شهرها مسئول بیش از ۷۰ درصد از انتشار دی‌اکسیدکربن در جهان هستند که معادل ۲۳.۵ تریلیون تن است. سالانه بیش از دو میلیارد تن زباله در سراسر جهان تولید می‌کنند که علاوه‌بر آلودگی محیط زیست، دفع آنها نیز باعث انتشار مقادیر زیادی گازهای گلخانه‌ای و آلودگی در هوا می‌شود.
تغییرات اقلیمی به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جهانی تبدیل شده است و نیاز به اقدام فوری و مؤثر از سوی شهرها بیش از هر زمان دیگری حس می‌شود، در همین راستا بسیاری از مسئولان با برنامه‌ریزی‌های هوشمندانه و ابتکارات زیست‌محیطی، به مقابله با تغییرات اقلیمی و ایجاد شهرهای سبز پرداخته‌اند.
به گزارش ایمنا، در حالی که شهرهای بزرگ به‌عنوان مراکز اقتصادی و فرهنگی دنیا به‌شمار می‌روند، به منابع عمده‌ای از آلودگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای تبدیل شده‌اند و باید تدابیر مؤثری برای کاهش اثرات منفی خود بر محیط زیست اتخاذ کنند.
بر اساس گزارش بانک جهانی، شهرها مسئول بیش از ۷۰ درصد از انتشار دی‌اکسید کربن در جهان هستند که معادل ۲۳.۵ تریلیون تن است. سالانه بیش از دو میلیارد تن زباله در سراسر جهان تولید می‌کنند که علاوه‌بر آلودگی محیط زیست، دفع آنها نیز باعث انتشار مقادیر زیادی گازهای گلخانه‌ای و آلودگی در هوا می‌شود.
حجم بالای زباله تولیدشده در شهرها حاصل مدیریت ضعیف در مصرف و تولیدات انسانی است؛ به بیان دیگر، هر محصولی که تولید می‌شود، به منابع انرژی نیاز دارد و پس از پایان عمرش به زباله تبدیل می‌شود که هر دو فرایند تولید و دفع منجر به تولید گازهایی می‌شود که به تغییرات آب‌وهوایی و آلودگی محیطی دامن می‌زند. میانگین نرخ بازیافت در شهرهای سراسر جهان ۱۶ درصد است و فقط در اندکی از شهرها مدیریت پسماند و بازیافت زباله‌ها به شیوه مناسب انجام می‌شود؛ ۷۰ شهر بزرگ از جمله بغداد، مسکو و بمبئی بیشتر زباله‌های خود را به زباله‌دانی می‌ریزند!
کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌منظور جلوگیری از پیامدهای تغییرات آب‌وهوایی نیازمند مدیریت شایسته در بخش پسماند و کاهش آلایندگی‌ها و تمرکز بر راهکارهای گسترش شهرهای سبز است. تحولات اخیر نشان‌دهنده آن است که بسیاری از شهرهای جهان با اتخاذ رویکردهای نوآورانه و پایدار در حال حرکت به سمت سبزتر شدن هستند و با کاهش ضایعات، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و ایجاد زیرساخت‌های سبز از جنگل‌ها تا حمل‌ونقل عمومی به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یافته‌اند.
اقدامات شهرها برای سبزتر شدن نه‌تنها کیفیت هوا و زندگی شهروندان را ارتقا می‌دهد، بلکه به حفظ محیط زیست نیز کمک می‌کند. در ادامه بعضی از سبزترین شهرهای جهان معرفی می‌شود که به دلیل تلاش‌های مداوم خود در زمینه حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار، در جهان شناخته شده‌اند.
اسلو با جمعیت نزدیک به ۷۲۰ هزار نفر بهترین شهر از نظر ساختمان‌های سازگار با محیط زیست است و با اختلاف سبزترین شهر روی زمین شناخته می‌شود. نزدیک به ۷۲.۵ درصد از پایتخت نروژ با فضاهای سبز و ساختمان‌های دوستدار محیط زیست پوشیده شده است و متعهد شده است تا سال ۲۰۳۰ انتشار کربن خود را تا ۹۵ درصد کاهش دهد.
حمل‌ونقل عمومی اسلو به‌عنوان یکی از مؤثرترین سیستم‌های حمل‌ونقل سبز در جهان شناخته می‌شود که ۸۱.۸ درصد از انرژی مورد استفاده از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شود. این سیستم به‌طور چشمگیری بر کاهش آلودگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای تأثیر گذاشته است و یکی از پاک‌ترین هوای جهان را برای شهروندان به ارمغان آورده است.
استفاده از اتوبوس‌ها و ترامواهایی که به انرژی الکتریکی مبتنی‌بر منابع تجدیدپذیر ازجمله انرژی آبی و بادی وابسته‌اند، یک سامانه حمل‌ونقل پایدار و دوستدار محیط زیست ایجاد کرده است که با کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، کیفیت هوا و زندگی شهری را به‌طور چشمگیری بهبود بخشیده است و به الگویی موفق در حمل‌ونقل عمومی سبز برای دیگر شهرها تبدیل شده است.
تلاش‌های ملی در نروژ برای کاهش آلودگی‌های ناشی از پلاستیک نتیجه چشمگیری در بهبود مدیریت زباله‌های پلاستیکی دارد و اسلو نیز از این برنامه‌های ملی بهره‌مند شده است. نروژ موفق شده است سالانه ۹۷ درصد از بطری‌های پلاستیکی خود را بازیافت و دوباره به چرخه تولید وارد کند. این سیستم بازیافت به کاهش زباله‌های پلاستیکی و محافظت از محیط زیست کمک می‌کند و تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش ردپای کربن دارد.
ریکیاویک، پایتخت ایسلند، با جمعیتی حدود ۱۴۰ هزار نفر، یکی از سبزترین شهرهای جهان است که سرمایه‌گذاری‌های کلان در انرژی‌های هیدروالکتریک و زمین‌گرمایی باعث شده است که بتواند نیازهای انرژی خود را به‌صورت پایدار و به‌طور کامل از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کند و درنتیجه هوای با کیفیتی را در اختیار ساکنان شهر قرار دهد. این شهر در تلاش است تا سال ۲۰۴۰ به هدف کربن‌صفر دست پیدا کند و به یکی از برترین شهرها از نظر کیفیت هوا تبدیل شود.
دستاوردهای قابل‌توجه ریکیاویک، نرخ بالای بازیافت پسماند شهری نزدیک به ۴۷ درصد است که در مقایسه با میانگین نرخ بازیافت در شهرهای جهان رقم شگفت‌انگیزی به‌شمار می‌آید. برنامه‌های محلی برای تشویق شهروندان به بازیافت بیشتر طراحی شده است که هدف نهایی آن ایجاد یک اقتصاد دایره‌ای و کاهش پسماند است تا به حفظ محیط زیست و کاهش فشار بر منابع طبیعی کمک کند.
یکی از نقاط ضعف ریکیاویک نسبت فضای سبز آن است که تنها ۲۷ درصد از مساحت شهر را در بر می‌گیرد، این عدد یکی از پایین‌ترین درصدها میان شهرهای بزرگ است. با این حال، زیبایی‌های طبیعی احاطه‌کننده ریکیاویک از جمله کوه‌ها و چشم‌اندازهای دریا، به ساکنان این امکان را می‌دهد تا با طبیعت ارتباط نزدیکی داشته باشند و از فعالیت‌های فضای باز بهره‌مند شوند.
سان‌فرانسیسکو با ۷۴۶ هزار و ۴۸۱ نفر جمعیت، به‌عنوان یکی از شهرهای پیشروی در زمینه پایداری و محیط زیست شناخته می‌شود. نرخ بازیافت ۷۸ درصدی نشان‌دهنده تعهد این شهر به کاهش زباله‌ها و حفظ منابع طبیعی است و آن را به یک الگوی برتر در زمینه مدیریت پسماند و بازیافت تبدیل کرده است. هرچند فضاهای سبز تنها ۱۳ درصد از مساحت این شهر را تشکیل می‌دهد اما تلاش‌های آن در زمینه بازیافت و مدیریت پسماند کمبود فضاهای سبز را جبران می‌کند.
سان‌فرانسیسکو ۸۴ درصد از انرژی مصرفی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌کند که نه‌تنها به کاهش انتشار دی‌اکسید کربن و آلودگی هوا کمک می‌کند، بلکه به اعتبار سبز این شهر می‌افزاید. سیستم حمل‌ونقل عمومی سان‌فرانسیسکو بسیار باکیفیت و کارآمد است و بر اساس شاخص حمل‌ونقل شهری (Urban Mobility Readiness Index) امتیاز ۸۷ را از ۱۰۰ کسب کرده است.
این شهر نیز به هدف دستیابی به صفر خالص کربن تا سال ۲۰۴۰ متعهد شده است که نشانه‌ای از آینده‌ای سبزتر و پایدارتر است. با توجه به تلاش‌های مداوم در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر و مدیریت مؤثر زباله، سان‌فرانسیسکو به‌عنوان الگویی برای دیگر شهرها در جهت پایداری محیط زیست و زندگی شهری سالم قرار دارد.
حدود یک میلیون و ۷۲۰ هزار نفر از جمعیت سوئد در پایتخت ساکن هستند که به‌عنوان یکی از شهرهای سبز و پایدار جهان شناخته می‌شود. این شهر نمره ۹۷ را در شاخص حمل‌ونقل شهری کسب کرده است و به‌عنوان بهترین سیستم حمل‌ونقل عمومی در جهان شناخته می‌شود که به ساکنان و بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا به‌راحتی و با کمترین آلودگی به سفرهای شهری بپردازند. کیفیت هوای استکهلم بسیار عالی است، حدود دوسوم انرژی مورد نیاز شهر از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شود و چشم‌انداز آن دستیابی به هدف صفر خالص کربن تا سال ۲۰۴۰ است.
یکی از چالش‌هایی که استکهلم باید به آن رسیدگی کند، نرخ بازیافت ۳۸ درصدی است که نسبت به سایر شهرهای سبز پایین‌تر است. بیشتر زباله‌هایی که استکهلم تولید می‌کند، برای تولید انرژی سوزانده می‌شود و نیاز به اقداماتی به‌منظور ایجاد زیرساخت‌های بیشتر برای بازیافت دارد. با این وجود استکهلم نمونه‌ای از یک شهر مدرن و پایدار است که می‌تواند به‌عنوان الگویی برای سایر شهرها در تلاش برای محیط زیست سالم‌تر و زندگی شهری پایدارتر معرفی شود.
پایتخت سبز دانمارک با جمعیتی حدود یک میلیون و ۳۹۱ هزار نفر، به‌عنوان یکی از شهرهای پیشرو در کاهش انتشار کربن شناخته می‌شود و به‌طور جدی به هدف دستیابی به وضعیت کربن‌صفر تا سال ۲۰۲۵ متعهد است. پیشرفت کپنهاگ به سوی این هدف قابل‌توجه است و تاکنون توانسته ۸۳ درصد از انرژی مورد نیاز خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کند و سیستم حمل‌ونقل عمومی کارآمدی را در خدمت ساکنان و بازدیدکنندگان قرار دهد.
یکی از ویژگی‌های برجسته کپنهاگ، فرهنگ غنی دوچرخه‌سواری است که به دلیل طراحی مناسب شهر و گسترش زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری ایجاد شده است و نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا و ترافیک داشته است. نرخ بازیافت در این شهر در حال حاضر ۴۵ درصد است و همچنان نیاز به بهبود دارد؛ کپنهاگ برنامه‌ریزی کرده است که این نرخ را تا پایان سال ۲۰۲۴ به ۷۰ درصد برساند. هرچند کپنهاگ به‌طور کلی شهری سبز و پایدار است و مناظر طبیعی فراوانی در نزدیکی مرزها شهری وجود دارد، اما به گسترش فضاهای سبز در شهر احتیاج دارد.
ونکوور با جمعیت بالغ بر دو میلیون و ۶۸۲ هزار نفر یکی از پرجمعیت‌ترین پایتخت‌های سبز جهان است که به‌عنوان پیشرو در زمینه تعیین اهداف محیط زیستی بلندپروازانه شناخته می‌شود. نزدیک به ۶۸ درصد از مساحت شهر را فضای سبز تشکیل می‌دهد که به ساکنان خود حس نزدیکی به طبیعت را القا می‌کند و به‌عنوان یک شهر دوستدار محیط زیست شناخته می‌شود.
ونکوور نخستین شهر در آمریکای شمالی است که در سال ۲۰۱۵ اقدام به تعیین هدف تأمین صددرصدی انرژی از منابع تجدیدپذیر کرد و چشم‌انداز آن تبدیل شدن به شهر کربن‌صفر تا سال ۲۰۵۰ است. هرچند تا به امروز تنها به ۳۳ درصد از این هدف دست یافته است اما برنامه‌ریزی گسترده‌ای در راستای تحقق اهدافش دارد.
ونکوور در زمینه بازیافت عملکرد خوبی دارد و با نرخ بازیافت ۶۰ درصد، سومین شهر برتر جهان به‌شمار می‌آید.هدف این شهر تبدیل شدن به یک شهر بدون زباله تا سال ۲۰۴۰ است که نشان‌دهنده عزم جدی آن برای مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی است. توجه به این نکته ضروری است که ونکوور از سال ۲۰۰۸ تاکنون موفق شده است با وجود افزایش ۱۵ درصدی جمعیت، زباله‌های خود را ۳۶ درصد کاهش دهد که نتیجه مدیریت صحیح پسماند و تعهد به محیط زیست است.
