دولت انگلیس قبلا همیشه بر حاکمیت قطعی بر جزایر "چاگوس" تاکید و هر گونه واگذاری آنها را رد می‌کرد.
دولت انگلیس با پایان دادن به حاکمیت خود بر ۶۷ جزیره در اقیانوس هند و واگذاری حاکمیت بر آنها به دولت موریس موافقت کرد.
به گزارش عصرایران، این موضوع را دولت‌های انگلیس و موریس روز پنجشنبه اعلام عمومی کردند. جو بایدن رئیس جمهور امریکا به سرعت از این توافق استقبال کرد.
در بیانیه مشترک دولت‌های انگلیس و موریس آمده است لندن به حاکمیت موریس بر جزایر چاگوس اعتراف می‌کند و همزمان انگلیس حق خواهد داشت حقوق حاکمیت بر بزرگترین جزیره یعنی "دیگو گارسیا" به مدت اولیه ۹۹ سال اعمال کند تا ادامه فعالیت پایگاه نظامی تضمین شود. پایگاه نظامی مشترک انگلیس - امریکا در این جزیره قرار دارد.
براین اساس، دولت انگلیس بعد از ۲۱۰ سال، از حاکمیت بر جزایر "چاگوس" دست می‌کشد و حاکمیت بر این جزایر را به دولت موریس واگذار می‌کند.
جزایر چاگوس شامل ۶۷ جزیره در اقیانوس هند (جنوب مالدیو) هستند. موقعیت این جزایر به گونه‌ای هستند که می‌توان آنها را تقریبا در میان استرالیا، جنوب شرق آسیا، آفریقا، هند و خاورمیانه دانست.
جزایر چاگوس تا قبل از این توافق، بخشی از سرزمین و حاکمیت بریتانیا بود. دولت بریتانیا قبل از این بار‌ها تاکید کرد بود جزایر چاگوس بخشی از خاک و حاکمیت این کشور است و به هیچ عنوان از آن دست نمی‌کشد.
دست کشیدن دولت بریتانیا از سرزمین تحت حاکمیت خود به سود کشور دیگر در سال‌های اخیر، پدیده‌ای نادر است.
این توافق به حدود ۶۰ سال اختلاف بر سر حاکمیت این جزایر پایان می‌دهد.
دو کشور انگلیس و موریس گفتگو درباره وضعیت جزایر چاگوس را از دو سال قبل شروع کرده بودند.
موریس خود نیز مجموعه‌ای از جزایر در اقیانوس هند و نزدیک آفریقاست و بخشی از قاره آفریقا به شمار می‌رود.
وزیر خارجه موریس این توافق را روز غیرقابل فراموشی توصیف و توییت کرد: ۳ اکتبر ۲۰۲۴ روز غیرقابل فراموشی است. روز احیای حاکمیت جمهوری موریس بر سراسر خاک خود".
در بیانیه چند سال قبل دولت انگلیس آمده بود: بریتانیا کوچکترین شکی درباره حاکمیت خود بر اقلیم اقیانوس هند بریتانیا ندارد. اقلیمی که از سال ۱۸۱۴ تحت حاکمیت مستمر بریتانیا قرار دارد.
"اقلیم اقیانوس هند بریتانیا" نام انگلیس بر منطقه‌ای است که شامل جزایر چاگوس نیز می‌شود. این جزایر تحت حاکمیت خودمختار و زیرنظر پادشاه انگلیس اداره می‌شد.
این جزایر بیش از همه به دلیل قرار گرفتن پایگاه بزرگ و مهم نظامی امریکا در بزرگترین جزیره (دیه گو گارسیا) اهمیت دارند.
این پایگاه نظامی به همین نام "دیه گو گارسیا" متعلق به انگلیس است و لندن به آمریکا برای ۵۰ سال اجاره داده است.
این پایگاه نظامی در زمان جنگ سرد و حمله امریکا به افغانستان ۲۰۰۰ و عراق در سال ۲۰۰۳ نقش بزرگی ایفا کرد.
براساس توافق انگلیس و موریس، این پایگاه به مدت ۹۹ سال به دولت انگلیس اجاره داده می‌شود و امریکا نیز همچنان از آن استفاده خواهد کرد. مبلغ پرداختی انگلیس به کشور موریس بابت اجاره پایگاه نظامی اعلام نشده است.
در بیانیه مشترک دولت‌های بریتانیا و موریس آمده است: این لحظه محوری در روابط مان و دلیلی بر التزام دائمی ما برای حل مسالمت آمیز نزاع‌ها و حاکمیت قانون است.
وزیر خارجه بریتانیا (دیوید لامی) هم گفت این دولت وضعیتی را به ارث برد که با وجود حاکمیت مورد تنازع و چالش‌های حقوقی مستمر، فعالیت امن و طولانی مدت پایگاه نظامی "دیه‌گو گارسیا" مورد تهدید بود.
وی افزود: توافق، آینده پایگاه نظامی را تضمین می‌کند.
دادگاه بین المللی لاهه (زیرمجموعه سازمان ملل متحد) هم در سال ۲۰۱۹، با صدور حکمی، حاکمیت انگلیس بر جزایر چاگوس را غیرقانونی دانسته بود. رئیس دادگاه در آن زمان گفته بود: جداسازی جزیره «چاگوس» (Chagos) در سال ۱۹۶۵ بر اساس اعلام آزادانه و واقعی مردم آن نبوده‌است.
دولت انگلیس در دادگاه شکست خورد، اما از پذیرش حکم دادگاه خودداری کرد.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد درسال ۲۰۱۹، با تصویب قطعنامه غیرالزام آوری، از دولت انگلیس خواست در مهلت ۶ ماهه، جزایر چاگوس را به دولت موریس تحویل دهد.
در این قطعنامه، اقدام انگلیس در اخراج ۲ هزار نفر از ساکنان بومی جزایر چاگوس با هدف ایجاد پایگاه نظامی در جزیره "دیه‌گو گارسیا" نیز به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و این اقدام محکوم شد. این موضوع از دیگر موارد اختلافی میان دولت‌های انگلیس و موریس بود.
۱۱۶ کشور به این قطعنامه رای مثبت، تنها ۶ رای منفی شامل انگلیس و امریکا تصویب شد. ۵۶ کشور از جمله المان، فرانسه و کانادا ممتنع بود.
سازمان غیردولتی دیده بان حقوق بشر در سال ۲۰۲۳، انگلیس و امریکا را به دلیل اخراج (مهاجرت اجباری / انتقال اجباری) ساکنان بومی جزایر چاگوس به ارتکاب جرایم ضدانسانی متهم کرد، اما لندن این اتهام را نپذیرفت.
در سال ۱۹۶۵، انگلیس، جزایر چاگوس را از جزایر موریس که آن زمان هر دو تحت حاکمیت لندن بودند جدا کرد تا در بزرگترین جزیره آن (دیه گو گارسیا) پایگاه نظامی بسازد. قبل از ساخت جزیره، بومیان جزیره را اخراج کرد.
در سال ۱۹۶۸ جزایر موریس از انگلیس، اعلام استقلال کرد و به کشور مستقل تبدیل شد، اما انگلیس حاضر نشد حاکمیت بر جزایر چاگوس را به موریس واگذار کند و این جزایر را تحت حاکمیت خود نگه داشت.
از سال ۱۹۷۵ موریس فعالیت‌های جهانی و حقوقی و دیپلماتیک را برای پس گرفتن جزایر چاگوس از انگلیس شروع کرد.
این در حالی که در سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۸، به هنگام استقلال موریس از انگلیس، دو طرف درباره واگذاری حاکمیت بر جزایر چاگوس به لندن توافق کرده بودند. لندن هم آن زمان ۳ میلیون پوند بابت خرید جزایر به موریس پرداخته کرده بود.
موریس بعدا اعلام کرد تحت فشار لندن مجبور شده بود این توافق را برای کسب استقلال، انجام دهد.
حزب مخالف در انگلیس (حزب محافظه کار) از این توافق انتقاد و آن ضعیف توصیف کرد.
منتقدان می‌گویند با این اقدام، چین به نفوذ خود در اقیانوس هند ادامه می‌دهد و احتمالا در نزدیکی پایگاه نظامی انگلیس - امریکا، ایستگاه‌های شنود مستقر می‌کند.
در مقابل، دولت انگلیس می‌گوید تضمین‌ها و هماهنگی‌های لازم برای مقابله نفوذ چین در این جزیره‌ها انجام شده است.
حزب "اصلاح ملی" (ملی گرا- راست افراطی) به رهبری "نایجل فراژ" به شدت از این اقدام انتقاد و آن را "فاجعه استراتژیک توصیف کرد. این حزب راست افراطی، مدافع جدی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و مقابله با مهاجران است.
