بحبوحه جنگ غزه، پایگاه نظامی امریکایی در التنف اردن از سوی مقامت اسلامی عراق هدف گرفته شد و دستکم سه نظامی امریکایی در آن کشته شدند. همچنین شهر بندری ایلات یاام الرشراش در سرزمینهای اشغالی بارها هدف حملات پهپادی و موشکی مقاومت اسلامی عراق و انصارالله یمن قرار گرفته است.
عاموس یادلین، رییس سابق اطلاعات نظامی اسراییل معتقد است اسراییل در سوریه نه در جنگ بین جنگها که در «جنگی واقعی» قرار دارد و این جبهه به شکل تمام عیار به زودی علیه اسراییل گشوده خواهد شد. حنین قدر، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن نیز در گفتگو با پایگاه تحلیلی «سیریا دیرکت» گفت که سوریه مدتهای مدیدی است که به «میدان باز» اسراییل بدل شده است. آنها احساس میکنند که میتوانند هر کاری که بخواهند انجام دهند. همین امر باعث شده است ایران به فکر بازدارندگی در این منطقه باشد.
پس از حمله اسراییل به کنسولگری ایران در دمشق، ایران با بیش از سیصد موشک و پهپاد به رژیم اسراییل پاسخ داد تا هم پاسخ تجاوز اسراییل را داده باشد و هم بازدارندگی خود در سوریه را نمایان کند. حنین قدر افزود: در لبنان، برخلاف موقعیت کنونی سوریه، هنوز خطوط قرمز ناگفتهای بین حزبالله و اسراییل وجود دارد، چراکه دو طرف شناخت خوبی از هم دارند و اسراییل میداند حزبالله به تجهیزاتی بسیار قویتر از گذشته مجهز است.
البته درگیری بین تلآویو و حزبالله در سراسر مرز جنوبی لبنان در شش ماه گذشته افزایش یافته، اما عمدتا به گلولهباران در دو سوی مرز محدود شده است. این در حالی است که اسراییل از طریق حملات هوایی در لبنان دست به ترور هدفمند فرماندهان حزبالله و حماس زده است. با این حال، حنین قدر معتقد است این سوریه است که به عنوان میدان اصلی رویارویی اسراییل و ایران باقی میماند. او گفت که مساله سوریه متفاوت است، سوریه همیشه در منطقه متمایز بوده است.
این تحلیلگر امنیتی افزود: حزبالله متحد ایران «سپر دفاعی» مقاومت در برابر اسراییل است، نوعی نیروی راهبردی که تهران تنها در صورت تهدید مستقیم خود و البته گسترش درگیریها علیه سایر نیروهای مقاومت آماده استفاده از آن است. حنین قدر این را یک «انتخاب استراتژیک» خواند، زیرا ایران میخواهد لبنان را در شرایط فعلی از جنگی همهجانبه مصون نگه دارد.
چارلز لیستر، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه نیز در گفتگو با والاستریت ژورنال موافق است که سوریه میدان بازی جدید و اصلی رویارویی ایران با اسراییل خواهد بود، اما استدلال میکند که لبنان اصلیترین دارایی منطقهای است که ایران قصد دارد از آن محافظت کند. لیستر معتقد است تهران موقعیت ژئوپلیتیک سوریه را بهتر درک میکند و عمق راهبردی سوریه برای ایران جهت رویارویی با اسراییل بهتر است. حضور موثر و گسترده مستشاری ایران در سوریه خود گواه این مساله است که نیروهای مقاومت به فرماندهی ایران قادرند ضربات سختی به رژیم اسراییل وارد آورند.
لیستر البته افزود: به دلیل آشفتگیهای درونی در سوریه، اسراییل آزادی مانور بیشتری نسبت به لبنان برای حمله به مقاوت را دارد. او افزود: بنابراین نفوذ و کنترل سرزمینی ایران در سوریه ضروری است. نفوذ تهران عمیقا در سوریه جا افتاده است، جایی که دولت سوریه عملا به حضور مستشاری و پشتیبانی سیاسی در خاکش نیاز دارد. این تحلیلگر مسائل منطقه گفت که سوریه همچنین «نقطه اصلی» مسیرهای تدارکاتی منطقهای ایران است که ایران، عراق و لبنان را به هم متصل میکند. لیستر در پایان گفت: اگر قرار است جبههای وجود داشته باشد که کمترین خطر برای بیشترین ضربه به اسراییل را برای ایران داشته باشد، آن جبهه قطعا سوریه است.